AYRILIĞI ÇOCUĞA ANLATMAK
Aileler için çocuğa açıklanması en zor konulardan biri boşanma kararlarını açıklamaktır. Anne ve babanın kendi hayatlarına yönelik almış olduğu bu karar, çocukların yaşamı üstünde fazlasıyla mühim bir etki yaratabileceğinden bu sürecin en iyi şekilde yönetilebilmesi büyük özveri ve sorumluluk taşımaktadır. Peki çocuklarla, bu zor mevzuyu iyi mi konuşmak gerekir? Ya da yaşı küçük zaten anlamaz diye üstü kapalı mı geçmek gerekir? Çocuklarla boşanma konusunu konuşmadaki en kilit nokta, onların bakış açısını da göz önünde bulundurarak, çocuğun gelişme düzeyine ve yaşına göre yöntemler geliştirmektir. Özellikle daha küçük yaşlardaki çocuklar boşanma sürecinde tam olarak neler geliştiğini, boşanmanın niçin yaşandığını, kimlere ne etki edeceğini ve ne hissettiklerini anlamakta zorlanabilmektedirler. Olaylara kendi bakış açılarından bakarlar ve olayların merkezinde kendilerini görürler. Özellikle çocuk benmerkezciliğinin 2-6 yaş arasında yoğun olduğunu unutmamak gerekir. Bu nedenle de genel anlamda kendilerini boşanmanın nedeni olarak görmeye meyillidirler ve bu ayrılıkla alakalı kendilerini suçlarlar. Bununla beraber, birçok çocuk içten içe ebeveyninin ne olursa olsun yine barışacağını düşünür yada o şekildeki olmasını umar. Bunun için çözüm yolları ararlar. Ebeveynleri boşanan birtakım çocuklar evden ayrılan anne yada babanın tekrar hiç geri dönmeyeceğine dair bir inanç geliştirirler ve aslında terk edilme duygusunu kendileri yaşadıklarından terk edilmediklerine dair bir çıkış duygusuna gereksinim duyarlar. Bazı çocuklar ise anne ve babalarının boşandığını öteki insanlara açıklamaktan çekinebilir ve bu duyguları ancak kendilerinin yaşadıklarına inanabilirler. Ölüm yaşantısında olduğu gibi benzer biçimde çocuklar da boşanmadaki ayrılığın arkasından bir yas sürecine girerler. Bu yas sürecinde inkar ya da öfke patlamaları biçimde dışavurumlar yaşarlar. Yaşanan dışavurum çocuktan çocuğa değişim gösterebilmektedir. Bazı boşanmalarda bu durum aslına bakarsanız çocuk tarafınca tahmin ediliyordur sadece bazıları için bu haber tamamen şok edicidir. Her yaşta çocuk etkilense de küçük yaş grubundaki çocuklar daha rahat incinebilir ve genel anlamda en fazlaca onlar acı çekerler. Bundan ötürü aileler için çocuğun tepkilerine eşlik etmek ve davranışlarındaki değişiklikleri gözlemlemek bu zor süreçte ehemmiyet teşkiletmektedir.
Uygun şartlar sağlanabilecekse anne babalar bu konuşmayı yaparken çocuklara terk edilmediklerinin güvencesini vermeli ve anne-babanın de ilerde bağ halinde olacağını belirtmelidir. Anne ve babanın bir arada yapması ihtiyaç duyulan bu konuşmadan sonra ise, çocuğun kendini huzurlu ve güvende hissedebileceği bir vakit ve yer belirlenmeli ve her bir anne baba çocukla tek de konuşmalıdır. Özellikle küçük çocuklarda her şeyi tek seferde anlatmaktansa ayrı ayrı yapılan kısa konuşmalar çocuğun yararına olacaktır. Çocuklarınızla boşanma kararını konuşurken yararlanabileceğiniz öneriler;
Çocuk boşanmanın kendisinin yanlışı olmadığını bilmelidir.
Çocuklar; Yaramazlık yapmasaydım, kardeşimle daha az kavga etseydim, derslerime daha fazlaca çalışsaydım yahut anneme babama yardım etseydim boşanmazlardı" gibi benzer biçimde düşüncelere sahip olabilirler. Boşanma bir erişkin problemidir. " Anne ve baba olarak problemleri halletmek adına bir yol bulamadık; Seni üzdüğümüz için bizler de üzgünüz. Ayrılık kararımız bizim ilişkimizle alakalı, bunun suçlusu sen değilsin." benzer biçimde cümlelerle çocuğunuzun boşanmanın sorumluluğunu üstlenmesine mani olabilirsiniz
Onunla olan ilişkilerinizin değişmeyeceğini anlatın.
