Hipertansiyon (halk arasında yüksek tansiyon olarak da bilinir), kısaca atardamarların içerisindeki kan basıncının yüksek olması olarak tanımlanabilir. Dünyada hem kadın hem de erkeklerde en sık görülen rahatsızlıklardan biri olan hipertansiyon, primer olabileceği gibi sekonder olarak da ortaya çıkabilir. Yani farklı rahatsızlıklara ya da kişinin yaşam alışkanlıklarına bağlı da ortaya çıkabilir. Bu nedenle ömrü boyunca tansiyon problemi olmayan kişilerde de ani olarak tansiyon rahatsızlığı görülebilir. Hipertansiyon oluşum mekanizmasında böbreklerin önemli rolü olduğundan hem nedene yönelik, hem de hipertansiyonun böbrek üzerine yaptığı zararı anlamak ve önlemek amacıyla nefrolog tarafından yakın takibi gerekir. Hipertansiyon tanısının erken konması ve tedavi edilmesi hastalığa bağlı oluşabilecek kalp-damar hastalıklarını engellemek için de önemlidir.
Hipertansiyon Nedir?
Hipertansiyon; kalpten vücuda taşınan kanın, atardamarlara uyguladığı aşırı baskıdır. Özellikle ileri yaşta oldukça sık görülen bu rahatsızlık, başta kalp ve damar hastalıkları olmak üzere pek çok hastalığa zemin hazırlar. Bu nedenle uzun vadede birçok riski de beraberinde getirmektedir.
Tansiyon Kaç Olmalıdır?
Tansiyon, kan basıncını ölçen ve “tansiyon aleti” adı verilen cihazlarla kolayca ölçülebilir. Sağlıklı bir bireyde tansiyon değeri yaş, cinsiyet, yaşam tarzı, iklim gibi pek çok nedenle farklı olabilir. İdeal kabul edilen tansiyon değeri 120 mmHg ve 80 mmHg’dir. Hipertansiyon hastalarında ise bu değer normalin çok daha üzerinde seyreder ve bu durum süreklidir.
Hipertansiyon Neden Olur?
Hipertansiyon olgularının %90 – 95’inde altta yatan nedenler kesin olarak bilinemez. Bu noktada genetik öykünün de etkisi olduğu kabul edilebilir. Nedeni bilinmeyen hipertansiyon olgularının büyük kısmı primer yani birincildir. Ancak altta yatan farklı nedenler tespit edildiğinde sekonder hipertansiyondan söz edilebilir. Yaygın nedenleri ise:
Böbrek hastalıkları
Böbrek üstü bezlerinde görülen tümörler
Kan damarlarındaki bazı yapısal sorunlar
Uyku apnesi
Aşırı kilo
Hareketsiz yaşam tarzı
Sigara ve tütün ürünlerinin kullanılması
Diyabet
Tiroid sorunları ve bazı ilaçların düzenli kullanımı olarak sıralanabilir.
Bununla birlikte hipertansiyonun başlıca nedeni ilerleyen yaştır. Özellikle 65 yaşına yaklaşan erkeklerde tansiyon problemleri yaşanması oldukça sık görülen bir durumdur. Kadınlarda ise menopoz sonrası ve 65 yaş üzeri dönemde hipertansiyon riski artar.
Hipertansiyon Nasıl Anlaşılır? Hipertansiyon Belirtileri
Sık idrara çıkma (Özellikle geceleri artan idrar ihtiyacı)
Bulanık ve çift görme
Bacaklarda şişkinlik
Nefes daralması
Hâlsizlik ve sürekli yorgun hissetme
Kulak çınlaması ve burun kanaması
Baş ağrısı ve baş dönmesi en yaygın görülen hipertansiyon belirtileridir.
Hipertansiyon Tedavi Edilmezse Ne Olur? Riskleri Nelerdir?
Hipertansiyonun neden olduğu aşırı basınç, damar duvarına hasar verir. Bununla birlikte genel sağlık durumunu riske atan pek çok rahatsızlığa da zemin hazırlar. Bu nedenle fark edilmeyen ve zamanında tedavi edilmeyen hipertansiyon oldukça tehlikelidir.
Hipertansiyonun neden olduğu başlıca komplikasyon damar serteşmesidir. “Ateroskleroz” olarak da bilinen bu rahatsızlık, kalp krizi ve felcin de başlıca nedenidir. Kan basıncının artması damarların şişmesine de neden olabilir ve anevrizma dediğimiz, balon yapısındaki damarları ortaya çıkarabilir. Bu damarlar patladığında iç kanama riskini de beraberinde getirir. Bu nedenle oldukça ciddiye alınmalıdır.
Hipertansiyona bağlı ortaya çıkabilecek bir diğer sorun da böbrek hastalıklarıdır. Böbrek damarları zayıfladığı için böbrekler normal çalışamaz. Aynı zamanda göz damarları da olumsuz etkilenir bu nedenle görme kaybı yaşanabilir. Hipertansiyon hastalarında zihinsel faaliyetler de olumsuz etkilenebilir. Özellikle hafıza ve kavramları anlama ile ilgili sorunlar sık yaşanabilir.
Hipertansiyon Teşhisi Nasıl Konur? Ambulatuar Tansiyon Ölçümü Nedir?
Hipertansiyon tanısında hasta öyküsü oldukça önemlidir. Eğer semptomlar tansiyon rahatsızlığına işaret ediyorsa hastanın tansiyonunu düzenli takip etmek gerekir. Tansiyon değerleri 140/ 90 mmHg üzerinde olan hastalarda. Ayrıntılı fizik muayne, kan ve idrar tetkikleri yapılır. Evde düzenli ölçüm ile izlem veya ambulatuar tansiyon monitarizasyonundan yardım alınabilir. 24 saat ya da daha uzun aralıklarla hastanın tansiyonunu ölçen bu cihaz sayesinde kesin tanı koyulabilir ve hasta için ideal tedaviye başlanabilir. Ambulatuar tansiyon monitarizasyonu:
Evde düzenli olarak kan basıncı ölçümü yapılamayan durumlarda
Tedaviye direnç gösteren tansiyon hastalarında kan basıncını takip etmek amacıyla
Uykudaki kan basıncı direncinin değerlendirilmesi için yapılabilir.
Hipertansiyon Nasıl Tedavi Edilir?
Hipertansiyon tedavisi hem medikal ilaçlar hem de yaşam biçimi değişiklikleri ile yapılır. Bu noktada hastanın da tedavi sürecine katkıda bulunması gerekir. Hastada bulunan diğer sistemik hastalıklar da değerlendirilerek, kişiye uygun dozlarda ilaçlar reçete edilir. Bu süreçte ani kan basıncı yükselmelerini engellemek için mutlaka sigara kullanımının bırakılması gerekir. Aynı zamanda düzenli egzersiz yapılmalı ve tansiyonu yükseltebilecek, tuzlu besinlerden de uzak durulmalıdır.
Hipertansiyonun farklı nedenlerden kaynaklandığı durumlarda ise altta yatan hastalığın tedavi edilmesi şarttır. Özellikle böbrek hastalıklarına bağlı oluşan hipertansiyon sorunlarında böbrekteki rahatsızlığı gidermeden tansiyonun da normale dönmesi mümkün olmayabilir. Bu durumda hastalığın türüne ve hastanın ihtiyaçlarına göre doğru tedavi planını yapmak gerekir.
