Günü kurtardınız, lazer oldunuz, gözlükten kurtuldunuz. Bitmedi. Gözlükten kurtulmak için yapılan lazer uygulamasından sonra hastayı önemli sorunlar beklemektedir. Burada operasyonu başarılı geçmiş kişileri konuşacağız.
Kontrast duyarlılığında azalma: Kontrast zemin ile obje arasındaki görüntü zıtlığıdır. Zıtlık arttıkça görünürlük artar.
Göz kuruluğu: Bir göz hekiminin yazdığı ilaçların yaklaşık %90 ını kuru göz ilaçları oluşturmaktadır. Gelişen teknoloji ve yaşam tarzları nedeniyle göz kuruluğu çağın hastalığı durumuna gelmiştir. Lazer olan hastalar bu göz kuruluğu durumuna en önemli göz kuruluğu nedeni olan lazeri de eklemekte, rahatsızlığı çifte katlamaktadır.
Sorunlu muayeneler: Göz ön merceği kornea artık tamir görmüş bir dokudur. Göz tansiyonu ölçümleri artık güven verici olmaktan çıkmıştır. Katarakt gelişince göz içine mercek yerleştirmek için yapılan ölçümler güven verici değildir.
Kontrast nedir? Zıtlık görünürlüğü sağlar. Zeminle bakılan nesne birbirine yakın renkte ise görme kalitesi düşer, görünürlüğü azalır. Kontrastı anlamak için elinize televizyon kumandasını alın, kontrast ayarını bulun ve giderek kontrastı azaltın, kontrasttaki değişimin görmedeki etkisini görün.
Kontrast duyarlılık: Kişinin arka plandan bir nesneyi görsel olarak ayır etme özelliğidir. Hasta bulanıklığı veya ayırt etme zorluğunu tanımlar. Örneğin yüzünü yeterince seçemez. Aynı hastalar ışık artırılınca seçiminin arttığını söyler.
Kontrast görmede etkilidir. Kontrast %90 nın altına düşerse görme keskinliği de iyice düşer. Aydınlatmayı artırmak görüşü etkilemez. Işık yetersizse görme keskinliği düşer. Siyah beyaz arasındaki karşıtlık oranı tüm ışık şartlarında değişmez. Zayıf ışık ufak harflerle yazılmış metnin okunmasını zorlaştırır.
Kontrast duyarlılığının azalması: Yaşa bağlı dejenerasyon, glokom (göz tansiyonu) göz tembelliği, katarakt, gözlüğe atmak için göze lazer uygulaması kontrast duyarlılığını azaldığı en önemli durumlardır.
Kontrast duyarlılık azlığında:
*Gece trafik ışıkları veya arabalar görmede sorun yaşanır.
*Giysiler, tezgâhlar veya yemeklerdeki lekeleri görememek
*Yüz seçmede gece yetersizlik* Bir ocağın üzerinde bir alev yakılıp yanmadığını görmemek * Okumak için çok miktarda ışığa ihtiyaç duymak * Televizyon izlerken göz yorgunluğu yaşamak… * Birbirine çok yakın tonları ayırt etmekte zorlanma. renk, kontrast, ışık algılamalarında karar verememe.
FARKINDASIZLIK
Farkındasızlık: Kültür bile farkındalığı sağlamıyor, çünkü gözlükten kurtuldum sevinci farkındalığı bastırıyor. Hasta gözlerdeki rahatsızlığın farkında değil, gelecekteki sorunlardan da haberdar değil.
Farkındalık: Bazıları çok duyarlı ve sıkıntılarını doktorlarla paylaşıyor. Ama paylaştığı doktor lazeri yapansa anlattıklarına biraz kuşkulu bakmak gerekiyor. Bu bir açıklama değil, savunmadır. Göz kuruluğunu, netsizliği, ışık yansımalarını, kontrast azlığını bilirler.
REFRAKTİF LAZER SONRASI KONTRAST
Gözlükten kurtulmak için lazer yaptırmak derdi para ile satın almanın tipik örneğidir. Günü kurtardınız, ya sonra? Görürsünüz, işler iyi giderse ama mükemmel göremezsiniz.
İşler iyi mi? Biz burada işlerin iyi gittiği durumdaki gözleri anlatıyoruz. Bir de işlerin gitmediği gözler var ki orada zaten susmayan feryat vardır.
