Vertigo, her şey yerli yerinde dururken sizin ya da etrafınızın döndüğünü hissetmenizdir; yani baş dönmesi teriminin tıbbi söylenişidir.
Baş dönmesini tarif ederken; göz kararması, bayılacakmış gibi olmak ya da sersemlik hissi ile karıştırmamak gerekir; çünkü burada etrafın gerçekten hareket ettiği yanılsaması vardır. Baş ve bel ağrısı ile birlikte insanların en sık doktora başvurma sebepleri arasında yer alır. Tüm insanlar arasında görülme sıklığı yüzde 5-10 arasında değişirken, bu rakam kırk yaşından sonra yüzde 40'lara doğru tırmanır. Vertigo sebepleri iç kulaktan ve beyinden kaynaklananlar olarak gruplanabilir.
Sebepler:
Selim tekrarlayan pozisyona bağlı vertigo en sık görülen şeklidir. Ani baş hareketleri ile ortaya çıkar. Neden ortaya çıktığına dair teorilerin en bilineni; iç kulakta yer alan ve dengemizi bulmamıza yardımcı olan mikroskobik denge taşlarının herhangi bir sebeple serbest kalıp, iç kulak kanallarında, özellikle ani baş hareketlerine bağlı olarak yer değiştiriyor olmasıdır.
Labirentit iç kulaktaki bağlantı kanallarının iltihabı demektir. Üst solunum yolları enfeksiyonunu takiben bakteri ya da virüslere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Ani ortaya çıkan baş dönmeleri tabloya eşlik eder. Bulantı ve kusma sıklıkla vardır. Duyma kaybı, halsizlik ve kırgınlık diğer baş dönmesi sebeplerinden ayrılmasına yardımcı olur.
Migren olarak adlandırılan şiddetli baş ağrısı atakları da vertigoyu ortaya çıkartabilir. Baş dönmesi atakları genellikle ağrıyı takiben aynı şekilde ortaya çıkar ve migren atağının bitmesi ile sorun yaratmadan kaybolur.
Meniere hastalığı baş dönmesi atakları, kulak çınlaması ve duyma kaybı ile seyreden bir tablodur. Baş dönmesi atakları şiddetlidir. Gözlerini açamaz ya da başlarını yataktan kaldıramazlar. Şiddetli kusmalar görülebilir. Buna karşılık tüm belirtilerin iyileştiği ve hiçbir şikâyetin kalmadığı dönemler de mevcuttur.
Akustik nörinom iç duyu kanalı içerisinde yer alan bir selim tümördür. Baş dönmesine, tek kulakta çınlamaya ve tek taraflı işitme kaybına sebep olabilir. Tümörün büyüklüğüne göre belirtiler değişir. Gerekli görüldüğünde cerrahi olarak çıkartılır.
Beyine giden kan akımının azalması özellikle boyun damarlarındaki daralmalara bağlı olarak oluşur ve beyin tabanının kanlanması bozulur. Buna bağlı baş dönmeleri görülebilmektedir.
Kanamaya sebep olmayan kafa ve boyun travmaları da baş dönmesine sebep olurken bunlar kendiliğinden kaybolur.
Beyincik içine kanamalar baş dönmesi, baş ağrısı, yürüyememe ve kanamanın olduğu tarafa bakamama ile kendini gösterir. Gözler istemsiz olarak diğer tarafa doğru döner. Yürüme ileri derecede bozulmuştur.
MS olarak bilinen multipl skleroz seyrinde baş dönmesine sık rastlanır ve başlangıç anidir.