Ülkemizdeki miyop’un ilerlemesinde en önemli nedeni olayı basit görüp gözlük verip hastayı göndermektir. Sonucunda gözlüksüz görmesi gereken biri ömür boyu gözlük takmaktadır. Veya gözlüksüz idare edebilecek kadar küçük derecelerde kalma şansı varken 3-4 numara miyop ile yaşamını sürdürmektedir.
Size bir yol haritası çizmek gerekmektedir. Bu haritaya uymanız çocuğunuzun ömür boyu gözlüksüz görmesini veya numaranın ilerlemeyerek gözlüksüz idare edebileceği düzeyde kalmasını sağlayabilir.
Doktoru seçmek: Doktoru seçerken reçete yazıp gönderen doktoru değil, miyopta ilerlemeyi önleme tekniklerini bilen göz doktorunu seçmelisiniz.
Yaşam tarzı: Miyobu yeni başlayan bir çocukta bir yaşam tarzı çizilmelidir.
İlerleme: Gözlük takmamak değil takmak miyop’ u ilerletir. Fonksiyonları gözlük üstlendikçe daha yüksek göz numarası ile görme gereksinimi ortaya çıkar.
Önceler sonralar: “Hasta sahiplerine “Miyop okul çağında başlar, ilerlemesi 20-24 yaşına kadar sürer.” derken şimdi “Miyop 5-6 yaşında başlar, 30-35 yaşa kadar ilerler.” diyoruz. Cep telefonu, bilgisayar ve yaşam tarzı miyop’ u erken başlatır oldu, ilerlemeyi daha ileri yaşlara taşıdı.
Miyop 4-5 yaşında başlıyor: Bebekte miyop başlamışsa, numara birazda yüksekse sizi ilerleme hızı yüksek bir miyop beklemektedir. İşi sıkı tutmalısınız. Egzersizle ilerlemeyi durdurabilirsiniz. Gözlüğün bile yeterli net göstermediği astigmat oluşmasını engelleyebilirsiniz.
Önceleri ailede var mı diyorduk: Şimdi ailede var mı demiyoruz, çünkü ailelerde bu kadar fazla miyop yon, yeni nesilde çok erken yaşlarda ve çok yüksek derecelerde miyop patlaması var.
*İlkokul başladı, miyop oluşmasını engelleyici önlemler almalısınız, özellikle anne baba veya diğer kardeşler eksi gözlüklü ise.
Anaokulu tehlike: Stres ve yakın çalışma miyop’ u başlatır.
Hemen gözlük almamalı: Doktor gözlük yazdı ise hemen gözlük almayınız. Siliyer dönemdir, gözler kasılmıştır, bir süre sonra düzelecektir veya çocuğunuzun egzersizle gözlükten kurtulma şansı vardır. 1.0-1.50 civarı miyop gözlük egzersizle giderilebilir.
İş ciddi: 2.00-2.50 numara civarı bir miyop gözlük yazılmışsa işi ciddi tutmalısınız, ilerlemeyi önleyen egzersizlere başlamalısınız. Göz parametrelerini ölçtürerek ilerlemeyi izlemelisiniz. Yapılması gereken incelemeler sitemizde anlatılmaktadır.
*Okulun yükü arttıkça, bilgisayar ve cep telefonu günlük yaşamda daha çok yer kapladıkça miyop da hızlı ilerleyecektir. Ailenin alması gereken çok sayıda önlem vardır, yaşam tarzı belirlemek gerekir.
*Lise çağı okul yükünün artması nedeniyle miyop’un en fazla ilerleyebileceği dönemdir.
*Üniversitede zor bir bölüm seçilmişse miyoptaki ilerleme de fazla olacaktır.
Üniversite bitti miyop duracak mı? Hayır.
Astigmatı önemseyin: Astigmat egzersizle giderilebilir ve 7 yaş altı en uygun dönemdir. Astigmatsız yaşam mutluluktur. Çünkü gözlükler astigmatta yeteli düzelme sağlamaz. Görme değil mükemmel görmelidir.
