Gebelik ürününün normalde rahim içinde yerleşmesi gereken yer dışında başka bir bölgeye yerleşip orada gelişmesine Ektopik Gebelik (Dış Gebelik) adı verilir.anne için hayati tehlike doğurabilen ve atlanmaması gereken bir durumdur.
Gebeliğin ilk günleri başlıklı bölümümüzde anlatıldığı gibi döllenme Fallop tüplerinin ‘Ampulla’ adı verilen kısmında gerçekleşir. Burada döllenen yumurta hücresi artık zigot adını alır. Bu aşamadan zigot sonra bir taraftan bölünerek hücre sayısı artarken bir taraftan da Fallop tüpü boyunca rahime doğru hareket eder. 6-8 gün süren bu yolculuktan sonra gelişiminin blastosist adı verilen aşamasında rahime yerleşir (İmplantasyon).
İmplantasyonun olması gerekenin dışında gerçekleşmesiyle dış gebelik ortaya çıkar.Dış gebeliklerin %95-97 si tüplerde yerleşir.Çok daha az oranda karın boşluğunda, yumurtalıklarda veya uterusun Fallop tüpleriyle birleştiği kısım olan ‘cornu’ bölgesinde veya rahim ağzında da görülebilir. Kadın vücudunda sadece Uterus(rahim) özel yapısıyla çok hızlı büyüyen gebelik ürününü taşıyabilme kapasitesine sahiptir.Çok çok nadir olarak karın boşluğunda yerleşmiş bir gebeliğin miada ulaşması mümkün olabilir.
Fallop tübü içinde yerleşen gebelik ürününü bir süre burada gelişmeye devam eder.Ancak belli aşamadan sonra cidarları rahime göre çok ince olan tüp bu ürünü taşıyamaz ve duvarlarında yırtılmalar ve buna bağlı karın boşluğuna kanam oluşur Bu durumda ‘ruptüre olmuş’ dış gebelik tablosu ortaya çıkar.Yoğun iç kanamaya ve şiddetli ağrıya neden olan bu durum acil olarak müdahale gerektirir
Dış Gebelik Riskini Arttıran Faktörler Nelerdir?
Dış gebelik riski döllenmiş yumurtanın fallop tüpleri içinde uterusa doğru olan hareketini zorlaştıran faktörler nedeniyle artar.Bunlar arasında en önemli neden daha önce geçirilmiş bazı hastalıklar nedeniyle tüplerle çevre dokular asında yapışıklıklar oluşması veya tüplerin yapısında meydana gelen bozukluklardır. Dış gebelik riskinin arttığı durumlar;
Daha önceden dış gebelik geçirilmiş olması
Endometriosis ( Bu hastalıkla ilgili bilgiyi sitede bulabilirsiniz)
Yumurtalıklar ve tüplerin geçirilmiş iltihabi hastalıkları, PID (Pelvik İltihabi Hastalık)
Geçirilmiş pelvik operasyonlar
İnfertilite (Kısırlık) tedavisi sonrası oluşan gebelikler
İlerlemiş anne yaşı
Pelviste yer kaplayan kitleler
Dış Gebelik Tanısı Nasıl Koyulur?
Dış gebelikte de normal gebeliğin bütün bulguları görülebilir.Adet kanamasının gecikmesi,gebelik testlerinin pozitif çıkması , bulantılar normal gebelikteki gibidir. Ancak hastaların büyük çoğunluğu kasık bölgesinde tek taraflı müphem bir ağrıdan yakınır. Ayrıca az miktarda vajinal kanama da sık rastlanan bir şikayettir.
Ultrasonografi ve kanda HCG düzeyinin tespiti dış gebelik tanısı için esastır. Bu yöntemler uygulamada yaygın olarak kullanılmazken dış gebeliklerin çoğu ruptüre olduktan (Tubanın yırtılıp iç kanamanın oluşması) sonra teşhis edilebilmekteydi.Bugün ise dış gebeliklerin büyük bölümü çok daha erken dönemde herhangi bir önemli bulgu vermeden tespit edilebilmektedir.Bu da hastanın doğurganlığına zarar vermeden tedaviyi mümkün kılmaktadır.
HCG düzeyi normal koşullarda beklenen adet gününde 1000 mIU civarındadır. Normal bir gebelikte bu gebelik haftasında(Son adet tarihine göre 4-5. haftalar) kanda HCG düzeyi 48 saatte bir iki katına çıkmalıdır. HCG düzeyi 1800 mIU e ulaştığında vajinal yoldan yapılan ultrasonografide uterus içinde gebelik kesesinin görülmesi gerekir. Kanda ölçülen HCG değeri bu sınırın üzerinde olmasına rağmen rahim içinde gebelik kesesi izlenemiyorsa dış gebelik tanısı koyulabilir. Daha erken dönemde de HCG düzeyindeki yükselmenin izlenmesi ile tanı koyulabilir. Ektopik gebelikte HCG düzeyinde artış normalden daha yavaş gerçekleşir. Günlük HCG düzeyi takipleri ile ektopik gebelik tanısı koyulabilir veya ekarte edilebilir.
Tedavide Uygulanan Yöntemler
Dış gebeliğin erken tanınabilmesi yanında tedavisinde de eskiye göre önemli gelişmeler yaşanmıştır. Yaklaşık 20 yıl öncesine dek dış gebelikler çoğu kez anne hayatının iç kanamadan dolayı riske girdiği durumlarda tespit edilebilir ve acil olarak yapılan ameliyatlarda genellikle dış gebeliğin yerleştiği ve önemli derecede hasar görmüş Fallop Tübü alınmak zorunda kalınırdı.Bugün erken tanı yöntemleriyle erken evrede tanı koyulması tedavide tüpleri koruyan yöntemleri kullanılabilir hale getirmiştir.Erken evrede tespit edilen ektopik gebelik laparoskopi ile sadece gebelik ürününün alınması ile tedavi edilebilir. Bu durumda tüplerin korunması hastanın bundan sonraki gebelik şansını arttıracaktır.
Dış gebelikte ve tüplerin korunduğu operasyonlar ilk planda tercih edilmektedir. Bugün için anne için hayati tehlikenin bulunduğu acil kanamalı durumlar dışında ektopik gebelik ameliyatlarının kesinlikle laparoskopi yöntemiyle yapılması tercih edilmelidir.Böylece hastanın hastanede kalış süresi kısalmakta,karın içi yapışıklıklar daha az oluşmakta ve iyileşme süreci çok daha hızlı ve rahat gerçekleşmektedir.
İlaç Tedavisi: Belli koşullar altında dış gebeliğin ilaçla tedavisi mümkün olabilir.bu durumda tedaviye alınan cevabın HCG düzeyleri ile yakından takip edilmesi son derece önemlidir. İlaç tedavisiyle HCG düzeylerinde istenen düşüş sağlanamazsa cerrahi tedavi gerekebilir.
*** Önemli***
Daha önce dış gebelik geçirmişseniz gebeliğin mümkün olan en erken döneminde muayene olmanız ve dış gebeliğin ekarte edilmesi gerekir.
Rahim içi araç (RİA = Spiral) gebeliğin rahim içine yerleşmesini engeller. Rahim içi araç taşıyan bir kadının gebeliğinin ektopik gebelik olma riski bu nedenle daha yüksektir .RİA dış gebelik nedeni değildir ancak RİA ve gebelik bir arada olduğunda dış gebelik olasılığı daha yüksektir.
