Hafıza ya da diğer adıyla bellek, çalışma yoluyla fazlasıyla geliştirilebilir. Yaşam sırasında algılanan her olay bir veya birkaç duyu vasıtasıyla, beynin bazı dokuları veya diğer sinir merkezleri üzerine etki yapar. Hafızayı geliştirme işlemi, bu etkilerin kuvvetlendirilmesi ve çoğunun muhafaza edilmesini sağlayacak bir düzenle istif edilmesidir. Etkiler ne kadar temiz, sinirsel istiflememiz ne kadar düzenli ise, hatırlamamız da o kadar kolay olacaktır. Mümkün olduğu kadar çok duyuyu hatırlamak istediğimiz üzerinde toplamanın büyük faydası vardır.
Daha önce hiç elma görmemiş bir kişiye bir elma gösterdiğimizi düşünelim. Bu kişi elmaya sadece bakarsa belirli bir etkiye, fakat eline alıp tutar, koklar ve tadarsa daha açık ve kalıcı bir anıya sahip olacaktır. Bunun bilimsel nedeni, görme duyusu yoluyla aldığımız etkilerin, dokunma veya diğer duyular yoluyla aldıklarımızdan tamamen farklı bir hücreye kaydolmasıdır. Bununla beraber sinirsel sistemin bütün dokuları birbiriyle bağlantılı olduğundan bir şey hakkında ne kadar çok etki sahibi olursak, onu bilinçaltından istediğimiz anda çekip çıkaracak o kadar çok ipe sahip oluruz.
Bu prensip isimleri ve yüzleri hatırlamada çok önemlidir. İsimleri hatırlayamamaktan yakınan insanlar, genellikle ilk önce bunları tam duymaz veya az dikkat ederler. Bu insanlar tanışma sırasında muhtemelen, karşılarındaki yabancının görünüşü, onun üzerinde ne çeşit bir etki yaptıkları veya ona ne söyleyecekleri ile daha çok ilgilidirler.
Dikkat gücünü geliştirmenin de hafıza üzerinde önemli etkisi bulunmaktadır. İnsanlar belirli bir zamanda sadece bir şey üzerinde açık ve yoğun bir şekilde konsantre olamazlar. Bir konuşma sırasında karşılarındakinin söylediklerinden çok kendilerinin ne söyleyeceklerini düşünürler. Bir manzaraya bakar, fakat ayrıntılarıyla doyasıya seyretmezler.
Çok zeki olan ve hafızaları çok kuvvetli olan insanlar istisnasız kuvvetli bir gözlem, konsantrasyon ve dikkat sahibidirler. Dikkat, hatırlamak istediğimiz fikir veya olayın dışında her şeyi bir kenara itmek demektir. Tehlikeli sığ sulardan denizci nasıl uzak kalırsa, biz de zihni bulanıklıklardan öyle uzak kalmalıyız. Hatırlamak istediğimiz şeylerin ayrıntılarına dikkat etmek çok önemlidir.
Uzm.Psk. Nihal ARAPTARLI