DÜNYADA MİYOP ÇILDIRDI
Dünya ülkelerinde miyop’ un görülme oranı milletlere göre belli bir düzeyde seyrederken hesaplar alt üst oldu. Miyop ortaya çıkma ve ilerleme oranı, ilerleme yaşı kişilerin aleyhine değişti. Uzak doğu ülkelerinde devletin mecbur ettiği okul ve işyerindeki miyop önleyici sabah uygulamalarının aksaması nedeniyle miyop eski yüksek düzeylerine çıktı.
Dünyada miyop artışı patlama yaptı
Miyop’ta Uzakdoğu ülkelerindeki genetik yatkınlık biliniyordu. 90 lı yılların sonuna doğru miyop görülme, numara artışı ve ilerleme yaşı zirve yaptı. 20 li yaşlarda ilerlemesi biten miyop ileri yaşlarda dahi ilerler oldu. Miyop görülme sıklığı Avrupa’ da ikiye katladı.
*12 yaşından itibaren 20-24 yaşlara kadar ilerleyen miyopta ilerleme yaşı 50 yaşlara kadar uzadı.
*6-8 yaşında çocuklar 1.5-2.0 miyopla karşımıza gelmektedir. 17-18 yaş civarı çocuklarda 4-5 numara miyop’ a sık rastlanır oldu.
*Miyop görülme oranı %8-25 den %40 ve üzerine çıktı. Çin, Singapur, Tayvan, Hong Kong, Japonya, Kore gibi gelişmiş ülkelerde, gençlerin yüzde 90'ında miyop’a rastlanıyor. Oysa bu oran daha önceleri %25-40 oranında idi.
*Yakın okumanın artması, gün boyu bilgisayar ve cep telefonu uğraşıları, televizyona ayrılan zamanın fazlalığı miyop’ ta patlamaya neden oldu.
*Doğal ışık yetersizliği retinada üretilen ve miyop’u önleyen dopamin’ in üretimini azaltmaktadır. Güneşli ortamda daha çok bulunmak bu riski azaltacaktır.
Miyop’ un genetik yönü: Ülkelerdeki genetik geçiş oranları farklıdır, uzak doğulularda daha fazladır. Miyop genetik oranlarının kat kat üstüne çıkmaya başladı. Göz dereceleri de çok yükseldi.
Miyop neden artıyor?
Miyop ilerlerken gözün ön arka çapı uzar. Görüntü göz dibinde gören nokta foveanın önüne düşer ve netleşmez.
Balon etkisi: Göz kapaklarının gerginliği, göz dışındaki 6 kasın göz üzerine baskısı miyop’ u artırır.
Stres en önemli miyop artış nedenlerindendir. Okulda, iş yerinde, şehir yaşamında stres göz numarasının artışına neden olmaktadır.
Göz üzerine artan baskılar. Aşırı yakın çalışma, cep telefonu ve bilgisayar göz üzerindeki en fazla baskı nedendir.
Uyum gücünü artıran nedenler: Aşırı çalışma, cep telefonu ve bilgisayarı tekrar anlatmak gerekir. Teknolojik ürünler küçüldükçe daha fazla uyum yapmak gerekmektedir.
Yetersiz odaklama miyopta ilerleme nedenidir. Yetersiz odaklamada göz dibine görüntü net olarak düşürülemez. Görme gayreti göz dışı kaslarının göze baskı yaprak miyop’ un ilerletmesine neden olur.
Aşırı beslenme: Yağlı ve şekerli yiyecekler, obezite miyopta artış nedenidir. Şişman çocuk karikatürlerinde çoğunun gözlüklü olduğuna dikkat edin. Aşırı şekerli diyet ve işlenmiş karbonhidrat kullanma bedeni yüksek ensülin seviyesine ulaştırır. Kanda yüksek ensülin seviyesi karaciğerde IGF1 üretimini uyarır ve kanda İGF1 miktarı yükselir. İGF1 yüksekliği gözün ön arka çapının uzaması, gözün top gibi iken yumurta gibi olması miyop’ un artması demektir.
