Normal adet kanaması her 21-35 gün aralarla görülen, 3-7 gün süren ve 20-80 ml.kan kaybının olduğu kanamalardır. Polikliniklere başvuran hastaların yaklaşık % 15-20’sini bu hastalar oluşturur. Bu nedene bağlı jinekolojik operasyonların ise %25-50 kadarı bu hastalardır.
Anormal rahim kanama nedenlerini organik ve disfonksiyonel kanamalar olarak ikiye ayırabiliriz:
Organik Kanama Nedenleri :
•Gebelik komplikasyonları: Düşükler, dış gebelikler, üzüm gebelikleri (gestasyonel trofoblastik hastalıklar, plasentanın (çocuğun eşinin) erken ayrılması, plasentanın yerleşim bozukluklarıdır.
•Anatomik bozukluklar: Enfeksiyonlar, polipler, myomlar, endometriozis, adenomyozis , rahim içi zarı kalınlıkları ve kanserojen gelişimler.
•Hormonel problemler: Polikistik over sendromu, prolaktin yüksekliği, böbrek üstü bezi veya hipofiz tümörleri, östrojen üreten tümörler, tiroid ve hipofizer hormon bozuklukları.
•Sistemik hastalıklar: Karaciğer hastalıkları, böbrek hastalıkları, obezite veya çok zayıflık (anoreksi), kronik hastalıklar.
•Hematolojik hastalıklar: Anemi, pıhtılaşma bozuklukları.
•Rahim içi araçlar (spreller)
•İlaç kullanımı, depresyon, yoğun alkol kullanımı
Disfonksiyonel Rahim Kanamaları:
Organik nedeni olmayan , anovulatuar (yumurtlamanın olmadığı) adet düzeni ile ilişkili kanamalardır. Ritim bozukluğu; Polimenore (21 günden daha sık aralarla görülen adet kanamaları) ve Olİgomenore (35 günden daha uzun aralarla olan adet kanamaları) olarak karşımıza çıkarlar. Kanama miktarında değişiklik ; Hipermenore (kanama miktarı 80 ml’nin üstünde) , düzenli gelen kanamalardır. Metroraji; düzensiz aralarla gelen sürekli kanamalardır. Menometroraji; düzensiz aralıklarla ve miktarı fazla olan kanamalardır.Amenore; 6 aydan fazla süre ile yada üç ay ard arda adetin olmamasıdır. Ovulasyon kanaması; iki adet arası ovulasyona yakın dönemde olan lekelenme tarzı kanamalardır. Postmenopozal kanamalar; son adet kanamasından 12 ay sonra görülen kanamalardır.
Anormal uterin kanamalı hastaların yaklaşık 1/3 ‘ünü bu grup olşturur. Organik kanama nedenleri mutlaka ekarte edilmelidir. Tedavide amaç rahim içi zarını (endometrium) stabilize etmek ve hormonel değişiklikleri düzeltmektir. Disfonksiyonel uterin kanamanın ana nedeni anovulasyondur(yumurtlama olmamasıdır).Morbit obezite de kanama nedeni olabilir. Fizyolojik over (yumurtalık) kistleri varlığında da düzensiz kanamalar gözlenir.
Tanı Nasıl Koyulur?
•Hastanın yaşı önemlidir. Pubertedeki hasta grubu, menopoz öncesi hasta grubu ve menopoz sonrası hasta grubu olarak değerlendirilmelidir. Anormal kanamanın olsı bütün nedenleri göz önünde bulundurulmalıdır. Kanama hikayesi çok dikkatli alınmalıdır. Kanamanın başlangıcı, süresi, yoğunluğu, eşlik ettiği ağrı,varsa vajinel akıntı hali ve aile hikayesi de sorgulanmalıdır. Aldığı ilaçlar, doğum hikayesi, sosyal yaşamı da dikkate alınmalıdır.
•Fizik muayenede, dış ve iç genitaller gözlendikten sonra ,kanama odağı araştırılmalı,enfeksiyon bulguları ekarte edilmeli, travma düşünülmeli, ayrıca kanama nedeni olabilecek genital kitle varlığı (polip, myom gibi), servikal (rahim ağzı) patolojileri ekarte edilmelidir. Transvaiinel ultrason ile hızlı, ucuz ve kolay rahim, yumurtalıklar, tüpler ve batın içi bulgular değerlendirilebilir.
•Üreme çağındaki kadınlarda ilk olarak gebelik testi ile gebelik(dış gebelik) ekarte edilmelidir. Öykü yaş ve muayene bulgularına göre tanıya giden yol belirlenir.
•Servikal kültür enfeksiyon hastalıklarını (cinsel yolla bulaşanlar dahil) ekarte etmede yardımcı olabilir.
•Endoetrial örnekleme( Biyopsi); 35 yaş üstü bayanlarda düzensiz kanamalarda mutlak gerekir, endometrial kanser veya hiperplazi( rahim içi zarı kalınlaşması) tanısını koyabilme amaçlı.
•Histeroskopi günümüzde hem tanı hem de tedavi amaçlı bu olgularda yaygın olarak kullanılmaktadır. Rahim içi patolojik bulguları uzaklaştırmada da gold standart bir yöntemdir.
•Rahim içi zarı kalınlaşması (Endometrial Hiperplazi): Rahim içini kaplayan , endometrium olarak adlandırılan hücrelerin ve salgı bezlerinin,yoğun östrojen etkisi altında kalarak büyümesi ve buna bağlı rahim içi zarını kalınlaştırması halidir. Progesteron hormonu eksikliğinde (menopoz öncesi dönemde) veya genç bayanlarda yumurtlama olmaması halinde sık karşılaştığımız durumlardır. Risk taşıyan gruplar ,polikistik over hastaları, şişmanlık, tiroid hastalığı olanlar, şeker hastalerı, östrojen salgılayan tümör hikayesi olanlar, dolaşımda östrojen fazlalığı olanlar, bilinen karaciğer hastalıkları olanlar, doğum yapmamış kadınlar ,geç menopoza girenler ve sosyo ekonomik durumu iyi olan kadınlardır.
•Her adet döneminde rahimin zarını kalınlaştıran östrojen hormonu ile dökülme kanamasına sebep olan (aylık adet görme hali) progesteron hormonu arasında bir denge vardır. Progesteron eksikliğinde, östrojen fazlalığında kalınlaşan rahim zarı hücrelerinde artış gözlenir ki bu durum artmış kanser riskini beraberinde getirir.Tanı patolojik örnekleme sonrası gelen bulguya göre konur. Patolojik değerlendirmede hiperplazinin türü (basit / kompleks veya atipili/ atipisiz ) tedaviyi belirler. Bu durumlarda hasta yaşı ve çocuk isteği de göz önüne alınmalıdır. Atipili hiperplazi her zaman çok dikkatle değerlendirilmeli, hasta premenopoz veya post menopoz da ise , atipinin yüksek kansere dönüşüm potansiyalini (%8-% 30) göz ününde bulundurarak daha çabuk cerrahi girişim kararı alınmalıdır.
•Özetle anormal rahim kanamalrında , menopoz öncesi ve doğurganlık çağında öncelikle gebelik ekarte edilir. Gebelik yoksa, diğer organik nedenler yaşa ve bulgulara göre dikkatle araştırılarak , patolojik nedenler varlığında cerrahi girişimler söz konusu olabilir veya tanıya özgü tedavi yoluna gidilir. 35 yaş üstü ve post menopozal olgularda endometrial örnekleme (biyopsi) ve atipili patolojiler tedaviyi belirler.
