Kıl dönmesi hastalığı kuyruk sokumunda ciltte giriş ve bazen çıkış delikleri bulunan,cilt altında içi kıl yumağı dolu etrafı bir zarla (kapsül) kaplı bir oluşumdur. Tedavide esas olan bu oluşumu etrafındaki zarla, kesecik ile birlikte hiç zedelemeden çıkarmaktır. Bu kesecik dışında bazı tekniklerde yapıldığı gibi fazla sağlam doku çıkarılmasının önemi yoktur.
Açık Bırakma Tekniği
Hastalıklı doku yani kıl yumağı ,etrafındaki zarla birlikte çıkarılır. Yara kapatılmaz.Vücut kendiliğinden yarayı kapatmaya çalışır.Ameliyatın kısa sürmesi,lokal anestezi ile yapılabilir olması,tekrarlama ihtimalinin az olması gibi avantajları vardır. Fakat yara kapanıncaya kadar pansuman gerektirmesi ve bu sürenin oldukça uzun (bazen 1-2 ay) sürmesi önemli bir dezavantajdır. Bu hastalık genç nüfusta görülen bir hastalıktır,genç bir insanı bu kadar uzun süre sosyal hayattan uzak tutmak zor olduğundan az uygulanmaktadır.
Primer kapama yöntemi
Hastalıklı alan kısmen etraf sağlam dokuyla birlikte kuyruk sokumuna kadar çıkarılır. Sonra yara dikişle kapatılır. Yara büyükse dren (hortum ) konulur.Doku kaybı genişlik ve derinlik olarak fazla olduğundan orta hat daha da derinleşir.Dikişlerde gerginlik olacağından yara açılması sıktır. Nüks oranı yüksektir.
Flep (doku) kaydırma yöntemleri
Hastalıklı alan dörtgen (baklava dilimi) şeklinde geniş olarak çıkarılır. Çıkarılan bu geniş alanı kapatmak,orta hattın silinmesini sağlamak ve o bölgede gerginliği azaltmak için yan alandan yine geniş ve genellikle dörtgen şeklinde doku getirilir. Bu ameliyatta küçük bir hastalıklı alan için gereğinden fazla bir alan çıkarılmaktadır.Yandan getirilen doku da sayılırsa oldukça fazla dokunun orjinalliği kaybedilmektedir. Daha sonra da değişik şekillerde köşeli,uzun kesi izi olmaktadır.Yara izini önemseyen hastalar için bu iz önemli sorun teşkil eder. Genel anestezi altında ve hastanede en az 1-2 gün yatarak yapılan bir ameliyattır. Dren bazen bir hafta kadar kalabilmektedir.Getirilen flebin kanlanmasının bozulmaması ve yaranın sağlıklı tutabilmesi için 15 gün kadar yüzü koyun yatmak gerekir. Hastalıktan daha büyük bir ameliyat olduğundan yine en az 15 gün kadar istirahat gerekir,işe gidemez.
Kesi büyük olduğundan ağrı fazladır.Enfeksiyon,yara açılması gibi sorunlar olursa zorlukla iyileştirilebilir. Bazen hastalığın giriş çıkış delikleri iki tarafa dağılmışsa , hastalık geniş bir alanı kaplıyorsa yani çıkarılması gereken hastalıklı alan baklava dilimi gibi geniş alandaysa mecburen flep yöntemi uygulanabilir. Fakat küçük bir alandaysa ve hastalık orta hattan fazla uzaklaşmamış ise gereksiz doku çıkarılacağından flep yapmak da gereksizdir. Nüks oranları sanıldığından ve ilk yapılmaya başlandığında iddia edildiğinden daha fazladır. İlk uygulanan flep yöntemi ‘Limberg plasti ‘dir . Daha sonra çıkarılan doku ve flebin çeşidine göre Z plasti,Y Plasti gibi çeşitleri vardır.