Gözlüğe bağımlılık: Gözlük göz fonksiyonlarını giderek gerilemesine neden olmaktadır.
Aşırı netlik isteği: Günün gelişen teknolojileri daha net görmeyi gerektiriyor.
Artış nasıl gerçekleşiyor?
Gözün ön arka çapı uzuyor, göz top gibi iken yumurta gibi oluyor.1 mm.lik uzama 3 derece miyop oluşmasına neden oluyor.
Göz ön merceği kornea öne doğru uzuyor, kornea dikleşiyor.
Göz ön merceği kornea inceliyor, ön mercek kolayca kırışarak astigmat ortaya çıkıyor.
Retina, koroid ve sklera inceliyor. Göz tabakalarının incelmesi gözde yamulmaya neden oluyor. Bu astigmat ve görüntünün gören nokta dışına düşmesi demektir.
Miyop artışını önlemek için ne yapmalı?
Gözlük bir uyuşturucu gibi bağımlılık yapar, Gözlüğe bağımlılığı giderek azaltarak gözlüğü yaşamınızdan çıkarınız. Stresi gideriniz, göz kapaklarının, göz dışındaki kaslarının göze baskısını egzersizle kaldırınız. Uyumu gevşetiniz. Odaklamayı güçlendiriniz. Az görme nedenlerini ortadan kaldırınız, merkezi görmeyi geliştiriniz. Obeziteyi önleyiniz, şekeri ve yağı azaltınız. Hareketli yaşamı seçiniz. Dışarıda gezilen zamanları çoğaltınız. İş ve okul çıkışı eve kapanmayınız.
*Miyopta hatalar: Göz doktorunun en fazla hata yaptığı diğer alandır.
*Göz doktoru miyop’u başlatmamak, ilerletmeme, göz numarasını düşürmek zorundadır. Göz doktorlarımız bu konuda maalesef yetersiz.
*Miyop’u genetik değil yaşam tarzı ilerletir. Bizim göz doktorları gözlük verip gönderirler. Anlatacak zamanları ve bilgileri yok.
*Siliyer tonus kavramı: Çocuğa ilaçlı muayene yapıp ona göre gözlük verirseniz siliyer tonusu bozarsınız, hatalı gözlük verirsiniz.
SAĞLIKLA İNATLAŞMAK
Kadın doğum’da durdurulamayan düşük kavramı vardır. Alacağınız tüm önlemlere rağmen düşük gelişir, doğum olayı sonlanır.
Çağımız bir inatlaşma çağı. Her kes her şey biliyor ama yapmıyor veya yapamıyor.
*Sigaranın zararını herkes biliyor ama içmeye de devam ediliyor.
*Fazla kilolar zararlı deniyor, ama önlenemeyen bir şişmanlığa gidiş var.
*Şeker zararlı deniyor ama şekerli ürünlerden kaçınılmıyor.
*Fastfood’dan kaçının deniyor, ama fastfood’ larda sıra bekleniyor. Örnekleri çoğaltmak mümkün.
Uzakdoğulu resimlere bakın. Herkes gözlüklü. Devlet zoru ile miyop oranı dünya düzeyine düşmüşken, devletlerin liberal düşünceye geçmesi ile onlar da bu savaşı kaybetmiş. Gün boyu bilgisayar, elden düşmeyen cep telefonu, stres, aşırı gerginlik, beslenme hataları, aşırı beslenme, şehirleşmenin baskıları… Ve miyopta patlama.
Önlemleri de önemsemiyorlar. Yapmıyorlar, yap diyeni de dinlemiyorlar. Bir inatlaşma var, kiminle, yaşam kuralları ile. İnsanoğlu kuralsız yaşamak istiyor, kurallara hapsolmak istemiyor.
Doktorların görevimiz yine hatırlatmak.
*Gözlüğe bağımlı kalmayın, bağımlı kalmamak size bağlıdır.
