Öfke kontrolü (Duyguların yönetilmesi)
Dikkat eksikliği görülen çocuklar ve yetişkinler üzerine yapılan çalışmalarda sorunun sadece dikkat alanında bulunmadığı, sıklıkla sorunların 6 grupta görüldüğünden önceki yazılarımızda bahsetmiştik. Bu yazımızda dikkat eksikliğinin 4. sorun alanı olarak gruplanan öfke sorunlarına değinmeye çalışacağız.
1.Odaklanma (dikkat),
2.Planlama,
3.İstek (motivasyon),
4.Öfke kontrolü,
5. Hafıza
6. Organizasyon becerileri.
Dikkat Eksikliğinde Duygu Yönetim Sorunları:
Duygularımızı yönetmek günlük yaşamımızda önemli ve kritik bir zihinsel işlevdir. Davranışlarımız gibi duygularımızı da bir ön denetimden geçirerek, geciktirerek sergileriz. Duygu yönetiminde sorunlar dikkat eksikliği tanı kriterleri arasında yer almamasına rağmen pratikte en sık karşılaşılan sorunlar arasındadır.
Yapılan çalışmalarda duygu yönetimi alanında daha çok 2 tip sorun yaşadıkları gösterilmiştir.
Düşük tepki eşiği
Küçük bir sorun ya da durum karşısında orantısal olarak çok daha BÜYÜK bir tepki verme.
Dikkat eksikliği olan bireyler karşılaştıkları küçük sorunlara hemen duygusal tepki verme eğilimdedirler (düşük tepki eşiği) ve verdikleri tepkiler soruna oranla sıklıkla yoğun ve şiddetli olmaktadır. Günlük hayatımızda hepimiz birçok sorun ve problemle karşılaşırız. Enerjimizi ve mutluluğumuzu koruyabilmek için küçük birçok sorunu görmezden gelmeye ve duygularımızı yönetmeye çalışırız. Her şeyin üst üste geldiği bazı anlar haricinde bunu başarırız. DEHB’li bireyler ise sorunlara düşünce sistemlerinde yoğunlaşırlar, çoğunlukla anlık ve kısa süreli duygusal gerginlik ve huzursuzluk hissederler. Sorun anına kilitlenmiş gibilerdir. O ‘anı’ sanki hiç bir şey düşünemiyormuş ya da kendilerini kontrol edemiyorlarmış şeklinde tanımlarlar. Bazen bu gerginlik halleri davranışlarına da yansıtabilirler. Düşünmeksizin refleks olarak duygusal tepki veriyormuş gibi davranırlar. Örneğin günlük hayatta sık ağız dalaşına girerler, kardeşleri ile sık sık küçük sorunlar nedeni ile çatışırlar. Arkadaş ilişkilerinde sosyal uyum sağlamak yerine çabuk küsme, oyun bozma gibi tepkileri çok sergilerler. Çoğunlukla da kısa sürede yatışır ve bu yaptıklarından dolayı özür dilerler.
DEHB’li bireylerin bir grubunda ise duygu yönetim sorunları çabuk sinirlenme ya da öfkelenme yerine sürekli boşluk hissetme, sıkılma şeklinde kendini gösterir. Bu sorunu yaşayan bireyler sürekli bir boşluk içinde gibilerdir sadece eğlenceli ya da heyecanlı faaliyetler sırasında olumsuz duygularından kurtulurlar. Ruh hallerinde arkadaşları ya da sevdikleri ile etkileşime geçtiklerinde iyileşme görülür (Depresyon gelişme riski bu gurupta daha fazladır).
Ayrıca duygu yönetim sorunları birbirleri ile yakından ilişkili motivasyon ve uyarılma sistemlerini de olumsuz etkiler. Bazen yaşadığımız sorunlar ya da uğradığımız haksızlıklar nedeni ile hissettiğimiz duygular bizim motive olmamamızı sağlarlar. Anlık tepkiler vermenin zararlı olacağını ve durumu değiştirmeyeceğini anladığımız zamanlarda sorunla baş edebilmek için uzun vadede harekete geçmeyi, motive olmayı seçeriz. Bu şekilde sorunların yarattığı olumsuz duyguyu gelişme, ilerleme için kullanırız. Bu tepkimiz hedefe yönelik davranışlar başlatma ve sürdürme yeteneğimizi destekler. Kimse çok mutlu olduğu bir dünyada bir şeylerin değişmesine ve gelişmesine çabalamayacaktır.
Sonuç olarak DEHB’li bireylerde dikkat ve davranış yönetim alanlarında sorunlar benzer şekilde duygu yönetim sorunları daha sık ve yoğun olarak yaşanır. Ancak şunu unutmamak gerekir her öfke sorunu ya da moral bozukluğu yaşayan çocuk ya da yetişkin için sorunun tek kaynağı dikkat eksikliği değildir.
Saygılarımla
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna ilişkin diğer yazılara ulaşabilmek için tıklayınız.
Bu yazının tüm hakları psikiyatricocuk.com'a aittir. "www.psikiyatricocuk.com" biçiminde açık kaynak gösterilmek kaydıyla yayınlanması için tarafımıza başvuru yapılabilir.
Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır. ©
