İnsanların kendisini terk edeceği korkusuna neden olacak şekilde aşırı düzeyde başkalarının varlığına ihtiyaç duymasına bağımlı kişilik diyoruz. Çocukluk çağında özerk ve bağımsız olması, hem aile içinde hem de okulda desteklenmeyen hatta çok fazla kısıtlanan kişilerde ileri ki yıllarda çok sık görülebilir.
Evliliklerde ve ilişkilerde “Defalarca ayrılmayı denedik ama olmuyor, kopamıyoruz.”, “Beni dövse de, sövse de aldatsa da ondan vazgeçemiyorum”, “o olmadığı zaman kendimi eksik hissediyorum” gibi cümlelerin içeriklerinde hep bir ilişki bağımlılığından söz etmek mümkündür. Maalesef ki bu şekilde devam eden ilişkiler sağlıksız bir döngüye ve sürekli mutsuzluğa sebep olur.
‘Tek başıma ben bir hiçim’ ifadesini yaşam felsefesi edinmiş kişilerle mutlaka karşılaşmışızdır. Bu kişilerin yaşamlarını sürdürebilmeleri için lokomotif görevini üstlenecek birisine ihtiyaçları vardır. Çocuklukta bunlar anne, baba ve / veya kardeşlerdir, yetişkinlikte ise bu genellikle partnerleridir.
Bağımlı Kişilerin Özellikleri:
Tek başına karar vermede güçlük çekerler.
Yalnızlık korkusunu devamlı hissederler.
El âlem ne der kaygısını çekerler.
İlişkilerdeki her türlü değişimden korkarlar.
Bağımlı oldukları kişileri kaybetmemek için kendi ihtiyaçlarından vazgeçer.
Hep yaranmaya çalışırlar.
Sevgi arayışı içindedirler.
Beğenilmeye çabalarlar.
Yaşamın içinde olmaktan çok dışında olmayı tercih ederler.
Pasiftirler, sorumluluk almaktan kaçınırlar.
Bağımlı bireylerin hayata dair iki ana inancı vardır. Bunlardan ilki: ‘Tek başına bu dünyada hiç bir şey elde edemezsin’, diğeri ise ‘diğer insanlar daha güçlü, eğer onların hoşuna gidersen sana mutlaka yardımcı olurlar’. Bu temel inançlardan yola çıkarak, diğerine bağlı kalabilmek için kendi ihtiyaçlarını göz ardı edip, hedefteki kişinin kurallarına göre hareket ederler. Birilerine yaranabilme çabası içinde olan benliklerine aykırı davranırlar, böylece sahte bir hayat yaşarlar. Bu durumun sonucunda giderek kendine olan saygısını kaybetmesi ve iç çatışmaların sonucu yoğun mutsuzluk durumu gözlenebilir.
Evlilikte bağımlılık kendini ne şekilde göstermektedir?
Bağımlı bireyler hayat arkadaşı olarak genellikle daha güçlü, daha aktif bireyleri tercih etmekteler. Eş olarak seçtikleri kişi, her ikisi adına hayati kararları verebilecek, tüm ailevi sorumlulukları üstlenecek, kısaca evin reisi olacak kapasiteye sahip olmak zorundadır.
Bazı çiftler öyle bir uyum içerisindeler ki, dışarıdan bakıldığında mükemmel bir çift olarak tarif edilebilirler. Bazıları gerçekten de sağlıklı uyumu yakalayabilmişlerdir. Ancak bir kısmı köle efendi ilişkisi içerisindeler. Şöyle ki, eşlerden biri kendisiyle ilgili tüm kararları ve sorumlulukları diğer eşe teslim etmiş durumdadır. Teslim alan eş ise kendi kişilik özelliklerinden dolayı bu durumdan hiç de şikâyetçi değildir. Bu tipolojide olan çiftler ilişkileri sağlıksız olmasına rağmen, genellikle hayatı boyu evliliklerini devam ettirirler.
Yukarıda tarif edilenin zıddı durumlarda bağımlı olanın eşi, iki kişilik sorumluluğu üstlenmeye karşıdır. Eşi her ne kadar şikayetçi olsa da, karşı taraf kendine düşen sorumluluğu alamamaktadır. Böylece bu evlilikler genellikle boşanma ile sonuçlanmaktadır.