*Gözlüksüz de görebilirsiniz.
*Miyop’u başlatmayabilirsiniz.
*Miyop ilerlemesini durdurabilirsiniz.
*Gözlük numaranızı azaltabilirsiniz.
*Artı numaralı gözlüklerde daha düşük numara ile görebilirsiniz.
*Astigmat giderilebilir ve mutlaka da astigmattan kurtulmalısınız.
*40 yaşını gelenler, 10- 15 yıl daha yakını gözlüksüz görebilirsiniz.
MİYOP NEDEN İLERLEMEMELİ?
Miyop’ u ilerletmemeniz için çok önemli nedenleriniz vardır. Miyop ilerlerken göz yapılarında çok önemli tahribatlar oluşur. Nedir bunlar?
Görme: Gözlükle görme mükemmel görme değildir. Miyop ilerledikçe gözlük veya lens de taksanız
*Netlik giderek azalır. Eşel’ de alttan itibaren görme sıra olarak azalmaya başlar. Mükemmel görme kaybolmaktadır.
*Görüntü giderek küçülmektedir. 10numara miyop %35 daha küçük görür.
* Astigmat oluşur. Astigmat yeterince düzelmeyebilir, düzeltilse dahi hafif yamuk ve netsiz görülür.
*Cam kenarları kalınlaştıkça görmede sapmalar, saçıntılar, yanılmalar olur.
Gözün ön arka çapında uzama: Miyop ilerlerken göz ön arka çapı uzar. Bu dokuların birbirinden ayrılması, hücre ölümleri, göz ortasında siyah lekeler, çatlamalar, yırtılmalar demektir.
Kornea’ da incelme: Kornea göz ön merceği (Kornea) miyop arttıkça incelir. Normal kornea kalınlığı 570-580 mikron civarındadır. Miyop ilerledikçe kornea kalınlığı 500 mikron altına düşer. Bu kalınlık azaldıkça ileride yapılacak lazer şansı da giderek azalır.
Sklera’ da incelme: Sklera gözün beyazıdır. Bir dizi hastalıkta sklera zayıftır, bunlarda göz hızlı uzar ve miyop daha hızlı gelişir. Göz tansiyonunda da sklera incelir ve uzar, miyop kolay gelişir.
Retina’ da incelme: Retina göz dibinde görmeyi sağlayan bölümdür, göz ön arka çapı uzadıkça incelir. 110 mikron kalınlıktan giderek incelir, eprir, çatlar.
Koroid’ de incelme: Retina üzerindeki damar tabakasıdır, Koroid’ in büyüyebilme özelliği ve esnekliği azdır. Göz uzayınca kan akışı bozulur, beslenemeyen (atrofik) alanlar oluşur. Özellikle 5 numaradan yüksek miyop gözlerde ortaya çıkar.
Retina ve koroid: Göz dibinde birbiri üzerini kaplayan 2 farklı tabakadır. Retina ve koroid farklı esnekliktedir. Bunların farklı uzaması doku tahribatına neden olur.
Vitreus bozulması: Miyop ilerlerken göz orta suyu (Vitreus) bozulur. Göz orta suyu pelte gibidir, miyop ilerledikçe su gibi olur. İçinde yüzen cisimler, dalgalanmalar, kıvrıntılı çizgiler, siyah lekeler oluşur. Siyah lekeler çoğaldıkça gözdeki bozulmalar da artıyor demektir.
Maküla (Gören nokta) bozulmaları: Miyop ilerledikçe gören nokta bozulur. Gören nokta (fovea) görmenin can damarıdır. Göz ön arka çapı uzadıkça gören noktada da hücre ölümleri, doku bozulmaları oluşur, merkezi görme gücünü giderek kaybedersiniz.
Görme sinirindeki bozulmalar: Miyop ilerledikçe beslenme bozukluğuna ve gözdeki uzama sonucu dokulardaki tahribata bağlı olarak görme sinirinin yapısı bozulur. Sinir çevresinde atrofik (Ölü alanlar) oluşur. Görme netliği azalmaya başlar.
