Ergenlik döneminde kimlik
Çocukluktan yaşlılığa kadar uzanan, adına hayat dediğimiz sürecin pek çok dönüm noktası vardır. Bu dönüm noktalarına gelişim basamakları da diyebiliriz. Ergenlik dönemi bu basamakların belki de en sancılı çıkıldığı, sonunda yetişkinliğe ulaşıldığı bir merdivendir. Bu merdivenlerin nasıl çıkıldığı, bireye göre değişiklik göstermektedir. Bazıları ikişer ikişer çıkmayı seçer, bazıları iki ileri bir geri gider, bazıları yerinde sayar, bazıları ise geri adım atar. Hangi yol seçilirse seçilsin hepsi de temel bir soruyu cevaplama biçimidir. “Ben kimim?” Bu soruya cevap verebilmek için, öncelikle çocukluk deneyimlerininden birikenleri cebimizden çıkartmamız gerekir. Çıkan malzemenin kim olduğumuz sorusuna cevap ararken bize güvenli bir zemin oluşturmasını bekliyoruz. Erikson, ergenlik dönemini kişiliğin birçok yönünün tutarlı bir benlik duygusu için bir araya geldiği bir zaman dilimi olarak belirtir. Benliğin bütünleşmesi için önce bireyin kendiyle ilgili farkındalıklar kazanması, keşfe çıkması gerekmektedir. Bu keşif ergenin aşk, iş ve dünya olmak üzere üç temel alandaki denemeleridir ve bu denemeler, kimlik keşfi sürecinin motorudur. Bu keşif ile ergen kendini tanımada bir karara varmalı ve bu kriz döneminde kimlik seçimini yapmalıdır.
Marcia, ergenlerin dört kimlik statüsünden birini seçebileceğini vurgulamıştır. Bunlar:
1.Dağınık Kimlik Statüsü (Kimlik Kargaşası): Bu statüdeki ergen krizle karşılaşıp karşılaşmamasından bağımsız olarak, bir karara varamamış ve kararsızlığından dolayı anksiyete yaşamaktadır.
2.İpotekli Kimlik statüsü (Bağımlı): Herhangi bir krizle karşılaşmamış, kimlik biçimlenmesinde katılığı ve mevcut yapıya uymayı diğer bir deyişle son karar, anne ve baba gibi otorite figürlerinin etkisi altında kalınarak verilmektedir.
3.Moratoryum Statüsü (Kimlik Arayışı): Kimlik meseleleri ile ilgili bir kriz durumu vardır, bunun yanında ergen hala seçenekleri değerlendirme aşamasında olduğu için net kararlar veremektedir.
4.Başarılı Kimlik Statüsü: Bu kimlik ise, bir çok krizin üstesinden gelindiği ve deneyimlere göre son kararların alındığı bir statüdür.
Ergenin yetişkinlik dönemine ayak uydurabilmesi için kimlik duygunun oturmuş olması gerekmektedir. Eğer ergenliğin sonlarına doğru kimlik duygusuna yönelik eksiklikler varsa, ergenin yetişkinlik döneminde uyum problemleri yaşaması kaçınılmazdır. Bu da kimlik karmaşası dediğimiz bir süreci ortaya çıkartmaktadır. Kimlik karmaşası yaşayan kişi, kendini bulamaz, kendine yabancılaşır ve bunun getirdiği kaygıyı yaşar. Ne yapmak ya da hangi yoldan gitmek istediğini bilemeyen ergen, adeta bir fırtınanın ortasında kalmış gibidir. Bu tehlikeli ve karanlık ortamda kalan ergen, çeşitli ruhsal sorunlar yaşayabilir. Anlaşılmadığını, haksızlığa uğradığını düşünebilir, daha kuşkusu ve alıngan bir hale bürünebilir ve nihayetinde hayattan zevk alamaz hale gelebilir. Eğer bu durum “ergenlikte olur böyle şeyler” şeklinde algılanılırsa, yetişkinlik döneminde yeni krizlerle karşılaşacağı olumsuz bir kimlikle merdivenlere yönelir. Bireyin merdivenleri çıkarken düşüp yaralanmaması için, kimlik krizinin çözümü gerekmektedir. Bunun için profesyonel yardım alması ve başarılı bir kimliğe kavuşması sağlanmalıdır.