Ülkemizde özellikle Ankara'da son yıllarda hızla artan, vajinal doğum (ağrısız doğum) oranları dikkat çekmektedir. Günümüzde yeniden, hastaların bilinç düzeyindeki artış, ve doğum sırasında kullanılan etkili ağrı kesici yöntemler sayesinde, daha fazla sayıda kadın normal doğuma yönelmeye başlamıştır.
Vajinal doğum ,gerçekte tıbbi bir engel olmadığı sürece çoğu kadın için uygundur. Burada hastanın doğum ekibine duyduğu güven ve ailevi destek en rahatlatıcı unsurlardır.
Doğum eyleminin başlangıcı, genellikle ağrıların düzenli (yaklaşık 3 dakikada bir) ve şiddetli olmaya başladığı dönem olarak kabul edilir. Bazı gebelerde ise, ağrı başlamadan suyun geldiği görülebilir. Bu durumda uygun olan genellikle hastaneye yatırılarak servikal açıklığın ve bebeğin iyilik halinin değerlendirilmesi ve yaklaşık 24 saat içerisinde doğumun gerçekleşmesinin sağlanmasıdır.
Doğum eylemi sırasında uygulanabilecek ağrı kesici yöntemler üç şekildedir;
• 1.Sistemik Analjezi
• 2.Lokal Anestezi
• 3.Rejyonel(bölgesel) Anestezi
1. Sistemik ağrı kesiciler tüm vücudu etkiler, tek bölgeye özgü değildir.Bilinç kaybına yol açmazlar.Genellikle doğum eyleminin erken döneminde hastayı rahatlatmak için kullanılabilirler. Çoğunlukla enjeksiyon şeklindedir.Enjeksiyon kas ya da damar içine yapılabilir. Bulantı, baş dönmesi, sersemlik gibi yan etkileri olabilir. Kısa süreli olarak bebeğin kalp atımlarında düşmeye yol açabilir.Özellikle yüksek doz kullanıldığı takdirde, doğum sonrası bebekte solunum güçlüğüne yol açabilir.
2. Lokal anestezi yöntemi ile perine, vajina ve vulva bölgesi uyuşturularak ağrı azaltılabilir.Hemen doğum öncesi uygulanabilir. Özellikle epizyotomi onarılması ya da doğum sırasındaki yırtılmaların onarılması için kullanımı uygundur.
3. Rejyonel anestezi ya da analjezi:Kullanılan ilaçlara da bağlı olarak, vücudun belden aşağı kısmını uyuşturma ya da ağrıyı kesme yöntemidir.Epidural, spinal ya da kombine spinal-epidural şeklinde uygulanabilir.
Epidural anestezi doğum sırasında en sık kullanılan ağrı kesici yöntemdir.Belden yerleştirilen çok ince plastik bir kateter ile ilaç uygulaması yapılır.Bu yöntem aynı zamanda sezeryan sırasında da kullanılabilir.Kullanılan ilaçlara bağlı olarak vücudun alt kısımlarında bir miktar duyu kaybı olur. Ancak uyku haline yol açmazlar.Bu şekilde annenin ıkınarak doğum sırasında bebeği kanala doğru itmesi mümkün olur.Doğum sırasında sezeryan gerekirse, ilacın dozu artırılarak vücudun alt kısmında tam uyuşma sağlanabilir.
Epidural anestezi uygulandıktan sonra,ilacın sinirlere dağılıp etki gösterebilmesi için yaklaşık 10-20 dakika süre geçmesi gerekir.Epidural anestezi uygulandıktan sonra hasta hareket edebilir, ancak bazen ayaklarda yürümeyi engelleyecek hafif uyuşma mevcut olabilir. Ağrı duygusunu oldukça azaltır,ama hasta dokunma ve kasılmaları hissetmeye devam eder.Bu da doğumun normal gerçekleşebilmesi için gereklidir.
Epidural anestezi sonrasında oluşabilecek yan etkiler tansiyon düşmesi, hafif ateş, baş ağrısı,kateter yerinde yanma şeklinde sıralanabilir.Nadiren daha ciddi yan etkiler görülebilir.
Genellikle epidural anestezi ile ilaç verilemeye başlanması için , servikal açıklığın yaklaşık 3-4 cm olması beklenir. Bu dönem genellikle aktif doğum eyleminin başlangıcı olarak kabul edilir. Hastanın ağrılarının da en şiddetli olmaya başladığı budur.
Nadiren spinal ya da kombine anestezi doğum sırasında kullanılabilir. Ancak kliniğimizde genellikle bu yöntemlerin sezeryan sırasında kullanılması tercih edilmektedir.
