Ergenlik dönemi (çağı) nedir, hangi yaşlar arasındadır ve gelişime etkileri nelerdir?
‘Ergenliğin normalliği, anormalliğidir.’
Anna Freud
Ergenlik dönemi, 12-19 yaşları arasında görülen, çocukluk döneminden yetişkinlik dönemine geçişin yaşandığı, hızlı fiziksel gelişim, hormonal değişim ve vücutta yetişkinliğe benzer bir dönüşümün gerçekleştiği ve kimlik kazanma amacı taşıyan gelişim evresi olarak tanımlanabilir.
Ergenlik döneminde fiziksel değişiklikler arasında kilo ve boy artışı, buna karşın metabolizma hızında yavaşlama, iç organların boyut değiştirmesi, yetişkinliğe benzer dış görünüşe ait özelliklerin kazanımı gibi bir dizi değişim gözlenir. Tüm bu yeniliklerle birlikte ergenler ayna karşısında daha fazla zaman geçirmeye başlar.
Bilişsel süreçlerin ergenlik dönemi davranışlarını doğrudan etkilediği bilinmektedir. 25li yaşlara kadar problem çözme, planlama, dikkat, karar verme, düşünme gibi bilişsel fonksiyonlardan sorumlu beyin ön bölgesi (prefrontal korteks) gelişmeye devam eder. Bu sebeple ergenlerde atak, riskli davranışlar (düşünmeden-dürtüsel-davranma) gözlemlenebilir. Soyut düşünceye önem verilir. Kendi ahlaki yargıları üzerine düşünme, günlük hayatın problemleri üzerinde kafa yorma, siyasete ilgi duyma gibi sosyal temalar ergenler için daha fazla dikkat çekici olmaya başlar. Benmerkezcilik içerik değiştirerek ergen kendini toplumun merkezi olarak görmeye başlar, toplumun ergen hakkında yorumlarda bulunduğu varsayımları ortaya çıkar ve çevrenin ergeni sürekli gözlemlediği, izlediği veya hakkında konuştuğu sanılır. Bu bakımdan çevrenin ergen üzerindeki etkisi artar. Duygular zıtlıklar ile dolu olur. Ergen aynı anda hem mutlu hem üzgün hissedebilir ya da hem cömert hem bencil davranışlar sergileyebilir.
Kimlik Kazanmak
Kişilik gelişimi bakımından ergenlik döneminde hedef bir kimlik kazanmaktır. Kimlik, kim olduğumuz, hayatta seçtiğimiz yol, dini kimlik, cinsel kimlik, fiziksel görünüş gibi alanlardaki karşılığımızdır. Üretken ve mutlu bir yetişkin olabilmek için bireyin ergenlik zamanında kendi kimliğini oluşturması gerekir. Ergen, toplum içinde kendine yer arama başlar. Bu döneme kadar ailenin toplum içindeki yeri (kimliği) içinde yaşar. Rolüm, yerim, değerim? Bunları öğrenmeye çalışır ve bunları başkalarına göstermek ister. Ergenlik çağında kimlik krizini başarıyla yönetemeyen bir birey gelecekte kendini toplumdan izole edecektir.
Ergenlik dönemi aynı zamanda eğitim hayatında bir geçiş dönemini kapsar.Sınıf itibari ile en olgun ve yaşça en büyük iken, liseye geçildiğinde çocuklar bir üst dönem öğrencisi olurlar ancak bu kez üst dönemin yaşça ve sınıfça en küçükleri haline gelirler. Bu durum onlara okulun en zayıf ve güçsüzleri olarak hissettirebilir.
İletişim Çatışmaları
Ergenlerin ebeveynlerle yaşadıkları çatışmanın başında iletişim kurma gelir. Genellikle ergenler iletişim kurmak istemez. Her iki taraf da iletişim kurmak yerine daha çok birbirlerine kızgınlıklarını ifade edeler. Kimlik kazanma ve bir gruba karşı aidiyet duygusu geliştirme amacıyla arkadaşlarını hayatının merkezine koymak isteyen ergenler arkadaşlarıyla ve evde tek başlarına vakit geçirmekten hoşlanırlar. Aile ile geçirilen ortak zaman azalır. Zihin ve amaç farklılıkları nedeniyle aile ile ergen arasında kurulan bu görünmez duvarın diğer tarafında kalan anne baba kendini dışlanmış hissederken ergen ise fikirlerinin aile tarafından dinlenmediğini düşünür. Kimlik kazanma çabası içinde bir dizi bilişsel-duygusal-sosyal gelişimlerini sürdüren ergenler ile ebeveynleri arasındaki çatışma başarılı bir şekilde yönetilemediği takdirde kaos meydana gelir.
