Kronik öksürük (Müzmin öksürük)
Öksürük refleksi aslında doğal bir mekanizmadır. Yoğun bir toz, duman ya da kimyasal ile karşılaşıldığı zaman öksürerek hava yollarımız o maddeyi uzaklaştırmaya çalışır. Sıvı ya da katı gıdalar az miktarda da olsa hava yollarına kaçtığı zaman öksürerek onu hava yollarından atmaya çalışır. Solunum yollarında mikrobik bir enfeksiyonda gelişen balgam öksürük ile hava yolu dışına çıkarılır.
Fakat kronik öksürükte (geçmeyen öksürük) 8 haftadan uzun süren öksürük olur. Kronik öksürüğü olan bu hassas kişiler sağlıklı kişileri etkilemeyen düzeyde toz, duman koku karşısında bile öksürebilirler. Bir başka ifade ile öksürme eşik değerleri çok düşmüştür. Hava yolları çok duyarlı hale gelmiştir. Hastalar bazen konuşturmayacak kadar öksürükleri olduğunu ifade ederler. Çok konuşunca, gülünce, soğuk havaya çıkınca öksürüklerinin arttığını ifade edebilirler. Bazen o kadar yoğun hale gelebilir ki; idrar kaçırmadan, öğürme hatta kusmaya, baş ağrısından, mide ve bel fıtıklarına kadar olumsuz sonuçlara neden olabilirler. Çok şiddetli kuru öksürüğü olanlarda gözde kanama, kaburga kırılmaları, kadın hastalarda genital organ sarkmaları, göğüs kafesinde mediasten dediğimiz bölgeye hava kaçakları görülebilir. Kısacası kronik öksürük yaşam kalitesini oldukça kötü etkileyen bir şikayettir. Bu nedenle kronik öksürüğün nedeni tespit edebilmek ve alta yatan hastalığa yönelik tedavi ile öksürük şikayetini ortadan kaldırmak gereklidir.
Kronik öksürük nedeni birçok hastalık olabilir. Berberinde balgam, balgamda kan, nefes darlığı, hırıltılı solunum, göğüs ağrısı, kilo kaybı, iştahsızlık, ateş olup olmadığı mutlaka sorgulanmalıdır. Hastanın öksürüğünün türüne ve eşlik eden diğer şikayetlerin olup olmamasına göre ilk başta istenebilecek testlerden bazıları akciğer görüntüleme yöntemleri, kan testleri, solunum fonksiyon testleri ve alerji testleridir. Erişkinlerde kronik öksürük nedenleri arasında; astım, gastroözofageal reflü, üst solunum yolu öksürük sendromu (alerik rinit, kronik sinüzit, nazal polip vb.), KOAH, bronşektazi, bronşiolit, akciğer enfeksiyonları (pnömoni, tüberküloz), akciğer kanserleri, intestisyel akciğer hastalıkları, kalp yetmezliği yer alabilir.
Akciğer filmi normal olan ve kronik öksürüğü olan hastaların büyük çoğunluğunda astım, üst solunum yolu öksürük sendromu ve gastroözofageal reflü hastalıklarından birisinin olma ihtimali çok yüksektir. Bu nedenle bu hastalıkların ilk başta mutlaka araştırılması gerekir. Fakat öncesinde ACE inhibitörleri (tansiyon düşürücü ilaç) gibi kronik öksürük yapabilme potansiyeli olan ilaçlar, sigara, mesleki toz/kimyasal maruziyeti mutlaka sorgulanmalıdır.
Özellikle viral üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası geçmeyen öksürük tarifleyen, yapışkan zor çıkan balgam ve boğazda gıcıklanma hissi olan hastalar astım, bronşiolit ve öksürük hipersensitivite sendromu açısından sorgulanmalı ve ayırıcı tanıda gerekli tetkikler istenmelidir.
Kronik öksürük yaşam kalitesini oldukça ciddi etkiyen ve altta yatan nedenin mutlaka tespit edilmesini gerektiren bir şikayettir. Daha detaylı bilgi için doktorsitesi.com adresi randevu hattından online ya da telefonla görüşme için randevu alabilirsiniz.
Prof. Dr. İnsu Yılmaz, MD, PhD
İmmünoloji ve Allerji Hastalıkları Uzmanı
Göğüs Hastalıkları Uzmanı
