İnkontinans (idrar kaçırma) nedir?
İnkontinans, istemsiz idrar kaçırmadır. Nedenler arasında birçok faktör vardır.
I- Lokal (idrar yollarına ait) nedenler:
1) Enfeksiyon (bakteriyel, klamidyal, tuberkuloz)
2) Mesane taşı
3) Mesane tümörü
4) Cerrahi ve radyasyon sonrası gelişen fistüller
5) Ektopik üreter
6) Radyasyon ve enfeksiyon sonrası fibrozis
7) İnterstisiyel sistit (mesane iltihabı)
8) Mesaneye bası yapa kitle
II- Nörolojik nedenler:
1) İnme (felç)
2) Multipl skleroz (MS)
3) Parkinson hastalığı
4) Senil demans (yaşlılığa bağlı bunama)
5) Meningomyelosel
6) Spinal zedelenme (omurilik hasarı)
III- Farmakolojik (ilaçlara bağlı) nedenler
1) Parasempatomimetik ilaçlar
2) Diüretik (idrar söktürücü) ilaçlar
3) Antidepressanlar
4) Fenotiazin (psikolojik) ilaçlar
IV- Tıbbi nedenler
1) Hipotiroidizm
2) Östrojen yetmezliği
3) Diabet (şeker hastalığı)
4) Depresyon
V- Detrussor dissinerjisi (mesane kasının kasılma bozukluğu)
VI- Stres inkontinans
VII- En sık görülen idrar kaçırma tipleri; V. ve VI. sırada verilen detrussor dissinerjisi (mesane kasının kasılma bozukluğu) ve gerçek stres idrar kaçırmadır.
Gerçek stres inkontinans (GSI) nedir?
Gerçek stres inkontinans, mesane (idrar torbası) ve uretra (dış idrar deliği) arasındaki normal anatomik açının kaybolması nedeniyle olur. Açı kaybı nedeniyle, mesane içi basınç, uretra (dış idrar deliği) içi basıncı aşar ve idrar kaybı olur. GSI tüm vakaların % 75-80'inden sorumludur. Zor vajinal doğum GSI ihtimalini arttırır. GSI sıklıkla sistosel (mesane sarkması), rektosel (barsak sarkması) ve uterus prolapsusu (rahim sarkması) ile birliktedir.
Detrussor disinerji=DD (mesane kasının kasılma bozukluğu) nedir?
DD diğer isimleri stabil olmayan mesane ve urge (sıkışma tipi veya acil) inkontinanstır. DD; durdurulamayan mesane kasılmaları (motor sıkışma inkontinansı) veya inflamasyon, tümörler veya estrojen eksikliğinin neden olduğu duyusal sıkışma inkontinanstan kaynaklanabilir. Hasta ani olarak mesanesini kontrol edemediğini fark eder ve bunu tuvalete yetişememe ve idrar kaçırma takip eder. Bazı hastalarda DD, multipl skleroz gibi hastalıklardan kaynaklanabilir. DD, pelvik cerrahiyi takiben de olabilir. Kesin mekanizma bilinmemekle birlikte mesanenin sinirlerindeki problemlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. DD çoğu zaman GSI ile karışabilir.
GSI ve DD'yi ayırmada hastanın hikayesinde hangi konular önemlidir?
GSI'lı hastada sıklıkla fiziksel aktivite ile idrar kaçırma olur. Bu aktiviteler sırasında öksürme, hapşırma, merdiven çıkma, gülme, sıçrama ve cinsel ilişki yer alır. İdrar kaçırma kısa bir an sürer. Ve sıklıkla idrarın fışkırması diye tanımlanır. Buna karşılık DD, fiziksel aktiviteyi takip edebilir veya istirahat sırasında olabilir. Sıkışmayı takiben fazla miktarda idrar kaçırma olur. Hikayedeki işeme günlüğü faydalı olabilir. İşeme günlüğünde hasta günlük idrara çıkma sayısını, ağızdan sıvı alımını, günlük idrar miktarını ve istemsiz idrar kaçırma zamanını not eder.
Belirgin fizik bulgular nelerdir?