Beslenme bozukluğu: Miyop ilerledikçe gözün ön arka çapı uzadıkta damar sistemi de bozulmaya başlar ve gözün beslenmesi bozulur.
*Gözdeki tüm dokularda bozulmalar oluşur.
*Göz arka bölgesinde beslenme bozukluğunun oluşturduğu atrofik( ölü alanlar) oluşur.
*Siliyer cisim iyi beslenmeyince gözün odaklama gücü azalır.
*Katarakt (Perde) ve glokom (Göz tansiyonu) 10 yıl daha erken oluşur.
Siliyer kas: Siliyer kas aktivitesinin azalması ve siliyer kasın kanlanmasının azalmasına bağlı kasın gelişiminin gerilemesi uyumu zora sokar.
Dokulardaki bozulmalar: Miyop ilerledikçe göz dibindeki dokular bu ilerlemeye ayak uyduramaz, çatlamalar, yırtılmalar ortaya çıkar.
Göz tansiyonu ve katarakt (perde) 10 yıl daha erken gelir.
MİYOP BİR HASTADA HANGİ GÖZ İNCELEMELERİ YAPILMALI?
Kornea incelemeleri: Miyopta göz ön merceği korneada önemli değişiklikler oluşur. Pentacam ile korneanın topografisinin çekimi ile değerlendirilebilir.
Korneanın öne doğru uzaması: Göz ön merceği ölçümü 780-790 civarında iken miyop ilerledikçe 720 civarına düşer. Bu korneadaki dikleşmeyi ifade eder. Rakam küçüldükçe daha fazla dikleşiyor demektir. Korneanın normal düz halinden dik hale gelmesi diğer bir miyop ilerleme göstergesidir.
Kornea kalınlığında incelme. Miyop ilerledikçe ortalama 570-580 mikron kalınlığında olan göz ön merceği kalınlığı miyop ilerledikçe azalır 470-480 mikron civarına düşer.
*Astigmat oluşarak gözlükle dahi sağlanamayan netlik azalmasına neden olur.
*Kornea inceldikçe lazerle gözlükten kurtulma (!) ihtimaliniz giderek azalmaktadır.
Gözün ön arka çapının biometrik ölçümü: Miyopta gözün ön arka çapı mutlak ölçülmelidir. Bu siliyar veya axial dönemi belirler ve göz doktoruna neler yapması konusunda yol çizer. Yaş ilerlerken göz ön arka çapı 16-22 mm arasında ilerleme gösterir. Her yaşa göre gözün ön arka çapı belirlidir. 22 mm 24 yaş ve üzeri kişinin ön arka çapının son uzaklığıdır. Miyopta 28-29 mm.lere uzar. Göz doktorunun uzamayı önleyecek çok önemli uygulamaları vardır.
Retina-koroidea kalınlığı ölçümü: OCT muayenesi ile retina ve koroidea kalınlığı ölçülmelidir. Bu miyopta göz dibi bozulmalarının önlenmesi için göz doktorunun tedavi anahtarıdır. Özellikle retinanın sinir lifleri tabakası iyi değerlendirilmelidir. Retina kalınlığı 280 mikron, retina sinir lifleri tabakası 110 mikron civarındadır, miyop ilerledikçe bu kalınlıklar da incelir. Koroidea retina kadar esnek olmadığı için önemli bozukluklar ortaya çıkar.
Lensin durumu: Göz içindeki lensteki değişimler miyop oluşmasına neden olur. Gözün ön arka çapı ve kornea kavsi normal değerlerde iken miyop oluşmuşsa
*Siliyer kas yeterince fonksiyonel değildir. Fonksiyondaki gerileme gözlük camı ile telafi edilir. Bu miyop’ un siliyer dönemidir, gözlük verme yerine siliyer kas egzersizle fonksiyonel hale getirilmelidir.
*Lensteki şişme miyop nedenidir. Lensteki şişmeye neden olan durumlar araştırılmalıdır. Doğumsal olarak lensin şişkin oluşması da miyop oluşturur.
