PROSTAT BÜYÜMESİ VE TEDAVİSİ
PROSTAT
Prostat sadece erkeklerde bulunan bir salgı bezidir. Organizmanın ikincil sex organıdır. Vazifesi spermayı sulandırmaktır. Meninin seminal kese sıvısı ile birlikte %95 ini prostatik salgi oluşturur. Böylece ejekulatın miktarını çoğaltarak döllenmeyi kolaylaştırır. Prostatik dokuda yüksek konsantrasyonda çinko vardır. Prostat egenlik yaşına kadar faal değildir. Ergenlikte faaliyet göstermeye başlar .
Prostat erkeklerde dış idrar yolunun ilk kısmını çevreleyen bir organdır. Mesane tabanında yer alır. Prostat yaklaşık bir ceviz büyüklüğündedir. Ağırlığı 20-25 gramdır. Şekli bir koniye benzer.
PROSTAT BÜYÜMESİ
Prostat büyümesi 50 yaşının üzerindeki erkeklerin 1/3 ünde meydana gelir. Kötü huylu bir tümör değildir. Bu büyümenin hormonal etki ile meydana geldiği düşünülmektedir. Prostatın iyi huylu büyümesini kanser ile karıştırmamak lazımdır. Oluşum mekanızmaları değişik olup, biri meydana geldikten sonra diğeri onun devamı şeklinde olmaz. Fakat %15 oranında ikisi beraber bulunabilir. İyi huylu prostat büyümesi prostattaki hücrelerin büyümesi (hipertrofisi) değil, hücre sayısının artışı (hiperplazi) şeklinde olur. Yaşlanmayla birlikte oluşan bu hücresel artış, gerçek prostat dokusunu dışa doğru iterek yandaki dokulara sıkıştırır. Prostat bezi üretra yani idrar yolu, mesane ve rektuma doğru büyür ve özellikle idrar kanalında ve mesane boynunda daralmaya yol açar.
Prostat büyüyüp idrar dış kanalını tazyik ile sıkıştırınca hasta idrarını zorlukla yapar ve hatta zamanla idrarını yapamaz duruma gelir. Mesane içerisindeki idrarı boşaltamadığı için iç basıncı artar. İdrar kesesi kası aşırı büyür. İleriki safhalarda gevşer ve içerisinde daima bir miktar artık idrar bulur. İdrar atılamadığı için böbreklerde önceleri şişme ve büyüme meydana gelir. Zamanla böbrek dokusu erir. Daha sonraki safhada böbrek dokusu ince bir kağıt haline gelerek balon gibi şişer. Fonksiyonunu kaybettiği için atması gereken zararlı maddeleri atamaz. Kanda ürenin yükselmesi ile böbrek yetmezliği oluşur.
Prostat Büyümesinde Belirtiler:
Önceleri idrar çapı azalır ve idrar akımı yavaşlar. Ayakta veya oturarak idrar yaparken hasta ileriye doğru idrarını yapamaz. İdrar kesik kesik gelir. İdrar damlalar halinde akar. Tam boşalamama hissi oluşur. İdrar hemen gelmez ve bir süre beklenir. İdrar yapma yavaşladığı için idrar yapma süresi uzar. Sık sık idrara çıkılır. Normalde gece ya idrara çıkılmaz veya bir defa kalkılabilir. Prostat büyümesinde gece idrar kalkmaları olur. İdrarda kanama meydana gelebilir. İdrarın tam yapılmaması sonucu böbereklere kadar varan bir idrar durgunluğu vardır. Bu nedenle bele vuran ağrılar meydana gelir. Kanda üre yükselirse bulantı, kusma, uyku hali, kilo kaybı olur. İdrar kesesi çok şişecek olursa karın alt tarafında şişkin olarak ele gelir. Üzerine bastırılırsa idrar kaçırması olur.
