Çene Eklemi
Çok ilginizi çekmemiş ve fark etmemiş olsanız da çene ekleminiz günde yüzlerce kez kullandığınız bir ekleminizdir. Her iki tarafta alt çene ile kafatasının, kulağın hemen önünde birleştiği yerdedir. Her çiğneme hareketi yaptığınızda onu kullanırsınız. Hatta her konuştuğunuzda ve yutkunduğunuzda (üç dakikada bir kere) onu hareket ettirirsiniz. Böylece en sık kullanılan eklemlerden birisidir.
Eliniz kulak kepçenizin önündeki üçgen şeklinde yapının üzerine koyarak bu eklemi bulabilirsiniz. Parmağınızı birazcık ön tarafa doğru kaydırıp bastırarak ağzınızı açıp kapattığınızda da bu ekleminiz hissedebilirsiniz.
Bu işlem çene ekleminde bozukluk olanlarda önemli ölçüde rahatsızlık yaratır, hekimler de teşhis için aynı yönetimi kullanırlar.
Çene Eklemi Nasıl Çalışır?
Bir şeyi kuvvetlice ısırdığınızda sadece dişlerinize değil aynı zamanda çene ekleminize de kuvvet uygularsınız. Fizik terimleri ile söyleyecek olursak, çene ‘kaldıraç’ ve çene eklemi ‘dayanma noktası’na benzer. Gerçekte çene ekleminde birim alana uygulanan basınç çeneye uygulanan birim basınçtan çok daha fazladır. Bu tür kuvvet ve basınçların üstesinden gelebilmesi için çene eklemi kayar şekilde hareket eden bir eklem tipidir.
Bundan dolayı çene eklemine uygulanan basınç daha geniş bir alana, yayılır böylece eklemdeki hasar ve yırtıklar daha çabuk iyileşebilir.
Eklemler hareketin hassas olmasını sağlamak amacıyla elastiki ve kaygan bir yapı olan kıkırdak ile döşelidir.
Çene Eklemi Nasıl Bozulur?
Alışkanlık olarak çenenizi sıkıyor, gıcırdatıyor ve kaydırıyorsanız eklem içerisindeki kıkırdağı zedelersiniz. Birçok insan uyurken dişlerini gıcırdatır ve birileri bunu söyleyene kadar farkında olmayabilir. Aynı şekilde günün uzun bir zamanını sakız çiğneyerek geçiriyorsanız çene ekleminize, yemekler arasında kendine gelme fırsatını tanımıyorsunuz demektir. Yemeğinizi çenenizin hep aynı tarafında çiğniyorsanız bu taraf eklem üzerinde normalden fazla basınç yaratarak ekleminizi yıpratıyorsunuz demektir. Bu en sık bir tarafta diş probleminiz varsa veya bir diş tedavisi görüyorsanız gerçekleşir.
Birbiri ile tam oturmayan dişler, suçludur. Buna ‘uygunsuz ısırık’ denir. Çenenin bir tarafındaki dişlerin diğer taraftan daha önce kapandığından dolayı nasıl fazla bir yıpranma olduğunu tahmin edersiniz.
Yukarıda anlatılan bozuklukların her birinde, eklemde, belli bir noktada hasar oluşur. Bu hasar sinir ucuna kadar ulaşırsa ağrı duyulur. Travmatik tip bir eklem bozukluğudur, Bu bozukluk ağrılı veya yanlış görev yapan eklem anlamındadır.
Çene Eklem Rahatsızlığı Nasıl Hissedersiniz?
Her yutkunmada, esnemede, çiğnemede, konuşmada ortaya çıkan batma hissi ve şiddetli bir ağrı olabileceği gibi, sürekli ve donuk bir ağrı da olabilir. Ağrı, eklemin yer aldığı, hemen çene önündeki bölgede olabileceği gibi birçok yere de yansıyabilir. Ağrı, ekleme yapışan kaslarda spazm oluşturarak yüze, başa, kulağa ve çeneye yansıyabilir. Bazı kişiler migren, sinüs ve boyun ağrılarının sebebini çene eklemine bağlarlar fakat günümüz bilgisi içinde bu durumu açıklamak kolay değildir.
Ağrının en sık odaklandığı yer kulaktır. Birçok kimse kulak doktoruna kulağında ağrı olduğu ve iltihap kaptığı endişesi ile başvurur. Kulak ağrısı ile birlikte işitme kaybı ve kulak zarında bir bozukluk yoksa kulak hekimi ağrının kaynağı olarak çene ekleminden kuşkulanır.
Ağrının yanında eklemin yol açtığı bazı şikayetler de vardır. Ağız iyice açıldığında bazı kimselerde ‘çıt’ diye bir kayma açılma sesi duyulur. Ağız açık şekilde kilitli kalabilir veya ileri dönemlerinde ağzın açılması iyice kısıtlanabilir. Birçok kimse kulaklarında çınlama hisseder, bu çenenizi çok sıktığınızda hissettiğiniz çınlama gibidir.
Çene Eklemi bozukluğu İçin Ne Yapılabilir?
