ÇOCUK VE ERGENDE ŞİZOFRENİ
Şizofreni terimi ilk defa Eugen Bleuler (1911) tarafından kullanılmıştır. Şizofreni sosyal ve akademik hayatta ciddi sorunlara yol açtığı için erken tedavi ve destek verilmesi oldukça önemlidir.
Çocuk ve ergenlik döneminde şizofreni genellikle sinsi (%80-85) başlar. Bozukluk öncesi genellikle tuhaf, eksantrik, çekingen, kaygılı, yalnız çocuklar olarak tanımlanırlar.
Şizofreni yaygınlığı genel olarak %0.6-1’dir. En sık 20-30 yaşları (20-21 yaşlarında peak yapar) arasında başlangıç gösterir. Şizofreni 18 yaşından önce başlarsa erken başlangıçlı, 13 yaşından önce başlarsa çok erken başlangıçlı olarak adlandırılır. Ancak 13 yaşından önce çıkması çok nadirdir, tüm şizofreni hastalarının %10-15’inin başlangıcı 15 yaşın altındadır.
Çocuğun yaşı ne kadar büyük ise şizofrenideki bulgular erişkine o kadar çok benzer. Genellikle 6 yaşından önce pozitif psikotik belirtilerin görülmediği kabul edilir. Sanrılar genellikle 6 yaşından sonra, varsanılar ise genellikle 9 yaşından sonra ortaya çıkar. Çocuklardaki psikotik belirtiler genellikle benliğe yabancı değildir. Çocuklar duygularının tümünü kolayca ifade edemedikleri için çocuklardaki sanrılar erişkinlere göre daha basittir. Çocukların yaklaşık olarak %50’sinde sanrı olur ve perseküsyon, somatik uğraşlar, referans fikirler, grandiosite ya da dinsel nitelik taşır. Çocuklardaki varsanıların çoğu (yaklaşık olarak %80’i) işitseldir. Genellikle suçlayıcı ya da emir verici, karşılıklı konuşma, çocukla ilgili yorum içeren seslerdir.
Erkeklerde kızlara göre 1.5-2 kat daha sık görülür.
Şizofreninin 5 tipi vardır:
1.Paranoid tip
2.Dezorganize tip
3.Katatonik tip
4.Rezidüel tip
5.Farkılaşmamış tip
Çocuklarda genellikle paranoid ve ayrışmamış (farklılaşmamış) tip görülür.
Şizofreni için belirlenen farklı tanı ölçütleri vardır.
DSM-IV-TR tanı ölçütlerine göre şizofreni:
A-Karakteristik Semptomlar: Bir aylık bir süre boyunca 5 tanı ölçütünden en az 2 tane veya daha fazlasının devam etmesi (Bizar sanrı var ise 1 semptom yeterli; varsanılar kişinin düşünce ve davranışları üzerine konuşan sesler var ise 1 semptom yeterli )
1- Sanrı,
2- Varsanı,
3- Dezorganize ya da enkoheran konuşma,
4- Dezorganize ya da katatonik davranış,
5- Negatif semptomlar (afekt sığlığı, konuşma fakirliği, apati),
B- Toplumsal/Mesleki işlev bozukluğu olmalı
C- Belirtiler en az 6 ay sürmeli (6 ayın en az 1 ayı A tanı ölçütlerini kapsamalı)
Schneider şizofreni tanı ölçütleri
1.İşitsel varsanılar (kendi düşüncelerinin işitilebilmesi, tartışan ve kendisi hakkında yorum yapan sesler)
2.Bedensel edilgenlik (bedeninin dış güçler tarafından etkilenmesi)
3.Düşünce bozuklukları (düşünce çalınması, sokulması, okunması, yayınlanması)
4.Sanrısal algılama (sanrılara bağlı algı bozuklukları)
5.Davranışlarının başkalarının etkisi altında olduğu duygusu.
ŞİZOFRENİ BOZUKLUĞUNDA İYİ/KÖTÜ GİDİŞİ GÖSTEREN KRİTERLER:
1.Geç başlangıç iyi gidişi gösterir. Özellikle 12 yaş altındaki başlangıçlarda gidişat daha kötü ve kronik seyreder.
2.Akut ve ani başlangıç gizli ve yavaş başlangıca göre daha iyi gidişatı gösterir.
3.Başlangıçta belirgin bir stres faktörü var ise iyi gidişatı gösterir.
4.Bozukluk öncesi sosyal, toplumsal, akademik uyum ne kadar iyi ise gidişat da o kadar iyi olur.
5.Birlikte depresyon, OKB gibi ek bir ruhsal bozukluğun olması kötü gidişatı gösterir.
6.İyi bir çevre, aile, eğitim desteğinin olması iyi gidişatı gösterir.
7.Hastada pozitif semptomların olması (sanrı, varsanı, …) iyi gidişatı gösterir.
8. Erken tanı konulma ve erken tedavi yaklaşımı iyi gidişatı gösterir.
9.Ailede şizofreni, duygudurum bozuklukları gibi ruhsal bozukluk öyküsünün olması kötü gidişatı gösterir.
10. Hastalığın başlangıcından sonraki 3 yıl içinde iyileşmenin olmaması ve klinik bulgularda alevlenmelerin olması kötü gidişi gösterir.
AYIRICI TANI
1.Yaygın gelişimsel bozukluklar (otizm, asperger sendromu,…)
2.Kişilik bozuklukları (şizotipal, borderline, şizoid, paranoid)
3.Şizofreniform bozukluk
4.Kısa psikotik bozukluk
5.Duygudurum bozuklukları
6.Organik sendromlar,…