Çocukların İlk Ortodontik Muayenesi
6-7 yaşlarında süt dişleri yerlerini daimi dişlere bırakmaya başlar.
Çocuklarda süt dişlerinin düşüp daimilerinin çıkmaya başladığı dönemde ebeveynlerde bir merak başlar. “Acaba çocuğumun dişleri düzgün olacak mı?” sorusu özellikle dişleri eğri bir şekilde gelmeye başlayan çocukların anne ve babaların kafasını fazlaca kurcalar. Doğal olarak ebeveynler çocuğumun dişleri yamuk çıkıyor ne yapmalıyım diye panik olurlar.
Bariz olarak çocukta mevcut olan bazı ortodontik sorunları ebeveynler farkedebilirken bazen uzman bir göze ihtiyaç olabilmektedir. Burada yapılması en matıklı hareket çocuğun bir uzmanı tarafından muayene olmasını sağlamaktır.
İlk süren daimi dişler 1. azı dişleridir. 6-7 yaş civarında sürer. Bu diş en son süt azının arkasından sürdüğü için bazen ve daha önce düşen bir süt dişinin yerine sürmediği için süt dişi zannedilebilir. Bunlarda ufak çürükler süt dişi diye önemsenmeyebilir. Aslında ağızdaki en önemli dişlerden biridir.
Ne zaman yapılırsa dah uygun olur?
Uluslararası kabul edilmiş standart 7 yaşına gelmiş bir çocuğun ortodontist tarafından muayene edilmesidir. Bu yaşa gelmiş çocuğun genelde daimi 1. azı dişleri çıkmış olmaktadır. Azı dişlerinin kapanışı bize ileride olabilecek sıkıntılar hakkında ipucu vermektedir. Bunun yanında keser dişlerde de değişimin olduğu yaştır. Alt ve üst çene keser pozisyonu ve ilişkisi de bu yaşta belirli bir olgunluğa ulaşmış olup ileriye dönük olarak değerli bilgiler ihtiva eder. Yedi yaşına gelmiş bir çocuğun muayene olması bu yaşta hemen tedaviye başlaması gerektiği anlamına gelmemektedir. Ciddi problem yaşaması muhtemel çocukların tespit edilip ileriye dönük olarak plan yapılması açısından önemlidir. Burada esas olan sorunu en uygun zamanda yakalayıp en kısa zamanda en iyi şekilde çözmektir. Çalışmalar ve klinik tecrübe göstermektedir ki her sorun her yaşta aynı şekilde çözülememektedir.
Bir çocuk muayene edilirken 2 ana açıdan değerlenirilir:
İskeletel yani çene gelişimi ve çeneler arası ilişki açısından bir sorun var mı?
Bu tip sorunları zamanında yakalayıp uygun yaşta tedavi etmek çok önemlidir. Küçük yaşta alışkanlık olarak ya da bazı dişlerin uygun olmayan temesları neticesinde oluşan dişlerdeki kapanış bozuklukları çenelerin ilişkisine olumsuz etki edip ileride kalıcı olarak çeneler arası ilişkiyi bozabilmektedir. Özellikle ön çapraz kapanış ve yan çapraz kapanış mümkün olduğu kadar erken yaşlarda tedavi edilmelidir. İlerleyen yaşlarda zor olacak bir tedavi erken yaşta çok basit bir şekilde yürütülebilmektedir. Basit bir parmak emme alışkanlığı da ileride tedavisi çok güç durumlar yaratabilir. 7 yaşında parmak emen bir çocuk dişlerine ve çene yapısına ciddi zarar veriyor olabilir.
Dişsel yani diş kavsi boyutları ve diş boyutları uyumu açısından sorun var mı? Çapraşıklık ihtimali nedir?
Burada yeni süren keser dişlerin boyutları, düşmemişse süt dişlerindeki mevcut aralıklar, süt azıların boyutları ve diş kavsinin şekli değerlendirilerek olabilecek düzensizlikler hakkında ipuçları toplanarak ebeveyne bilgi verilir.
Süt dişlerinin durumu çoğu zaman ilerisi için bir gösterge olmamakla birlikte, ebeveynlerden sık duyduğumuz bir yakınma şudur: Doktor bey, küçükken inci gibi süt dişleri vardı, daimiler gelince nedense bozuk çıktılar. Bunun nedeni, daimi ve keser dişler arasındaki diş boyut farkıdır. Doğal olarak küçük boyda olan süt dişlerinin yerine çıkacak olan daimi dişler çok daha büyüktür. Süt dişlerinin arasında aralıklar yoksa, daimi dişlerde çapraşıklık olması ihtimali yüksektir.
Bunun yanında karışık dişlenme döneminde yani süt keserlerin değiştiği süt azıların henüz değişmediği dönemde geçeci olarak yeni süren alt daimi keser dişlerde çapraşıklık oluşabilir. Oldukça geniş olan süt azılar düşüp yerine daimi küçük azı dişleri çıktığı zaman önde görülen çapraşıklık kendiliğinden düzelir. 1.5 mm ye kadar olan çapraşıklıklar bundan dolayı normal kabul edilir, tabi süt azı dişlerindeki çürüklerden dolayı boyutlarında bir değişme olmamışsa.
1.5 mm den fazla bir çapraşıklık mevcutsa, ve bu diş kavsindeki darlıktan kaynaklanıyorsa, bunu genişletmeye yönelik tedavi erken yaşta uygulanabilir. İdeal olan dönem, daha sadece alt üst 4 keser dişin değiştiği, daimi köpek dişlerinin çıkmadığı dönemdir.
Çeneler arası ilişkide sıkıntı yoksa ve sadece dişlerde yamukluk varsa bu sorun diş teli tedavisi ile tedavi edilir. Bunun için ideal dönem ikinci daimi azıların çıktığı 12 yaş civarıdır. Şu unutulmamalıdır ki, sadece diş eğrilikleri varsa her yaşta tedavi imkanı vardır. Çeneler arası ilişkide sıkıntı mevcutsa ortodonti ile sadece büyüme ve gelişim döneminde ideal sonuca ulaşılabilir. Erişkinlerde ortognatik cerrahi dediğimiz ortodonti ile birlikte cerrahi operasyonların gerektiği tedavi yöntemi gerekebilir.
Kafanızda soru işareti kalmaması için bir uzmana başvurmanızı tavsiye ederim.