1) Çeneniz sağ ve sol tarafını çiğnemede eşit kullanınız.
2) Bilinçli olarak yapıyorsanız dişlerinizi gıcırdatmayı ve sıkmayı bırakınız.
3) Sakız çiğnemeyiniz.
4) Sert, zor çiğnenen yiyeceklerden kaçınız.
5) Günde en az iki kere yarım saat çene ekleminiz üzerine sıcak uygulayınız.
6)Hekiminizin önerdiği bir ödem çözücü veya mideniz rahatsız değilse aspirin kullanınız.
İlk dört madde çene ekleminiz üzerindeki yırtık ve zedelenmeyi azaltmak içindir. Beş ve altıncı maddeler iyileşme işlemini hızlandırmak içindir. Aspirin ve diğer ödem çözücü ilaçlar şişliğin azalmasında çok etkindirler zaten bu yüzden romatizmalı kimseler tarafından çok kullanılırlar, çene eklemi üzerinde de etkindirler.
Dişlerinizin ve ısırmanızdaki uygunluğunuzun kontrolü yardımcı olabilir.
Çok şiddetli ağrının varlığında bir çene cerrahı veya diş hekiminin konsültasyonuna ihtiyaç duyulabilir. Diş hekiminiz size uygun bir ağız açıcı ve kas spazmını önleyici protez yapabilir.
Sorular ?
Ağzımı açamıyorum, açmak istediğimde de ağrı oluşuyor ? Ne yapmam gerekir?
Ağız açmada zorluk yaşıyorsanız veya açma sırasında ağrı meydana getiriyorsa çene eklemi rahatsızlıklarının birinden şüphelenmek gerekir. Bu durumlarda ağzınızı zorlayarak açmaktan kaçının ve çene eklemi hastalıklarında eğitim görmüş diş hekimine tanı konulması için müracaat edin.
Esnerken veya ağzımı açtığımda çenem çıkıyor? Ne yapmam gerekiyor?
Ağız açıklığı fazla olduğunda çene ekleminin yuvasından çıkarak kapanmada zorluk oluşturur. Sık sık çıkan ve ağrı yapmayan durumlarda ağız açıklığının fazla olmamasına dikkat etmek gerekir. Ani oluşan ve ağrılı durumlarda en kısa zamanda konuyla ilgili diş hekimini görerek yardım almak şarttır. Ağzınızı zorlayarak kapatmaya çalışmak eklem içinde çeşitli hasara neden olabileceğinden dikkatli olunması şarttır.
Çene eklemi ve çiğneme kaslarındaki rahatsızlıkların nedeni nedir? Ne tür şikayetlere neden olur?
Çene eklemi ve çiğneme kaslarındaki rahatsızlıkların nedenleri çok fazla olduğundan bu gibi durumlarda çene eklemi rahatsızlıklarında eğitim görmüş diş hekimine müracaat edilmeli ve tanı konulduktan sonra tedavi edilmelidir. Baş-yüz bölgesinde görülen ağrılar kaslardan, çene eklemi rahatsızlıklarından, nörolojik rahatsızlıklardan olabildiği gibi başka bölgelerden yansıyan ağrılardan da meydana gelebilir. Boğaz tümörleri, kalp hastalıkları gibi rahatsızlıkların erken belirtileri de bu bölgede ağrılar oluşturabildiğinden çene eklemi tanı ve tedavisi üzerine çalışmış kişilerce görülerek doğru tanı konulmasının sağlanması gereklidir.
Dişlerimi sıktığımı veya gıcırdattığımı nasıl anlarım? Çene eklemimdeki veya kaslarımdaki sorunumla ilgisi var mı?
Diş gıcırdatmaları çoğunlukla ses meydana getirmediğinden uzun süre farkına varılmayan çiğneme sisteminde çeşitli problemlere neden olan bir rahatsızlıktır. Sabahları yüzünüzde yorgunluk şeklinde rahatsızlık, dişlerinizde basınç şeklinde hisler, ağız açmada hafif de olsa zorlu gibi şikayetler hissediyorsanız diş hekimine danışmanızda fayda vardır.
Yemek yerken eklemlerimde tıkırtı sesleri duyuyorum nedeni nedir?
Çene ekleminden gelen sesler genel olarak eklem içindeki kıkırdağı (disk) yerinde tutan bağların uzamasından olabileceği gibi, çene eklem kemiğindeki dejenerasyon nedeniyle de oluşabilir. Nedenleri çok fazla olan bu bulgunun çene eklemi eğitimi görmüş diş hekimi tarafından muayene sonucu tanımı yapılmalı ve gerekiyorsa en kısa zamanda tedavisine başlanmasında yarar vardır.
Çene eklem ağrıları neyle karakterizedir?
Çene eklemi rahatsızlığı nedeniyle oluşan ağrılar şiddetli olabildiği gibi sinsice de oluşabilir. Çene fonksiyonu sırasında kulak önünde oluşan her ağrıya önem verilmesi, tanının erken konulmasında yarar sağladığı gibi, tedavi için de faydalıdır.