*Lensin çevresindeki liflerde gevşeme, liflerin bir kısmının yerinden ayrılmış olması odaklamada yetersizlik oluşturur. Bu durum gölük numarası artırılarak giderilmeye çalışılır.
Gözyaşı ölçümü: Gözyaşı düzeyi azalınca görmedeki netlik azalır. Görme gayreti göz üzerinde dış kasların baskısına yani balon olayına neden olur.
Koroidin durumu: Koroidea gözü besleyen damar sistemidir. Gözün ön arka çapındaki uzama kan dolaşımını da bozar. OCT ile koroidea değerlendirmeli ve normal kan akımı sağlanmalıdır.
Maküler bölge incelemesi. Fovea gözün gören noktasıdır, gözün ön arka çapındaki uzama buranın beslenmesini bozar, görmeyi sağlayan hücrelerde yapısal bozuklulara neden olur.
Bunlar neden önemli?
Kornea neden incelmemeli?
*Kornea incelirken kavsinde de dikleşme ortaya çıkar.
*Korneanın incelmesi astigmat oluşmasına neden olur. Astigmatlı bir göz, gözlük de taksa normal bir göz gibi net görmez. Görüntülerde sünme, uzama, uçuşmalar oluşur.
*Korneadaki incelme ileride yapılacak bir lazerle gözlükten kurtulma ameliyatı şansını (!) kaybettirir.
Gözün ön arka çapının uzaması neden önemli?
Göz top gibi iken yumurta gibi olur. Uzama anında korneada dikleşme, incelme, kırışma (astigmat) oluşması oluşur. Göz arka kutbunda retina da incelme, hücre ve dokuların üla birbirinden uzaklaşması ileride çatlamalara, yırtıklara neden olur. Bu gözdeki siyah uçuşmalarını ana nedendir.
Siliyer kasın normal fonksiyonunu görmesi neden önemli?
Güçlü ve normal fonksiyonlu bir siliyar kas gözlüksüz görmeyi sağlar. Miyop bir kişinin normal görmesi bu kasın çalışır hale getirilmesiyle sağlanır.
Gözlük fonksiyonları üstlendikçe
Odaklama ve uyum fonksiyonlarını gözlük üstlendikçe siliyer kasın gücü giderek azalır. Azaldıkça daha fazla numara verilerek açık kapatılmaya çalışılır, bu da gözlükte ilerleme demektir. Göz doktoru numarayı artırma yerine siliyer kası güçlendirecek egzersizler vererek net görmeyi sağlamalıdır.
BEYİN YANLIŞ GÖZLÜĞE UYUM SAĞLAR
Yanlış gözlüğün miyop oluşturması: Hatalı verilen gözlük gözde miyop geliştirir. Ülkemizde hastaya muayenede ayrılan zamanın azlığı önemli miktarda hatalı gözlük numaraları hastalara yazılmasına neden olmaktadır. Gözlükçü hataları daha azdır.
Deney: 3 haftalık 8 bebek maymuna bir süre -3.00 diyoptrilik lens takılmış ve bu süre sonunda gözün ön arka çapının uzadığı ve gözlerde miyop oluşturduğu görülmüştür.
Olayın teknik yönü: Odaklamanın bozulması net görmeyi bozmakta ve beyin gözde net görmeyi düzenleyecek şekilde uyarımlar geliştirerek kullanılan gözlüğe uygun kırma kusuru oluşturmaktadır.
Geri dönüşüm olur mu? Gecikmeyen durumlarda egzersizle eski duruma getirmek mümkün olabilir.
*Gecikilen durumlarda maymun örneği gibi gözün ön arka çapı uzamakta, kornea kavsi dikleşerek kornea kalınlığı incelmektedir.
Kader kimin elinde? Anne babanın ve doktorun. Herkes kaderini yaşar ama onların çocuğa biçtiği kader yaşam boyu gözlüğe mahküm ediyor.
Dr. Selim Hüsrevoğlu
