Çocuklarda olumlu sosyal davranışlar (prososyal davranışlar) ve bu davranışları geliştirmeye yönelik öneriler

Çocuklarda olumlu sosyal davranışlar (prososyal davranışlar) ve bu davranışları geliştirmeye yönelik öneriler

Erken çocukluk dönemi doğumdan sekiz yaşa kadar olan evreyi kapsar ve bireyin yaşamının temelini oluşturur. Bu dönem ilk öğrenmelerin başladığı ve ilk deneyimlerin kazanıldığı dönem olmasından dolayı birey açısından çok önemli olup, fiziksel, motor, bilişsel, dil, sosyal ve duygusal gelişim için önemli ve kritik bir dönemdir. Çocuğun sosyal çevre ile kurduğu ilişkiler, o toplumun formal ve informal kuralları, değerleri, gelenek ve göreneklerinden etkilenir. Çocuk tüm yaşamını çevresine uyum sağlama ve toplumla sosyal bağlar kurma çabası içinde geçirir. Bu uyum çabası doğumdan itibaren başlar ve yaşam boyu gelişerek devam eder. Çocuk bir yandan biyolojik olarak gelişirken bir yandan toplumun normlarını, değerlerini, gelenek ve göreneklerini öğrenerek toplumun bir üyesi haline gelir. Çocuğun, kendine ve topluma yararlı bir biçimde yaşayabilmesi, çevresindeki insanlarla yardımlaşmasını, işbirliği içinde olmasını, duygularını yaşadığı kültüre uygun biçimde ifade etmesi gibi bir çok olumlu sosyalleşme süreci yaşamasını gerektirir.

Bu doğrultuda çocuğun olumlu sosyal davranışlar kazanması oldukça önemlidir Olumlu sosyal davranışlar olarak da bilinen prososyal davranışlar, dışarıdan bir ödül beklemeksizin başkasına yarar sağlamaya çalışılan gönüllü davranış olarak tanımlanır. Prososyal davranış, bir başkasının iyiliğini gözeterek yardım etme, paylaşma, işbirliği yapma, empati kurma, koruma, rahatlatma, teselli etme, dahil etme gibi davranışları içerir, olumlu sosyal ilişkileri destekler ve bütün çocuklarda objektif iyilik hali ile ilişkilidir. Prososyal davranışlar, kişisel ve sosyal anlamda iyileştirici özelliğe sahiptir. Bu davranışlar birçok iyi ve güzel davranışı içinde barındırdığı için, çocuğun sosyal ilişkiler kurabilmesini ve bu ilişkileri sağlıklı bir şekilde sürdürmesini sağlamaktadır.

Prososyal davranışın öğeleri, özgecilik, empati, sempati, rol üstlenme, kendine değer verme, perspektif alma olarak tanımlanır.  Tabiki prososyal davranışların gelişimine mizaç, yaş, cinsiyet, aile, akran ilişkileri eğitim ortamı ve kültür etki eder. Prososyal davranışın öğeleri, olarak Özgecilik, herhangi bir karşılık beklentisi olmaksızın başkasının yararı için yapılan gönüllü yardım etme davranışıdır. Empati ise, çocuğun bir başkasının yaşadığı durumu ve duyguları, kendisini doğrudan onun yerine koyarak yaşamasıdır.

Sempati, bir başkasına fayda sağlamak amacıyla yardım etmek olurken, Rol üstlenme, çocuğun, karşısındaki diğer çocuğun ihtiyaçlarını anlamasına izin vermek ve karşılığında yardımsever davranışları güdüleyebilmektir. Perspektif alma ise, başkalarının ihtiyaçlarını anlama ve duygusal yardımda bulunma gibi becerileri içine alır.  Prososyal davranışların desteklenmesi için erken çocukluk dönemi çok önemlidir. Çocuğun çevresinden en fazla etkilendiği dönem olan erken çocukluk döneminde, toplum üyelerinin davranışları çocuk üzerinde çok etkilidir. Çocuğa yönelik olumlu yaklaşımlarda bulunulması çocuğun sağlıklı bir şekilde sosyalleşmesini destekler. Çocuklarda prososyal davranışların gelişimini desteklemek için toplum üyelerinin, ailelerin ve eğitimcilerin dikkat etmesi gereken bazı önemli unsurlar vardır. Çocuklar gözlem yoluyla, davranışı taklit ederek davranışı uygulamaya başlarlar. Bu nedenle özellikle ebeveynler başta olmak üzere yetişkinlerin olumlu davranışlar sergilemeleri gerekmektedir. Çocuklara günlük yaşamlarında hem ev hem de okul ortamında yardım etme ve işbirliği yapma fırsatları sağlanmalıdır.

Bu makale 25 Ağustos 2020 tarihinde güncellendi. 0 kez okundu.

Yazar
Dr. Psk. Tansen Taygur Altıntaş

Lise eğitimini Özel Antalya Koleji’nde bitirdim ve 1997 yılında Hacettepe Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik bölümünde lisans eğitimini tamamladım. 2007 yılında ise Ankara Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik bölümünde yüksek lisans derecesini aldım. 2007-2010 yılları arasında Wiesbadener Akademie für Psychotherapie (WIAP) ALMANYA’ya bağlı 885 saatlik teorik ve uygulamalı "pozitif psikoterapi ve pozitif aile terapisi" temel ve master eğitimini tamamlayarak “Psikoterapist” unvanını aldım. 2020 yılında Ankara Üniversitesi Çocuk Gelişimi Bölümünde doktora eğitimini tamamladım. Bu eğitimlerin yanında 2007 yılında Avrupa Beden Psikoterapisi Derneği tarafından “Beden Psikoterapisi” ve Wiesbadener Akademie für Psychotherapie (WIAP) Almanya tarafından psikotravmatoloji uluslararası eğitim çalışmalarına katıldım. Bilişsel Davranı ...

Etiketler
Sosyal davranış
Dr. Psk. Tansen Taygur Altıntaş
Dr. Psk. Tansen Taygur Altıntaş
Ankara - Psikoloji
Facebook Twitter Instagram Youtube