Karidakis Ameliyatı:
Teknik olarak flep kaydırma ameliyatıdır. Ama geniş doku kayıpları ve geniş kesiler yoktur. Orta hattın sağındaki veya solundaki doku 1 cm. kadar diğer tarafa kaydırılır. Amaç orta hattaki (intergluteal sulcus) derinliği azaltmaktır. Çıkış deliğinin olduğu taraftan fazla kesildiği için diğer taraf fazla alınan tarafa doğru kaydırılır. Tekrarlama ihtimali mikrosinüsektomiden ve açık bırakma tekniğinden biraz daha fazladır. Fazla iz kalmaz,kalan iz orta hattın bir tarafında düz çizgi şeklindedir.Enfeksiyon ve kanama gibi ihtimaller flep yöntemlerine göre daha azdır,olsa bile sorunsuz halledilebilir.Genel anestezi gerektirdiğinden hastaneye 1 gün yatış gerektirir.
Bascom Ameliyatı (Mikrosinüsektomi)
Olabilecek en küçük kesi ile kıl yumağını etraf kapsülüyle ve ciltteki giriş çıkış delikleriyle birlikte çıkarmaktır. Tüm dünyada Bascom adıyla yaygın olarak yapılmaktadır. Bascomda kist orta hattın yanından bir kesi ile çıkarılır,orta hattaki delikler pit pikhing yöntemi ile nokta şeklinde çıkarılır.Lokal anesteziyle yapılabileceğinden hastanede yatış gerektirmez.Enfeksiyon,kanama,cilt açılması gibi problemler nadirdir,olsa bile problem yaratmaz.Sosyal hayattan fazla uzak kalınmaz,erken dönemde işe dönülür.Doku ve cilt kaybı en az düzeyde olduğundan gerginlik ve ağrı azdır. Nüks oranı en az ameliyatıdır.
Marsupiarizasyon
Yalnızca kıl kistinin ön duvarı yani cilt çıkarılır. Kist temizlenerek yerinde bırakılır. Cildin iki yanı kistin tabanına dikilir.Görüldüğü gibi kist tamamen çıkarılmaz ,orta hatta kistin bir duvarının oluştuğu derin bir çukur oluşur. Kıl dönmesinin kistin tamamının duvarı da dahil çıkarılma prensibi uygulanmadığından gerçek tedavi değildir.Yara iyileşmesi uzun sürer.Günümüzde neredeyse kullanılmayan bir yöntemdir.
İntrafleksiyon yöntemi
Kist etraf zarıyla ve ciltle birlikte kuyruk sokumu kemiğinin üzerindeki sağlam zara (fasya) kadar çıkarılır.Cilt kenarları bu zara arada 1 cm.açıklık kalacak şekilde dikilir.Orta hatta derin,1 cm kadar kuyruk sokumundan oluşan bir yarık oluşur. Ağrılıdır. Yara iyileşmesi uzun sürer.Bu yöntem de günümüzde az kullanılan hatta neredeyse hiç kullanılmayan bir yöntemdir.
Benim kişisel uygulamalarımdan bahsedersem 27 yıllık cerrahi hayatımdaki gözlemlerimden yola çıkarak şunları söyleyebilirim:
Marsupiarizasyon ve intrafleksiyon baştan beri benim mantığıma ters geldiğinden hiç yapmadım. Bu ameliyatları yapan ağabeylerimden gördüğüm kadarıyla sonuçlar çok kötü oluyordu. Mesleğimin ilk yıllarında bir kaç tane açık bırakma tekniği uyguladım,iyileşme 2 ayı bulduğundan hiç kimseyi bu kadar uzun hasta pozisyonunda bırakmaya hakkımın olmadığını düşündüm ve sonrasında yapmadım. Flep yöntemi ilk çıktığı yıllarda nüks oranı az olduğu iddia edilmekteydi.Bu nedenle yüzlerce limberg plasti,Z plasti ameliyatını hem de severek yaptım.Sonra nüks oranının o kadar da az olmadığını gördüğümden mecbur kalmadıkça yapmıyorum. Uygun hastalarda lokal anesteziyle yapılabilen mikrosinüsektomiyi tercih ediyorum ve sıklıkla bu ameliyatı yapıyorum. Mikrosinüsektominin uygun olmadığı hastalarda hastane koşullarında,genel veya spinal anestezi altında karidakis yapıyorum.
