Çocuk ve Deprem
Ülkemizin kanayan yarası deprem yine karşımıza yıkımlarla çıktı. Bizden uzakta da olsa her birimiz yaşananları iliklerimize kadar hissederek takip ediyoruz. Kendi üzüntümüzün yanına bir de bu durumu çocuklarımıza nasıl anlatacağımızın yükü biniyor. Onları yaşananlardan uzak tutmak, olayları hafifletmek ve üzülmelerini önlemek için üstün bir çaba harcıyoruz.
Peki, bu gerçekten gerekli mi?
Depremi çocuklara nasıl anlatalım?
Öncelikle çocuklarımızın bizlere sordukları sorulara doğru cevaplar verelim. Ancak dürüst olalım derken çocuğa tüm yaşananları apaçık bir şekilde anlatıp çocukları boş yere korkutmayalım. Yaşanan depremi anlatırken yeryüzünün hareketlerinden bahsederek açık, net ve anlaşılır bir dille yaşına uygun bir aktarım yapalım. Aynı zamanda istedikleri soruları sorabileceklerine dair de onlara güven verelim. Sonrasında onlara süreci ve hissettiğimiz duyguları tanımlayalım. “Seninle oyun oynadığımız sırada deprem oldu, biraz sallandık ve ikimiz de gerçekten korktuk. Şimdi iyiyiz ve güvendeyiz.” şeklinde yapacağınız bir açıklama çocuğun yaşadığı olayı anlamlandırmasına yardımcı olacaktır.
Çocukların yanında enkaz haberlerinden, ölen sayısından, yaralılardan bahsetmemeye özen gösterelim. Bu detaylar çocuklar için soyut kalacağından kaygılanmalarına ve kendilerini güvensiz hissetmelerine sebep olacaktır.
Yaşanan süreci çocuklarınızla duygularını ifade etmesine yardımcı olacak şekilde konuşmanız önemlidir. Bazı çocuklar duygularını kelimelerle ifade ederken bazıları oyunlarıyla, bazıları resimleriyle ifade eder. Kimi çocuklar ise ifade edemedikleri duygularını rüyaları ya da davranışları aracılığıyla dışa vururlar. Bu süreçte hissettiği duyguyu dışa vurabilmesi için çocuğu cesaretlendirmek önemlidir. “Seni rahatsız eden şeyle ilgili konuşmak, oyun oynamak, resim çizmek istiyorum.” şeklinde bir yaklaşım çocuğu hissettiği duyguyu ifade etme konusunda motive edecektir.
Sizin tüm taleplerinize rağmen çocuğunuz sizinle konuşmak ya da oyun oynamak istemeyebilir. Bu durumda onu kendi oyunları esnasında gözlemleyebilir, çizdiği resimleri inceleyebilirsiniz. Bunlar çocuğun iç dünyası ile alakalı bizlere bilgiler verir ve ona nasıl yaklaşacağımız konusunda bize bir yön verir.
Oyunun iyileştirme etkisi olduğundan hep bahsediyorum. Yine bu süreç için de tolere edebilecek olan çocuklarla depremle alakalı oyunlar oynamak çocuğun duygu durumunu düzenlemesine yardımcı olacaktır. Oyun içinde çadır kurmak, kaçmak, diğer insanlara yardımcı olmak sürecin atlatılmasında oldukça etkili olacaktır. Oyun sırasında çocuğun eğleneceği anlar olacağı gibi ağlayacağı, korkacağı, konuşmak ya da bir şeyler çizmek isteyeceği anlar olabilir. Kaygılanmayın, her biri çocuğun oyun aracılığı ile kendisini iyileştirdiğini, duygularını düzenlediğini gösteren durumlardır.
Bizler de hissettiklerimizi çocuklarımızla paylaşalım. Ebeveynlerinin de yaşanan depremden korktuğunu, üzüldüğünü ve kaygılandığını gören çocuk hissettiği duyguların normal olduğunu fark edecektir. Yaşanan olayları hafifletmeye çalışarak kendinize fazladan yük almayın. Bu hem sizin için yorucu olur hem de çocuğunuzun size olan güveni ile ilgili şüphe oluşturur. Ailesinin normal dediği bir durum için etrafından abartılı geri bildirimler alan bir çocuğun kafası hangisinin doğru olduğu konusunda karışacaktır.
Genelde olduğu gibi çocuklar depremle alakalı da defalarca aynı soruları sorabilir ya da aynı oyunları oynayabilirler. Bu tamamen onların hissettikleri duyguları düzenlemek adına yaptıkları bir eylemdir. Sizlere her soru sorduklarında ya da her oyun talebinde bulunduklarında taleplerine sakin bir şekilde olumlu yanıt vermeniz onların süreci rahat atlatmalarına yardımcı olacaktır.
Tüm bunlara rağmen bazı çocuklar yaşadıklarını atlatma sürecinde zorluk yaşayabilir. Hissettiği duyguları düzenlemekte güçlük çekebilir, çok kaygılı olabilir ve bazı gerileme davranışları (tırnak yeme, alt ıslatma, gece kabus görme, aşırı öfkeli davranma, dikkatini toplayamama vb.) gösterebilir. Bu durumda çok fazla beklemeden bir uzman desteği almak çocuğunuz ve sizin için önemli bir adım olacaktır.