Duygu Odaklı Terapi Nedir?
Leslie Greenberg tarafından geliştirilen bu ekol o zamana kadar var olan ekollerde duyguya yeteri kadar yer verilmediğine tepki olarak var olmuştur. Bilişle düşünsek de duyguyla yaşadığımız üzerine temellenen duygu odaklı terapi, psikoterapötik süreçte duygunun rolüne odaklanan deneyimsel bir terapi yaklaşımıdır. Süreç duygunun farkına varılması, kabul edilmesi, ifade edilmesi, düzenlenmesi ve dönüştürülmesi üzerine inşa edilir. Hedef, çok yönlü kendiliğin güçlendirilmesi, duygunun düzenlenerek yeni anlamlar yaratılmasıdır.
Duygu Odaklı Terapinin Amacı ve Kavramları nelerdir?
Duygularımız bizim temel ihtiyaçlarımızla bağlantılıdır. Yani varlığımızı sürdürebilmemiz için duygularımızın rehberliğine ihtiyacımız vardır. İhtiyaçlarımızı ve bunların karşılanıp karşılanmadığını değerlendirip, bizler için olması gerekenin bilgisini bize verir. Örneğin, üzüntü bir kayıp yaşadığımız bilgisini verir ve bir yardım çağrısı mekanizması oluşturur. Öfke ihlale uğradığımızda alanlarımızı ve haklarımızı korumamız gerektiğine dair bilgi iletir. Korku, tehlikelere karşı önlem almamızı ve fiziksel, ruhsal bütünlüğümüzü korumamızı sağlar. Duygular aynı zamanda, niyetimizi hızlıca belli eden birincil iletişim sistemimizdir.
‘’Düşünüyorum, öyleyse varım.’’ yerine ‘’Hissediyorum, öyleyse varım.’’ ifadesi üzerine temellenen duygu odaklı terapi, biliş ve davranıştaki kalıcı değişimlerin duygusal değişimle mümkün olduğunu savunur.
Duygu odaklı terapi, birey merkezli, deneyimsel, geştalt, varoluşçu terapilerden doğmuştur ve danışan merkezli- hümanistik bir ekoldür. Duygu odaklı terapide sabit bir kendilik yoktur, an be an yeniden inşa edilen bir kendilik vardır yani kendiliğin statik değil dinamik olduğunu savunur. Duygu odaklı terapide kendilik tek yönlü değil çok yönlü ve çok seslidir. Birey kendilik parçalarından oluşur.
Psikopatolojilerin temelinde duyguların yeteri kadar işlemlenememesi vardır. Bireyin yaşadığı travmatik olaylar, ağır duygusal deneyimler yaşattığı için bir lale soğanının üzerine bırakılan büyükçe bir taş gibidir ve bireyin doğuştan getirdiği duygu işleme mekanizmasını ketler. Bu şekilde birey, primer duygularını yaşamayı deneyimleme imkanı bulamaz ve sekonder maladaptif duygusal deneyimler edinir. Terapiye de sekonder duygularına bağlı semptomlardan muzdarip oluşları ile başvururlar.
Duygu odaklı terapide disfonksiyon;
Duygusal farkındalıkta eksiklik
Acı verici duygudan kaçınma (duyguyu duygu ile örtme)
Duygusal deneyim eksikliği
Öğrenilmiş maladaptif duygusal şematik hatıralar
Duygusal ketleme
Duygusal olarak farklı iki kişilik bölümü arasındaki anlaşmazlık
Duygu odaklı terapi, danışanın primer duygularının farkında olma ve duygularını doğru ve esnek şekilde yaşaması konusunda yardımcı olur.
Duygu Odaklı Terapinin Temel Özellikleri
Deneyim; danışanın duyguyu işlemleyebilmesi için önce onu deneyimlemesi gerekir. Bu duygu acı verici olsa da ‘’girmediğin odayı temizleyemezsin’’ temeline dayanan bu duygunun terapi odasında tekrardan deneyimlenmesine imkan sağlar. Danışan, duygularına karşı farkındalık ve yakınlık hissettiğinde, örneğin; ‘’ üzgün hissediyorum ve kriz anlarında donup kalıyorum, tıpkı annemle babamın kavgalarında donup kaldığım gibi hissediyorum’’ gibi deneyimi kelimeler ile ifade edebildiğinde duyguyu yeniden düzenleyebilmenin anlamını yaratmış olur.
Duygu odaklı terapide sandalye tekniği, kendiliğin uyumsuz iki parçası arasındaki çatışmayı çözümlemek veya önemli ötekilerle çözülmemiş yarım kalan işlerin işlemlenmesi için yaşantıyı tekrardan deneyimleyip, dönüştürme imkanı sağlar.
Empati; duygu odaklı terapide bütün teknikler empati okyanusundaki adacıklar gibidir. Süreç içerisinde, empati kanalıyla anlaşılan danışan, zaman içerisinde bu durumu içselleştirir ve duygularının kökenini anlayıp, farkına varır ve durumu kabul ederek duygularını yaşamaya ve duygusal dönüşüme izin verir.
Empatik anlama ⇔Empatik onaylama ⇔ Empatik irdeleme⇔
Empatik çağrışım ⇔ Empatik varsayım
Deneyimsel Odaklanma; karmaşık halde terapi odasına gelen danışan için bedensel odaklanma oldukça işlevseldir. Duygusunu ifade etmekte zorlanan danışana, bedene odaklanmada yardımcı olmak, hem duygularını yaşarken duyumsamak hem de duygularında ne olup bittiğini anlamak konusunda yardımcı olur.
Duygu Odaklı Terapi Hangi Konularla Çalışır?
İşlenmemiş duygular patolojiyi oluşturur temeline dayanan duygu odaklı terapi, sekonder maladaptif her duygunun semptomlarından muzdarip her tür danışanla çalışır. Sosyal anksiyete, öfke problemleri, stres kontrolsüzlüğü, yeme bozuklukları, depresyon, kaygı gibi konularda işlevselliği ampirik olarak sınanmıştır.
Duygu Odaklı Terapi Süreci Ne Kadar Sürer?
Danışanın başvuru sebebine bağlı olarak değişen bu süreç değişkenlik gösterebilir. 6 ay ve daha uzun sürebilen terapi sürecinde her seans 50 dakika ve haftada bir görüşme şeklinde ilerler.
