Çocuklarda karşılaşılan ortopedik sorunlar

ÇOCUKLARDA GELİŞİM EVRELERİ:

Çocuklarda anormal duruş veya yürüyüş olduğu yargısına varmadan evvel, normallerin sınırları bilmek önemlidir.  Bazı değişkenleri, yani geniş sınır değerlerini veya diğer faktörleri doğru işaret olmadıkça patolojik yani hastalıklı olarak adlandırılmamalıdır. Bahsedeceğimiz parametreler dışındaki bir çocuk hemen anormal olarak kabul edilmemelidir.

En başından ele alırsak normal bir çocuk, 12 ve 14 ay arasında yürümeye,  yaklaşık 15. aydan sonra elleri ve dizleri üzerinde merdivenleri tırmanmaya ve 16. ayında koşma başlar. Tırmanabilmek aşağı yukarı 20 ila 24 aya kadar mümkün değildir.

Alternatif ayaklarını kullanarak merdivenlerden yukarı çıkmak, zıplamak 3yaşında, seksek olarak dört beş adım atmak, merdiven atlayarak çıkmak4 yaşından veya yaklaşık 20 saniye boyunca tek ayak üzerinde dengesini korumak, yaklaşık 5-6 yaşlarında mümkün hale gelir.

Normal kabul edilen veya zamanla normalleşebilen yürüyüş şekilleri:

Başlangıçta çocukların genellikle eğilmiş ve dışarı dönmüş bacakları ve dengesini sağlayabilmek için kollarını açarak taban alanını genişletme çabasında olduğu gözlenmektedir.

Yürürken genellikle ayak tabanları düzleşmiştir ve adımlarını yüksekten atması ile tipik yürüyüş sergilerler.  Yaklaşık 15 ila 18. ayda topuk yavaş yavaş yerden kalkarken ve kollarını sallayarak yürüme geliştirir. Zamanla yürüme becerisinde hız kazanırken, yürüme esnasında yön değiştirme yeteneği de eklenir.

 Çoğu parantez şeklinde olan bacak eğrilikleri oldukça sık görülür içinde gösterilen büyürken kendiliğinden iyileşir:  Tıbbi adı genu varus olan bacakların yay şeklindeki görünümü - 18 ayda düzelir. Çocukluğu çağının alışkanlıklarından olan parmak ucu yürüyüşü üç yıl,  (in-toe) başparmağa doğru ayağı içe yönelterek yürüme 7 yedi yıl; genu valgus yani bacakların dışa açılması (X bacak) sekiz yıla kadar düzelebilir.   Düztabanlık altı yılda düzelebilir.

Bu varyasyonlar devam ederse, ilerler ya da fonksiyon kısıtlanmasına eşlik eden ağrı varsa araştırılmalıdır.

Özellikle, bacaklarda parantez veya X formu varsa büyüme gelişme 25 persentilin altında seyrediyorsa iskelet displazisi veya raşitizm araştırmak için röntgen çekilmelidir.

Bunun dışında aile öyküsü  D vitamini metabolizması değerlendirmelidir. Ayrıntılı Karaciğer kan ve böbrek tahlillerinin yan sıra çocuğun güneşe çıkması ve gıda alım alışkanlıkları da raşitizmin değerlendirmesi ve iskelet sistemi yansımalarının giderilmesi için replasman tedavi şekil ve sıklığının belirlenmesinde önemlidir.

Anormal yürüyen çocuk:

Her yürüyüş adımı ile tüm bacak yeterli miktarda yerden yükselir.  Yükselmeyi sağlamak amacıyla ilgili taraf kalça yükseltilir.  Spastik bozukluklarda ve diğer sinir arazı olan çocuklarda yürüme esnasında ayak sürükleyerek ve bacağın içe dönüklüğü ile gerçekleşir.  Aynı zamanda dizlerde de hafifçe kırılmalar gözlenebilir.

Trendelenburg topallaması adı verilen yürüyüşte kalça adalelerindeki kuvvet azlığının nedeniyle kalça yukarı kaldırılamaya bilinir. Ayak, kalça ve dizler dışa dönüktür. Tüm ağırlık tek bacak üzerine yığıldığından, leğen kemiği karşı tarafa görece normalden daha fazla düşer.

Her iki tarafın da etkilendiği durumlarda yuvarlanma tarzında yürüyüş vardır.  Trendelenburg yürüyüşü kaymış femur başı epifiz çkirdeği, Legg-Calve-Perthes hastalığı (femur başı idiyopatik osteonekrozu), kalça displazi (doğumsal kalça çıkığı) ve kalıtsal miyopatilerin yanı sıra, spina bifida ve serebral palsi  hastalıklarında görülür.

Çocukluk çağının parmak ucu yürüyüşü  nadir değildir ve çocukta  normal yürüyüş olup oladığı yani topukların yere temas edip etmediği incelenmelidir. Topuk teması yetmezliği olan çocuklarda  diplejik serebral palsi ya da daha seyrek, bir lizozomal depo hastalıkları akla gelmelidir.

Sarsak yürüyüş: Motor koordinasyon (karşıt çalışan kas gruplarının ahengi)  ile ilgili sorunlar olduğunda kullanılan bir terimdir. Çeşitli yürüyüş bozuklukları sık ​​düşmeler, beslenme veya giyinme becerilerinde yetersizlik ve yazı yazma gibi becerilerde zorluklarla karşılaşılır. İnce ve kaba motor becerilerde bozulma olabilir. Görünüşte beceriksiz izlenimi veren bu çocuklarda, hafif tipte serebral palsi, serebellar ataksi, alt motor nöron bozuklukları, iltihabi eklem hastalıkları (enflamatuar artrit) veya miyopatiler altta yatan sebep olarak karşımıza çıkar.

Ağrıdan sakınma yürüyüşü yani etkilenen tarafta ağırlık vermekten kaçınan çocukta ayağını en kısa sürede yerden çekmeye eğilim vardır. Tipik sebepleri çocukluk çağı romatolojik problemleri, eklem iltihapları ve eklem yaralanmaları vardır. Bir çocuğun gözlemlenmediği anda da kaza geçirebileceğini akıldan çıkarmamak gerekmektedir.

Bacağı abartılı olarak yana açarak yürüme veya kalçayı kaçırma dışarıdan bakışta çıkıntılı görünüme neden olur. İltihabi eklem hastalıkları, ya da hemiplejik serebral palsi eğer bir bacak, diğerinden daha uzun olduğunda genellikle oluşur.

Yürüme güçlükleri ile karşılaştığımız çocuklarda sergilenen yürümenin bileşenleri kesin bir tanımlama yapılmadan, ancak genel bir yaklaşım yapıla bilinir.

Örneğin yürümeye yeni başlayan çocuklarda diz altında burulma tipi bir yaralanmanın sonucu olarak spiral tibia kırığı sadece yürüme bozukluğu ile karşımıza çıkabilir. Ailenin anlık gözünden kaçan bir yaralanma neticesinde çok da şişlik olmaması ile tanıda zorlanılır.

Yeni yürümeye başlayan çocuklar görünüşte kendilerine zarar vermeden düşe kalka hareket ederler. Gözlenen kırıkların bazılarında özellikle istenmeyen çocuklarda istismarı veya bakıcı ihmalleri/ şiddeti akla gelmelidir.  Kazanın veya ihmalin kanıtlanabilmesi genelde oldukça zordur.