Defalarca çocuğunuzu sevdiğinizi ve her vakit onun yanında olacağınızı söyleyin. Ona bakmayı ve korumayı sürdüreceğinize dair itimat verin." Anne ve baba ayrılsa da hep seni fazlaca sevecekler ve senin yanında olacaklar. Sen her vakit bu ailenin bir parçasısın.Biz artık birlikte yaşamayacağız, fakat seni kesinlikle her vakit seveceğiz. benzer biçimde cümlelerle ayrıldıktan sonrasında kendisinin terk edileceği yada artık sevilmeyeceği yönünde düşüncelerine mani olabilirsiniz.
Onu bilgilendirmeyi ihmal etmeyin ve kararlarınızın neticeleri ile alakalı net olun.
Bu bilgilendirmeyi yaparken ortak bir dil kullanılmalı ve dürüst olunmalıdır. Belirsizlik,çocuklarda endişe ve vehamet uyandırır. Anne babalar, onun hayatında nelerin aynı kalacağını, nelerde iyi bir farklılık olacağını somut örneklerle çocuğa açıklamalıdır. “ Ayrılık zor alınan bir karar. İlişkimizi yoluna koyabilmek için fazlaca çabaladık sadece daha çok beraber yaşayamayacağımıza karar verdik." benzer biçimde bir cümleyle boşanma
sebebiniz ile alakalı onu bilgilendirebilirsiniz.
Boşanma kararını ebeveyn olarak siz aldınız, birleştirme sorumluluğu da çocukta olmamalıdır unutmayın.
Okul öncesi ya da ilköğretim dönemindeki ufaklıklara onların anlamlandırabileceği biçimde açıklama yapılmalıdır. Örneğin; “ Okula gittiğin günlerde annenin/ babanın yanında kalacaksın. Okulun dinlence olduğu günlerde benim yanımda kalacaksın ” benzer biçimde cümleler etkili olacaktır.
Onu kulak verin ve duygularına eşlik edin.
Çocuklar ayrılık kararının arkasından derin fakat bir o kadar organik duygular yaşayabilirler. Bu duygular ertelenmemeli ya da bastırılmamalıdır, bu duyguları yaşamalı ve farklında olmalıdır. Bu sebepten de çocuklar bu mevzu ile alakalı duygu ve düşüncelerini paylaşmaya teşvik edilmelidir. Bu duygulara eşlik edebilmek fazlaca önemlidir. Bizim boşanacağımızı sezmek sana ne hissettirdi? 'Bize ne düşündüğünü ve hissettiğini söylemeni istiyoruz', 'Boşanacağımız için mutsuz bulunduğunu biliyoruz', ' Boşanmamızdan sonrasında senin hayatında neler değişeceğine yönelik kaygı yaşıyor olabilirsin',' Bu sonucu aldığımız için bizlere kızıyor olabilirsin' benzer biçimde cümlelerle destek sağlayabilirsiniz.
Diğer anne babası hiç kötülemeyin.
Çoğu anne baba ayrılık sonucunda kendilerinin haklı bulunduğunu gösterme endişesiyle, cocuklarına öteki anne babası suçlama eğiliminde olabilmektedirler. Eşiniz iyi bir eş olmamış olabilir ya da anlaşamıyor olabilirsiniz sadece bu sizin eş ilişkinizle alakalı bir problemdir; çocuğunuzun annesiyle yahut babasıyla ilişkisiyle alakalı bir sorun değildir. Eşiniz iyi bir eş olmasa da iyi bir anne yahut iyi bir baba olabilir. Çocuğa taşımakta fazlaca zorlanacağı ve yaşam boyu başa çıkmaya çalışacağı fazlaca ciddi bir yük bindirir.
Ayrılık sonrası görüşmelerde çocuklar anne ve baba arasındaki iletişimi sağlayan
aracılara dönüştürülmemelidir.
Çocuğun her iki evde de bir rutini olmalıdır.
Eğer çocuk babası ile sadece hafta sonları görüşüyorsa, iki gün sadece eğlenceli aktivitelere ayrılmamalı, hafta içi uygulanan düzenin devamı benzer biçimde olmalıdır. Çocuklar ebeveynlerinden olmasa da öteki akrabalardan anne ya da babayı suçlayıcı açıklamalar duyabiliyorlar. Bu sebeple çiftlerin öteki aile üyelerinin çocukla iletişimini
yakından gözlemlemesi ve gerektiğinde müdahale etmesi gerekir. Çiftler kendileri ve çocuklarının sağlığı için gerektiğinde uzman desteğine açık olmalılar. Bir uzman desteğine başvurmak dönemi daha huzurlu atlatmalarına destek olacaktır.
