Varikosel, testislere kan taşıyıp geri götüren damarlardan ve testisden spermleri taşıyan kanaldan (vas deferens) oluşan spermatik kord içindeki venlerin varisleşmesi genişleyip esnekliğini kaybetmesidir. Normalde sağlıklı erkeklerin %10-15'inde varikosel bulunurken bu oran infertil erkeklerde %20-40 arasında değişmektedir.
Varikosel erkek infertilitesinin en rastlanılan düzeltilebilir nedenidir.
Sol tarafta sağa göre daha sıktır. Varikosel bilateral görülme oranı sağlıklı genç erkeklerde %0-1 arasında değişirken infertil erkeklerde bu oran %20'yi geçmektedir.
Varikosel nasıl oluşur?
Varikoselin oluşumunda genel olarak kabul edilen; bazı anatomik özelliklerin, venöz basınç artışına ve/veya venlerde reflüye (geriye kaçışa) yardımcı olmasıdır. Bu anatomik özelliklerden birincisi internal spermatik venlerde valvlerin yokluğu ya da yetersizliğidir. Bir diğer mekanizma ise venöz yan damarların varlığı halinde kan akımının normal gonadal venöz sisteme olan reflüsüdür. %14-18 oranında soldan sağa venöz şant olduğu gösterilmiştir.
Varikosel sperm üretimi üzerine nasıl etkili olur?
Testiküler ısıda artış sperm üretimine durdurucu etkiye yol açmaktadır. Normalde skoratal ısı vücut sıcaklığından daha düşüktür. Vücut ısısı ile skoratal ısı arasındaki bu fark varikosel olan kişilerde azalmıştır. Varikoselin tek tarafta bulunması halinde bile her iki testisde de ısı artmaktadır.
Sperm yapımında azalmayla birlikte yapımın gerçekleştiği tubullerde değişikliklere neden olur.
Varikoselli hastada leydig hücre disfonksiyonu kısmen azalan testis içi testosteron seviyelerine bağlı olarak görülebilir. Varikosel nedeniyle testiste Leydig hücrelerinde testosteron yapımında azalma meydana gelir. Bunun nedeni bu yapımda rol alan enziminin varikoselle birlikte oluşan testis içi ısı artışından dolayı fizyolojik etkisini yerine getirmemesidir. FSH ve LH seviyesinde yükselme meydana gelebilir.
Varikosel ne gibi şikayetlere yol açar?
Genellikle şikayete neden olmaz, infertilite nedeniyle tetkik edilen kişilerde muayene sırasında tespit edilir. Testiste, testis üzerinde veya kasıkta ağrı ve çekilme hissi olabilir. Uzun süre ayakta kalma sonucunda ağrılarda artma görülebilir. Bazen skrotumda genişlemiş venler şişlik şeklinde belirgin olarak fark edilebilir.
Varikosel nasıl tanınır?
Varikoselin tanısında esas fizik muayenedir. Semen analizi (Spermiogram) testis hasarının boyutlarını belirlemede ve infertiliteye neden olup olmadığının belirlenmesinde gerekli bir testtir. Doppler ultrasonografi ile venlerde genişleme, geriye kaçış (reflü) belirlenebilir.
Varikosel etkileri nelerdir?
Varikosel sperm değerlerinde değişiklikler yapmaktadır. Sperm sayısında ve hareketliliğinde azalma, yapısında bozulmaya neden olur. Sperm değerleri 20 milyon/ml nin altında görülebilir ve infertiliteye neden olabilir. Varikoseli olan herkes infertil değildir. Fakat varikosel ilerleyici olarak testisde küçülme (her iki testis arasında volüm farkı 2 cc'den fazla ) yapabilmektedir.
Varikosel ne zaman tedavi edilmelidir?
Varikosel her zaman tedavi edilmeyebilir. İnfertilteye neden oluyorsa (semen analizinde sperm sayısında ve/veya sperm hareketliliğinde azalma) ya da testisde küçülme başlarsa veya kronik ağrıya yol açarsa tedavi edilmelidir.
Tedavi yöntemi nedir?
En etkili tedavi yöntemi cerrahidir. Cerrahi sonrası komplikasyon olarak testislerde sıvı birikmesi veya bir süre sonra tekrar varikosel oluşması görülebilir. Bu komplikasyonlar en çok mikroskopla yapılmayan cerrahi sonrası görülmektedir. Mikroskop kullanımı komplikasyon oranlarını yok denecek kadar düşürmüştür. Mikroskopik cerrahinin diğer bir avantajı da %40 oranında görülen, nükse yol açan venlere ulaşılabilmesidir.
Varikosel ameliyatı sonrası semen analizde belirgin düzelme görülür. Gebelik oranları yükselir. Mikrocerrahi sonrası gebelik oranları daha yüksektir.
Varikosel ameliyatının özellikleri nelerdir?
Günlük ameliyatlardandır. Lokal veya genel anestezi kullanılabilir. Kasık bölgesinde küçük bir kesi ile uygulanır. Ameliyat sonrası toparlanma oldukça hızlıdır. Ameliyat sonrası doktorunuz iki gün zorlayıcı aktivitelerden kaçınmanızı, bir süre ilaç kullanmanızı ve bir süre cinsel aktivitede bulunmamanızı önerebilir.
