D vitamini, kemik metabolizması ve nöromusküler işlevler üzerinde önemli rolleri olan bir steroid hormondur.Son yıllarda yapılan araştırmalar ile önemi daha da artan D vitaminin
insan vücudu aşısından çok önemli görevleri vardır. D vitamini kaynakları arasında güneş, belirli gıdalar ve D vitamini takviyeleri bulunur. Günlük D vitamini ihtiyacını sadece besinlerle sağlamak mümkün değildir. Çünkü besinlerle günlük ihtiyacın ancak %20 si karşılanmaktadır. En önemli D vitamini kaynağı güneştir. Güneşten alınan D Vitamini suda erime özelliğine sahiptir ve bütün hücrelere rahatlıkla geçebilir,ama ağızdan alınan(tablet yada damla vb) D vitaminleri yağda eriyen formlardır. Bu nedenle hücrelere girişi ve çıkışı zordur ayrıca vücutta birikme ihtimali de fazladır. Ancak modernleşme ile birlikte insanların sabah karanlıkta işe gidip gelmeleri, akşam yine karanlıkta eve dönülmesi,ofis ortamında çalışılması,kapalı kıyafetler giyilmesi alınabilecek D vitaminini azaltmaktadır.Güneşten gelen ultraviyole B ışınları en güçlü D vitamini kaynağını oluşturmaktadır. UV B ışınları genelde güneş direk geldiği zaman yani öğle saatlerinde alınır. Daha sonraki saatlerde güneşten UV A ışınları salınır ki ; UV A ışınlarının D vitamini sentezleme özelliği yoktur. Ayrıca yüksek korumalı güneş yağları genellikle UV A ışınlarını geçirir,UV B ışınlarını geçirmezler. Halbuki D vitamini için UV B ışınları gereklidir. Bu sebeple her gün yüz ve kollar açık olarak(en ideal saatler 11.00-15.00 arası) güneş yağı sürmeden 20 dk güneşlenmekte yarar vardır. Normal beyaz tenli bir insan bu şekilde günde 20.000 Ü D vitamini sentezleyebilir.
Son yıllarda D vitamininin hava yolu hastalıkları ve özellikle de astımla ilişkisini gösteren yayınlar bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda D vitamininin immun sistemi değişik mekanizmalarla etkileyerek astım ve alerjik hastalıkların tedavi ve gelişiminde de rolü olduğu gösterilmiştir.Ayrıca atopik dermatit ve kronik ürtiker-anjiyoödemin tedavisinde de D vitamini kullanımının önemli role sahip olduğuna dair literatür verisi de artmaktadır. D vitamini ölçümlerinde ençok ng/ml kullanılır.
Ağır vitamin D eksikliği < 10 ng/ml
Vitamin D eksikliği ≤ 20 ng/ml
Vitamin D yetersizliği 21-29ng/ml
Vitamin D yeterli ≥ 30ng/ml
İntoksikasyon > 150 ng/ml
Normalde 30 ng/ml üstünde yeterli kabul edilmekle birlikte astım-alerjisi olanlarda D vitamini düzeyini 60-80 ng/ml düzeyinde tutmak gerektiğine dair çalışmalar mevcuttur. D vitamini hem astımda hem alerjıde rol oynar..D vitaminin astımda oynadığı rol;
--Aynı kortizonlu inhaler ilaçlar gibi havayollarındaki ödemi ve inflamasyonu azaltır ki bu son derece önemlidir.
---İmmunmodulasyon dediğimiz bağışıklık hücrelerini alerjiye karşı dayanıklı hale getirir.
---Ayrıca alerjı hücresi olan mast hücresi ve eozinofiller üzerine olumlu etkileri vardır.
--- Alerjı hücrelerinin salgıladığı interlökin denilen mediatörleri engeller.
---Yüksek D vitamini düzeyi ile daha iyi akciğer fonksiyonları arasında ilişki tespit edilmiştir.
Çocuklarda ve yetişkinlerde sıklıkla astım alevlenme nedeni olan solunum yolu enfeksiyonlarının düşük vitamin D ile ilişkili olduğu bilinmektedir. vitamin D düzeyleri
yüksek olan hastaların son bir yılda daha nadir hastane yatışı olduğu da gösterilmiştir. Bu nedenlerle astımlıların özellikle kış aylarında tamamlayıcı D vitamini kullanmaları
önerilmektedir. Astımlı hastalardan koyu ciltli kişilerde, obez olanlarda, yaşlılarda, iç ortam ve ofiste çalışanlarında, kapalı kıyafet giyenlerinde, ülkeye göre jeografik olarak güneşi az gören yerlerde yaşayanlarda serum 25 (OH) D3 tetkiki istenilmelidir. Günde ne kadar D vitaminini zararı olmadan kullabiliriz? konusunda pek çok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda; 18 yaş üzerinde D vitamini eksikliği olan erişkinlerde 6000 U/gün ( günde 10.000 U ye kadar güvenli) ya da 50.000 U/hafta sekiz hafta süreyle D vitamini önerilir. Bunu takiben kanda D vitamini seviyesini 30 ng/ml üzerinde tutabilmek için de günde 1500-2000 U idame tedavisi önerilir. Obez hastalarda, malabsorbsiyon sendromu olan hastalarda ve D vitamini metabolizmasını etkileyen ilaç kullanan hastalarda yüksek doz, en azından 6000-10,000 IU/gün D vitamini ile tedavi ve 3000-6000 IU/gün dozda idame tedavisi önerilmektedir.
