DEMİR EKSİKLİĞİ
Anemi yani kansızlık kandaki alyuvar olarak adlandırılan kırmızı kan hücrelerinin azalmasıdır. Kırmızı kan hücrelerinin yapımı için demir gereklidir. Vücudumuzda bulunan demirin % 60-70’i kırmızı kan hücrelerinde yer almaktadır. Demir eksikliğinde kırmızı kan hücrelerinin sayısında azalma olur ve anemi ortaya çıkar. Demir eksikliği, aneminin en sık sebebidir. Dünya nüfusunun yaklaşık 1/4’ünde demir eksikliği bulunmaktadır. Çocuklar, gebeler, doğurganlık çağındaki kadınlar ve yaşlılar demir eksikliği açısından risk taşımaktadırlar. Demir eksikliği olan bireylerde halsizlik, çabuk yorulma, nefes darlığı, çarpıntı, baş dönmesi, kulak çınlaması, saç dökülmesi görülebilmektedir. Bazı hastalarda pika yani besinsel olmayan maddelere (toprak, buz vs) karşı yeme isteği görülebilir. Demir eksikliği olan bireylerde eksik olan demir dışarıdan takviye edilir. Bu hastalarda yapılan en sık yanlış demir eksikliğinin neden olduğunun araştırılmamasıdır.
Demir eksikliği saptanan bir hastada neden mutlaka araştırılmalıdır. Demir eksikliğinin 3 temel nedeni vardır: Demirin diyet ile yetersiz alınması, sindirim sisteminden yetersiz demir emilimi veya kan kaybıdır. Atrofik gastrit, çölyak hastalığı demir emiliminin yetersiz olduğu önemli hastalıklardır. Mide ülseri, özofajit, yemek borusu, mide, ince veya kalın barsak kanseri, ülseratif kolit, Crohn hastalığı, mide veya barsak polipleri, barsak parazitleri, divertikül veya hemoroid varlığı, sindirim sisteminde yer alan damarsal lezyonlar kan kaybı ile demir eksikliğine neden olabilecek sindirim sistemi sorunlarıdır. Aspirin ve bazı ağrı kesici ilaçları kullanan hastalarda midede erozyon ve ülser gelişimine bağlı demir eksikliği anemisi görülebilir. Özellikle erkek hastalarda ve menopoz sonrası kadınlarda demir eksikliği genellikle kan kaybına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu hastalarda gastroskopi ve kolonoskopi ile sindirim sistemi taraması yapılmalıdır.
Demir eksikliği anemisi saptanan hastada boşalmış olan depo demirinin takviyesi sağlanmalıdır. Ağızdan demir tedavisini tolere edemeyen veya ağır demir eksikliği olan hastalarda ya da demir emilimine engel olan sindirim sistemi hastalığı varlığında damardan demir tedavisi planlanmalıdır. Demir eksikliğine neden olan hastalığın araştırılıp bulunması ve tedavi edilmesi şarttır.