Görebilirsiniz ama net değil: Hasta eşelde okuyunca görmem düzeldi der, hâlbuki bu mükemmel bir görme değildir. “Kartal gözü” reklamları artık duyulmuyor, çünkü bunların bir aldatmaca olduğu ortaya çıktı.
Günü kurtardınız ya sonra: Dokular yaşlanır, kornea da yaşlanır. Yaşlılıkla ilgili belirtiler başlar. Bu yaralanmış retinada daha belirgindir. Kornea kontrasta en fazla bozulmaya neden olan dokudur.
Lazer işleminde olay nedir? Reklamlara kanmayın. Bu bir ameliyattır. 30 saniyede gözlükten kurtulma işin reklam tarafıdır. Bu uygulamada çok önemli ve tehlikeli işler yapılmaktadır.
Kesiyorsunuz? Göz ön merceği korneada flap adı verilen bir 150-200 mikron kalınlığında bir tabaka lazerle veya bıçakla kesilir.
Yakıyorsunuz: Lazer bir yakma işlemidir. Hangi yanık iz bırakmaz? Lazer kesisinde hem aşağı hem de yukarı yüzeye lazer yapılmış olur, yani yakılır, yakılarak kesilir.
Yerleştiriyorsunuz: Operasyon anında flap denilen bir tabakayı kaldırıyorsunuz, lazer işlemi bitince tekrar eski yerine seriyorsunuz. Bu yerleştirme yatağa çarşaf serme gibidir, yeterli düzgünlük sağlanmak zorundadır. Bu mümkün mü?
Dokuların özelliğini bozuyorsunuz: Lazer yakar, doku ve hücrelerin yapısını bozar.Bu işlem net görmeme nedenidir.
Hücre kayıplarına neden oluyorsunuz: Lazerle bir alanı düzleştirmek için eritiyorsunuz.
Hücrelerin dizilişi: Kornea saydam bir tabakadır. Saydamlığı hücrelerin özel dizilişi ile sağlanır. Bir tabakayı kaldırıp tekrar yerleştirerek bu düzeni bozmaktayız.
Gözyaşı düzenini bozuyorsunuz: Lazer sonrası gözyaşı düzeni bozulur. Lazer önemli göz kuruluğu nedenidir.
Miyop veya miyop astigmat var: Miyop ve miyop astigmat göz yapılarını bozar ve gözde kontrastı azaltır. Hasta zaten net görmemekten yakınır, özellikle akşam saatlerinde bu durum daha belirgindir. Miyopta retinada da bozulmalar oluşur. Miyopta numara arttıkça bozulmalar da artar.
Hastada miyop varsa: Miyop göz yapılarını bozar ve özellikle karanlıkta gözbebeği genişlediği için hasta yeterince net olmayan periferik (Çevresel) görüşünü kullanır.
KONTRAST NEDEN BOZULUR?
Lazerle gözlükten kurtulanlarda kontrast neden bozulur?
Lazerin yapıldığı alan kornea kontrasttan en fazla etkilenen dokudur.
*Yüksek miyop zaten kontrast’ bozulma nedenidir.
*Saydamlığı ile oynanan korneada yapılan işlemler kontrastı bozar. Lazer bir yakma işlemidir. Kestiğiniz, kaldırdığınız ve tekrar yatırdığınız tabakada doku ve hücrelerde yanık söz konusudur. Bunlar netliği, dolayısı ile kontrastı bozar. Bir iyileşme süreci sonucu normallik kazanmaz.
*Gözyaşı düzeni bozulmuştur, gözde kuruluk başlar. Görmenin netliği korneanın saydamlığı ile sağlanır, kornea üzerinde onun saydamlığını etkileyecek işlemler yapılmıştır.
Hasta neden akşam araba sürerken rahatsız? Akşam göz bebeği genişler. Geniş gözbebeği net görmeyi bozar, çünkü çevresel görme kullanılmaya başlar. Korneanın saydamlığının azalmış olması ve göz kuruluğu arabayı süremeyecek kadar ışık yansımalarına neden olur.
LAZERLE GÖZLÜKTEN KURTULDUNUZ?
FARKINDA MISINIZ?
