İnsan vücudunda, farklı göreve sahip birçok hücre tipleri vardır. Kök hücrelerse tüm vücudun doku ve organların yapısını oluşturan, organizma içinde yer alan tüm hücrelere dönüşebilen ve ana hücre olarak tanımlanan hücrelerdir. Kök hücreler, vücudun her bölgesinde bulunur ve hastalanan ya da hasar gören tüm doku ve organların yenilenmesinde rol oynar. Kök hücre; ihtiyaç duyulan hücre tipine dönüşerek hastalık, yaralanma veya başka bir sebeple oluşan organ ve doku hasarı ya da kaybını onarır. Bölünebilir bir yapıda oldukları için aynı türden kök hücrelerin oluşmasında rol oynadığı gibi kas ya da kan hücrelerine de dönüşebilirler. Kök hücrelerin birçok farklı türü bulunur ve daha anne karnındayken insan gelişiminin ilk basamaklarında önemli rol oynayarak organ ve dokuların oluşumunu sağlar.
Kök Hücre Tedavisi Hangi Hastalıkların Tedavisinde Uygulanır?
Kemik iliği tedavisi, önceleri kemik iliğinden alınan kök hücre ile uygulanabilirken günümüzde birçok alanda uygulanabilmektedir. Alanında gittikçe gelişmeler olan kök hücre, bu gelişmeler ışığında birçok hastalığın iyileştirilmesinde uygulanmaktadır. Özellikle ortopedi, nöroloji, göz ve travmatoloji alanında her geçen gün daha fazla kullanılan kök hücre; uygulaması uygun yaş ve fiziksel özellikte olan pek birçok vakanın tedavisinde kullanılan bir yöntem olmaktadır. Kök hücre tedavisi sıklıkla kullanılan hastalıklar; kemik iliği kanserleri, lenfoma, hodgkin lenfoma, lösemi, anemi, akdeniz anemisi, organ kanserleri, plazma hücre hastalıkları, kemik iliği yetmezliği, multiple myeloma, kalıtsal ve doğumsal kan hastalıkları, immün yetersizliğe bağlı gelişen hastalıklar, kalıtsal metabolik hastalıklar.
Kök Hücre ve Tüp Bebek Tedavisi
Son zamanlarda yapılan çalışmalar azospermi olan erkeklerde kök sperm hücresinden laboratuvar ortamında olgun sperm hücresi geliştirilebileceğini ortaya koymuştur. Önceleri testiste olgun sperm hücresinin gelişimini yalnızca spermatogonium denilen kök hücrelerin gerçekleştirdiği biliniyordu. Şimdiyse yeni yapılan bilimsel araştırmalara göre testis içinde her zaman kök hücrelerin olabileceğini ve bunların hormon tedavisi ile olgun sperme dönüşebileceği ortaya konmuştur. Fransız araştırmacılar yaptıkları çalışmalarla azospermik bir grup erkeğin testislerinden aldıkları biyopsi parçalarının içindeki sperm kök hücrelerini izole ettiler. Bioreaktör ile hücrelerin kuyruk gelişimini tamamlamış sperm hâlini almasını sağladılar. Ancak elde edilen spermler tüp bebek tedavisinde kullanılmadı. Deneysellik aşamasındaki çalışmalar henüz tüp bebek tedavisinin bir parçası olacak âşekilde olgunlaşmamış ve klinik olarak onaylanmamıştır.
Tüp Bebek Tedavisinin yardımcı olamadığı 3 hasta grubu vardır.
1. Tüm tanı ve tedavi seçenekleri sonrası hiç spermi olmadığı kesinleşmiş erkek hastalar
Azospermi, meni tahlillerinde canlı veya ölü hiç sperm hücresi bulunmamasıdır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda Üroloji doktoru mikro-TESE tavsiye edebilir. Böylece hastadan alınan sperm dondurularak tüp bebek tedavisinde kullanılabilir.
2. Hiç yumurtası olmadığı kesinleşen menopoza girmiş kadınlar
Kadınların sahip oldukları yumurta sayısı dünyaya geldiklerinde belirlidir ve bu hiçbir şekilde değiştirilemez. Kadının yaşı kaçsa yumurtası da kadının olduğu yaşa denk gelir. Kadının yaşlandıkça yumurtası da kendisiyle birlikte yaşlanıyor ve çocuk sahibi olma ihtimali düşüyor. 20’li 30’lu yaşlardaki ebeveyn adaylarından 8-10 yumurta toplanabilirken, 40’lı yaşlardaki adaylarında bu sayı 1-2’ye düşüyor ve bu çocuk sahibi olmak konusunda önemli bir risk ortaya çıkıyor. Erken menopoz veya menopoz sonrasında yumurtlama olmadığı için hamile kalma ihtimali olmuyor.
3. Rahmi olmayan kadınlar
Bebek sahibi olmak isteyen fakat rahmi olmayan kadınlar için taşıyıcı anne bir çözümdür. Fakat bu yöntem Türkiye’de yasal olarak uygulanmamaktadır.
Tüp bebek tedavisinin yapılamadığı bu 3 hasta grubunda vücudun herhangi bir yerinden alınan hücre ile yumurta veya sperm elde edilebilme çalışmaları sürüyor. Başarı elde edildiğinde ve klinik olarak onaylandığında tüp bebek tedavisi yapılabilecektir.
