Proteinin vücudumuz için çok önemli olduğu artık herkes biliyor. Peki ama en doğru protein kaynağı hangisi? Aslında bu konuya cevap vermek çok zor. Çünkü bu konunun tek bir doğrusu yok. Kişinin ihtiyacı, sağlık durumu, yeme alışkanlıkları, damak zevki, yaşı gibi daha pek çok arttırabileceğimiz özelliklerine göre değişiyor. Bu sebeple gelin beraber bitkisel ve hayvansal proteinlerin farklarını, birbirlerine göre avantaj ve dezavantajlarını konuşalım.
Proteinlerin temel kaynakları aminoasitlerdir. Aminoasitler elzem aminoasitler ve elzem olmayan aminoasitler olarak ikiye ayrılır. Yani vücutta üretilebilenler ve üretlemeyenler. Bizler protein kaynaklarının kalitesini değerlendirirken içerdiği aminoasit profiline; özellikle elzem aminoasit içerme durumlarına bakarız. Hayvansal proteinlerin içerdiği aminoasit profili biz insanlarınki ile çok benzer bir haldedir. Bu yüzden bitkisel kaynaklı proteinlere göre çok daha kolay ve çok daha hızlı sindirilirler. Ancak bitkisel proteinler bir veya daha fazla aminoasit yönünden eksiktirler. Bu da hayvansal proteinlerin biyoyararlılığının yani vücutta kullanımının bitkisel proteine göre daha yüksek olduğunu gösterir.
Hayvansal proteinler doymuş yağ ve kolesterol yönünden zenginken bitkisel proteinlerde kolesterol yoktur ve doymuş yağ yoktur veya çok azdır. Doymuş yağlar oda sıcaklığında katı halde bulunurlar ve kardiyovasküler hastalıkları, yüksek kolesterol değerlerini tetikleyebilirlerler. Bu sebeple kolesterol ve kalp damar hastalığı olan, doymuş yağ kısıtlaması olan kişilerde hayvansal kaynaklı protein yerine bitkisel kaynaklı protein tercih edilmesi daha iyi olacaktır. Eksik olan aminoasit düzeltildiğinde biyoyararlılığını arttırabiliriz.
Hayvansal proteinler bitkisel proteinlere göre aminoasit profilinden hariç, B12, çinko, hem-demir, D vitamini ve DHA gibi bazı besin öğeleri bakımından da zengindir. Bitkisel protein kaynakları tüketildiğinde eksik olan besin ögelerini tamamlayıcı bir beslenme öğünü tercih edilmelidir. *hem demir hayvansal kaynaklarda bulunan kolay emilen demir türüdür. Hem olmayan demir ise bitkisel kaynaklı olup emilimi insanlar tarafından çok zor olan demir türüdür. **DHA:dokosaheksaenoik asit; vücutta üretilemeyen elzem bir yağ asididir. Özellikle yağlı balıklarda bulunur. Vücutta parçalanma süreleri arasında farklar vardır. Hayvansal proteinler daha zor ve daha uzun sürede parçalanırlar.
Toparlayacak olursak; diyette her zaman denge işi çok önemlidir. Ne daha kaliteli protein kaynağı olması sebebiyle sadece hayvansal kaynaklar kullanılmalı, ne de kolesterol ve doymuş yağdan daha fakir olduğu için tek bitkisel proteine yönelinmeli. Herhangi bir kısıtlamanız yoksa, vejeteryan tipte beslenmiyorsanız, sağlığınız için her besin kaynağından dengeli ve yeterli şekilde tüketmek biyoyararlılığı tamamiyle arttıracaktır.