Aşılama veya tıbbi deyimi ile inseminasyon özellikle erkeğe bağlı ve nedeni açıklanamamış kısırlık olgularında tüp bebek öncesinde tercih edilen tedavilerin başında gelmektedir. Aşılama da prensip kadının yumurtalıkları uyarılıp yumurtalar çatladıktan sonra spermleri yıkayıp hareketli olanlari rahim içine enjekte etmektir.
Aşılama kısırlığın nedenine yönelik bir tedavi olmayıp gebelik şansını artırmaya yöneliktir. Amaç döllenme ortamı olan tüpler içinde daha fazla yumurta ve sperm bulundurarak birbirleri ile buluşma şansını artırmaktır.
Aşılama özellikle nedeni açıklanamamış kısırlık olgularında, hafif sperm bozukluklarında, ve laparoskopik olarak tedavi edilmiş endometriosis olgularında kullanılır.
Kadının yaşının 39'un üzerinde olduğu çiftlerde ve kısırlık süresi 8 yılı aşkınsa düşük gebelik oranları nedeni ile tercih edilmez.
Yumurtalık kapasitesi düşük olan kadınlarda aşılama tercih edilmemeli ve en kısa zamanda tüp bebek tedavisine geçilmelidir.
Aşılama işleminde öncelikle kadının yumurtalıklarının ilaç ile uyarılması gerekir. Yumurtalıklar hap veya iğne tedavisi ile uyarılabilir. İğne ile yapılan tedavilerde genellikle daha yüksek gebelik oranları elde edilmektedir. Hap veya iğne ile uyarılan yumurtaların gelişimi ultrason ile takip edilir. Yumurtalar olgunlaştığı zaman çatlatma iğnesi verilir. Bu iğneden yaklasik 34-38 saat sonra erkekten alınan sperm yıkanarak hareketliliği artırılır ve küçük bir hacim içine yoğunlaştırıldıktan sonra rahim içine verilir.
Aşılama pek çok kisirlik vakasinda uygulaması kolay, pratik, nispeten ekonomik ve riski dusuk bir işlem olduğu için pek çok durumda ilk tercih edilen yöntemdir.
En sıklıkla:
Sperm sayi ve hareketinin dusuk oldugu durumlarda, endometriosis vakalarinda, açıklanamayan kisirlik durumlarinda, Rahim Ağzına ait problemlerde, Sperme karşı antikor varlığı durumunda ortaya cikan İmmünolojik kisirlik vakalarinda, Kadında yumurtlamanın olmaması veya yetersiz olması durumlarinda ve Cinsel işlev bozukluklarında tercih edilen bir yontemdir.
Aşılama işleminin başarısı her bir deneme için % 10-15’ler civarındadır. Bu oranın daha fazla olmadığı aşılamaya başlayan her çift tarafından bilinmeli ve gebelik oluşmadığında hayal kırıklığı yaşanmamalıdır.
Elbette bu işlemin yapılabilmesi için en az bir kanalın ya da tüpün açık olması şarttır. Dolayısıyla aşılama işleminden önce rahim filmi çekilmesi de gereklidir.Günümüzde kabul edilen görüş 2 en fazla 3 kez aşılama yapılmasıdır. Aşılamadan fayda göreceği düşünülmeyen ya da 2-3 kez aşılama yapılmasına rağmen gebelik oluşmayan kişilerde mutlaka tüp bebek tedavisine geçilmelidir.
Aşılama basit bir uygulamadır ve sadece bir kaç dakika sürer. Hasta muayene masasına uzandıktan sonra vajinaya spekülüm yerleştirilir,sonrasinda özel olarak yıkanmış olan sperm bir katater aracılığıyla direkt olarak rahmin içine enjekte edilir. Böylece spermlerin döllenmenin oluştuğu tüplere daha kolay ulaşması sağlanır.
Aşılamadan 2 hafta sonra kanda gebelik testi ile sonuç araştırılır.
Gebelik olması durumunda 3 hafta sonra fetusu ve kalp atımını görmek için ultrason yapılmalıdır.