Işıklanmaya ihtiyacınız artmıştır
Derinlik hissiniz azalmıştır
Yakına odaklamada azalma başladı
Azalmış renk hassasiyetiniz var
Gözler ışıktan fazla rahatsızlanıyor
Azalmış kontrast duyarlılık
Karanlığa adaptasyon zorluğu
Gözyaşı azlığının şikâyetleri
NE YAPMALI?
Doku bozulmaları için yapılacak maalesef işlem yoktur, hasta buna katlanmak zorundadır. Bazılarında doku bozulmaları göz doktorunun “Gözüne ne oldu?” sorusuna muhatap olacak kadar çoktur.
Önce günü kurtarma Lazer sonrası kontrastı artırma geniş bir konudur. Burada ana hatları verilecektir.
Gözyaşı düzenini kurmak: Gözyaşı düzeni egzersiz ve ilaçlarla yeniden kurulmalıdır. İlaç yeterli olamayabilir. Göz kırpmaları artırın. Göz kuruma nedenlerini ortadan kaldırın. Aşırı yapay gözyaşı kullanımının gözyaşı üretimini de azaltacağını unutmayınız. Ne gibi? İthalatı artırırsanız, yerli sanayiyi öldürmek gibi.
Gözbebeğine düzenlemeler: Gözbebeğinin genişlemesi görmeyi bozar.Özellikle akşam gözbebeği genişler ve hasta daha net olmayan periferik (çevresel) görmeyi kullanmak zorunda kalır. *İlaç ve gözbebeği: İlaç damlatılarak gözbebeğinin daraltılması yararlı ama kalıcı bir çözüm değildir. Gözbebeğini küçülten ilaçlar ilk başta çok küçültür ve hastanın görmesini azaltarak ve gözde kasılma yaparak rahatsız eder.
*Gözbebeği egzersizleri: Gözbebeği egzersizleri ile görmeye derinlik kazandırılmalıdır. Bu gözbebeğini genişleten ve daraltan 2 ayrı kas grubuna yönelik egzersizleridir.
Işığı yararlı kullanmak: Gece ve bilgisayar başında Işık yansımalarını hastayı rahatsız eder. Kontrastın düşmemesi için özel gözlükler kullanılmalıdır.
Görmeye derinlik kazandırmak: Bilinçli hasta gördüğünü ama net görmediğinin farkındadır. Görmek, mükemmel görmek, dolu dolu görmek farklı kavramlardır. Görmeye derinlik kazandırmak oldukça geniş bir konudur, burada birkaç tanesini anlatacağız.
*Kontrast duyarlılığını geliştirmek: Bunun için önce kontrast eşeli ile kontrastınız değerlendirilmeli sonra egzersizler başlanmalıdır.
*Merkezi ve diffüz (yaygın) görme uygulamaları: Günün değişik zamanlarında daha net görme için görme alanının merkezini ve çevresini kullanma hastaya öğretilmelidir.
*Gece görüşünü geliştirmek: Lazer olmuş hastaların en önemli sıkıntısı akşam ve gece saatleridir. Bunu gidermek için gece görüşü geliştirilmelidir. Biz karanlıkta merkezi değil periferik (Çevresel) görmeyi kullanırız. Periferik görme gereksinimi karşılayacak kadar net değildir. Merkezi görme net ama %3 gibi merkezdeki kısıtlı bir alandır ve karanlıkta etkisi kaybolur. Hastaya yerine göre merkezi yerine göre çevresel görmeyi iş birliği içinde kullanması öğretilmelidir.
Özel gözlükler: Kontrastı artırıcı gözlükler araba kullanma ve televizyon seyretme gibi özel anlarda takılmalıdır.
Miyoplarda özel uygulamalar: Lazer olan hastaların tamamına yakını miyoptur. Geriye dönüşün fazla olması nedeniyle az sayıda hipermetrop’a lazer yapılmaktadır. Miyop ve özellikle yüksek miyop göz yapılarında yaptığı tahribatla kontrastı bozar. Lazer olması miyop’ un gözde devam eden bozmalarını durdurmaz.
İleriye yönelik önlemler Dokular yaşlanır ve yapılarında bozulmalar oluşur. Tamir görmüş dokularda bu bozulmalar daha fazladır. Unutmayın lazer sonrası gözler artık tamir görmüş doku durumundadır.
