Kemiklerin iç kısmında bulunan ve çoğunlukla kan hücrelerinin üretiminden sorumlu olan boşluklu kısma kemik iliği denir. Çeşitli nedenlere bağlı olarak kemik iliğindeki sıvı miktarının artması kemik iliği ödemi olarak adlandırılır. Ödemin yarattığı basınç ağrıya neden olabilir.
Kemik iliği ödemi sendromu nedir?
Önceleri “geçici osteoproz (kemik erimesi)”, “kalçanın geçici osteoporozu”, “geçici migratuar osteoporoz” gibi isimlerle adlandırılan “kemik iliği ödemi sendromu” nedeni tam olarak bilinmeyen bir hastalıktır. Daha çok kalça eklemi başta olmak üzere diz ve ayak bileği gibi yük binen eklemlere yakın kemiklerde görülür. Özellikle gebeliğin son üç ayında olmak üzere kadınlarda daha sık görülür. Erkeklerde ise orta yaş dönemlerinde görülebilmektedir. Genellikle kendi kendini sınırlayan ilerleyici olmayan klinik bir durumdur.
Kemik iliği ödemi neden oluşur?
Kemik iliği ödemi bazen travma veya çarpmalarla yakından ilişkilendirilebilir. Bir diğer sık karşılaşılan neden eklem kireçlenmeleridir. Eklem kıkırdakları hasar gördüğünde yapısı incelir ve kemiğe binen yük artar. Bu artış zamanla kemiğin kıkırdağa komşu bölgelerinde ödem oluşmasına sebep olabilir. Yine kadınlarda gebelik döneminde kemik iliği ödemi oluşma riski artar. Bunların yanı sıra, tümöral nedenler, radyoterapi tedavisi, gut hastalığı, romatizmal hastalıklar, orak hücreli anemi, kortizon kullanımı gibi nedenlere bağlı olarak da kemik iliği ödemi gelişebilir.
Kemik iliği ödeminin belirtileri nelerdir?
Kemik iliği ödemi genellikle başladığı bölgeyle uyumlu kalça, diz veya ayak bileğinde ağrı ile karakterizedir. Eklemlere yük binmesiyle (basmakla, yürümekle) ağrı artarken yük azalınca ağrı azalır. Hasta etkilenen bacağa yük vermemeye çalışır. Antaljik yürüme olarak adlandırılan topallama yürüyüşü gözlenir. Kalça tutulumu olan hastalarda ağrı kasığa ve bacağın ön yüzüne yayılabilir. Özellikle bacak ön yüzde yer alan kaslarda güçsüzlük görülebilir. Bazen etkilenen bacak diğerine göre daha ince (kas atrofisi) olabilir. Eklem hareket açıklığı genellikle etkilenmemiştir.
Kemik iliği ödeminde nasıl tanı konur?
Tanıda klinik bulgulara ek olarak manyetik rezonans (MR) görüntüleme önemlidir. Röntgen ve bilgisayarlı tomografi genellikle yeterli bilgi sağlamaz. Kemik dansitometresi (kemik yoğunluğu) ölçümü, etkilenen tarafta kemik yoğunluğunda azalmayı göstermede yardımcı olur.
Kemik iliği ödemi nasıl tedavi edilir?
Kemik iliği ödemi, genellikle iyi bir gidişe sahiptir. Nadiren cerrahi tedaviye ihtiyaç duyulur. Tedavide ağrının azaltılması ve etkilenen tarafın istirahat ettirilmesi çok önemlidir. Ağrı kesici ilaç tedavileri uygulanabilir. Gerektiğinde kanadyen, koltuk değneği gibi yardımcı cihazlarla hastanın o tarafa basmaması sağlanmalıdır. Ağrılı dönem 6-8 hafta kadar sürebilir. Kemik erimesinin önlenmesi için genellikle bir süre kemik yıkımını önleyici ilaçlar tedaviye eklenebilir.
Kemik iliği ödeminin tedavisinde hem ağrı hem de uzun süreli istirahate bağlı olumsuzlukların önlenmesi ve tedavisi için fizik tedavi ve rehabilitasyondan yararlanılır. Ağrının azaltılması için ağrı kesici akım tedavileri ve yüzeyel sıcak uygulamaları kullanılır. Hilterapi (yüksek yoğunluklu lazer tedavisi) kemik iliğindeki ödemi azaltmada etkili bir tedavi yöntemidir. Hareketsizliğe bağlı kas atrofisi, zayıflama ve eklem hareketlerinde kısıtlılık gelişmemesi için etkilenen bacağa yük bindirmeyen egersizler uygulanmalıdır.