Prostat Büyümesinde Tanı:
Hasta şikayetleri mutlaka dikkatli bir şekilde sorgulanır. Çünk bu şikayetler ve yapılacak testler hastaya gerçekten bir tedavi gerekip gerekmediği veya yapılacak tedavnide hangisinin seçilmesi gerektiğini gösterecektir. Genelde bu şikayetler iki ana bölüme ayrılır.
1- Tıkayıcı ve idrar akımını engelleyici belirtiler
2- İrritatif yani idrar akımının tıkanması ile ilişkili olmayan belirtilerdir. (Tıkayıcı tarzda şikayetleri olan hastalar ameliyattan çok fayda görürken, irritatif şikayetleri olan hastaların ameliyattan sonra şikayetlerinde devam görülür)
Rutin kan tetkikleri ve idrar tetkikleri yapılır.
Ultrasonografi çok önemli bir tetkiktir. Bu tetkik prostatın büyüklüğünü ve artık idrarı göstermesi bakımından önemlidir.
PSA Testi: PSA (Prostat spesifik antijen) kandan yapılan bir testtir. Prostat kanserinin erken tanısında kullanılır. PSA prostat hücrelerince yapılır ve üretilen PSA'nın bir kısmı prostattan kana geçer. Kana geçen PSA düzeyi ölçülür. Yaş arttıkca kandaki PSA miktarı artabilir.Ayrıca prostatın kanseri ile normal büyümesi arasındaki farkıda ortaya koyar.
Yaşa bağlı olarak PSA yükselmeleri olabilir:
40-49 yaş arasında 0-2.5 ng/ml
50-59 yaş arasında 0-3.5 ng/ml
60-69 yaş arasında 0-4.5 ng/ml
70-79 yaş arasında 0-6.5 ng/ml PSA değeri normal kabul edilir.
Ayrıca Sistoskopik tetkikte yapılabilir. Sistoskopide idrar yolundan sokulan ışıklı bir aletle idrar kanalına ve mesane içerisine bakılır.
Prostat Büyümesinde Tedavi:
İlaç Tedavisi:
Alfa bloker ilaçlar mesanenin boşalmasını kolaylaştırmak amacı ile kullanılmaktadır. Prostatın büyümesi veya küçülmesine etkisi yoktur. Ancak hastayı büyük oranda rahatlatır. Yan etki olarak tansiyon düşüklüğü, halsizlik, ağız kuruluğu yapmaktadırlar.
İkinci ilaç grubu ise erkeklik hormonuna etki eden ilaçlardır. Bu ilaçlar uzun dönemde prostatın küçülmesini sağlarlar.
Cerrahi tedavi:
En etkili tedavi şeklidir. Ameliyat 2 şekilde yapılır:
1- Açık amaliyat: 90 gramdan büyük prostatlarda açık ameliyat düşünülür. Bunu yanında başka bir patolojide varsa açık amaliyat tercih edilmelidir. Açık ameliyatta kasık bölgesi kesilir ve mesane açılarak prostat parmakla sökülür. Prostatın büyüyen kısmı olduğu gibi çıkarılır.
2- Kapalı ameliyat: Işıklı düz bir borudan oluşan TUR aleti denilen bir alet ile yapılır. İdrar dış deliğinden sokularak prostat dokusu ince dilimler halinde kesilir parçalar halinde dışarı alınır. Hastanın yatakta yatma süresi daha kısadır ve Ameliyat sonrası konfor daha iyidir. Kapalı yani endoskopk yöntemle yapılan çeşitli ameliyatlar arasındaki fark sadece kullanılan enerjinin farklı olmasıdır. Bu enerjiler, elektrik, lazer veya plazma kinetik enerjisi iolabilir. Hepsinde amaç aynıdır. İdrar kanalı yoluyla girip prostatın idrar kanalını kapatan kısımlarının kazınarak veya buharlaştırılarak açılması planlanır.
Bu tadaviler yanında sonuçta pek başaılı olmayan bazı alternatif tedavilerde vardır. Öneri dercesi düşüktür ve çok hafif şikayetlerde kullanılabilir.