Fizik muayenede inkontinansın diğer nedenleri ekarte edilir. Pelvik muayenede çoğu zaman sistosel, rektosel veya uterus prolapsusu gibi bulgular görülebilir. Pelvik bir kitle de görülebilir. Hastada gerçek stres inkontinans varsa, çoğu zaman hasta öksürürken inkontinansı göstermek mümkün olabilir. Menopoz sonrası dönemde vajina ve mesanenin östrojen durumuna dikkat edilmelidir. Çünkü östrojen eksikliği önemli ölçüde inkontinansa neden olur. İdrar kaçırma değerlendirilirken nörolojik (sinir) muayene de yapılmalıdır.
İnkontinans değerlendirmesinde hangi laboratuar testleri yardımcıdır?
İdrar tetkiki ve kültürü; idrar yolları enfeksiyonu tanısına ya da taş, tümör gibi altta yatan hastalık tanısına yardımcı olacaktır. Diabet (şeker) ve diğer sistemik hastalıkları ekarte etmek için başka kan çalışmaları gerekebilir.
GSI ve DD arasında ayırım yapmak için en faydalı testler nelerdir?
Bunu yapmak için en kolay başlangıç testi işeme sonrası mesane idrar hacmi ölçümüdür. Hasta işedikten sonra mesanede 100 ml'den az idrar kalmalıdır. Bu ölçüm ultrasonla veya sonda yardımıyla yapılabilir. Bu hacmin fazla olması nörolojik bir hastalığı düşündürür.
İnkontinan yani idrar kaçıran hastalara sistometrogram testi yapılması iyi olur. Bu testte mesane doldurularak, hacim-basınç ilişkileri incelenir. Mesane normal kapasitesi 300-500 ml iken, mesane içi basınç 15 cm Su'dan az olmalıdır. Hastada genellikle ilk idrar yapma hissi 150-200 ml'de olur. DD'li hastada sıklıkla mesane kapasitesi 300 ml altına düşer ve mesane kasılmaları görülür. Mesane kasılmaları bazal basınç üzerine 15 cm Su'luk basınç artışı şeklinde gösterilir.
İdrarda kan hücreleri görülürse; inflamasyon, tümörler ve anatomik bozuklukları ekarte etmek için sistoskopi (ışıklı bir alet ile mesane içinin gözlenmesi) yapılmalıdır.
GSI ve DD arasında ayırım yapmada hangi testler yardımcıdır?
Q tip test (pamuk uçlu çubuk) üretral motilite (hareketlilik) testidir. Uretra ve mesane arasındaki açıyı değerlendirmek için, steril bir Q-tip uretraya 3 cm derinliğe yerleştirilir. Hasta öksürdüğünde veya ıkındığında açı 35 dereceden fazla değişirse, mesane boynu desteğinin kötü olduğunu gösterir.
Ürodinami testiyle yapılan üretral basınç profili üretranın uzunluğu boyunca basınç eğrilerinin ortaya çıkardığı şekildir.
GSI'nın tıbbi tedavisi olabilir mi?
GSI için iyi bir tıbbi tedavi yoktur. Menopoz sonrası kadınlara uygun estrojen replasman tedavisi verilmelidir. Kegel egzersizleri, davranış tedavileri, mesane eğitimi, biofeedback gibi yöntemler kullanılabilir.
DD için hangi medikal tedaviler vardır?
Mesane kontraksiyonları, parasempatik sinir sisteminin uyarılmasından kaynaklanır. Böylece antikolinerjik etkili ilaçlar kullanılabilir. Kas gevşeticiler ve mesane eğitimi de semptomları iyileştirilebilir.
GSI için hangi cerrahi yöntemler en iyidir?
Geçtiğimiz yüzyıl boyunca birçok cerrahi yöntem kullanılmıştır. Günümüzde karından Burch operasyonu veya meş (mesh) kullanılarak yapılan vajinal yoldan TVT (transvajinal teyp), TOT (transobturator teyp) operasyonları yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca üretra etrafına dolgu maddesi enjeksiyonları (periuretral enjeksiyon) düşünülebilir.
İdrar kaçırma
27 Aralık 2011
0