Bilindiği gibi böbreklerimiz belimizin her iki yanında bulunan ve kanı süzerek idrar üreten organlarımızdır. İdrar torbamız ise göbeğimizin alt kısmında bulunan idrarın biriktiği ve pompa vazifesi görerek idrarı boşalttığımız organımızdır. Böbrekte üretilen idrarın idrar torbasına taşınmasına yarayan yaklaşık 5 mm çapında ve 25-30 cm uzunluğunda içi boş boru gibi yapıya ise üreter ismi verilir (Şekil 1). Çoğunlukla taş ameliyatlarından sonra takılan, bir ucu idrar torbasında, diğer ucu da böbreğin içerisinde kalacak şekilde üretere takılan her iki ucu kıvrılarak "J" veya "O" şeklini alan orta kısmı düz boru şeklindeki yumuşak alete Çift J (Double J) stent adı verilir. Kısaca DJ stent adı verilir. Bu isim iki ucunun J şeklinde kıvrık olmasından gelir.
Double J stent ne zaman takılır?
Böbreğin içerisinde üretilen idrarın herhangi bir sebeple idrar torbasına iletilmesini engelleyen durumlarda, idrar akışını sağlamak için DJ stent takılır. Zira idrar akışı sağlanamazsa idrar böbrekte birikmeye başlar, bu da böbreğin şişmesine ve zamanla fonksiyon kaybetmesine neden olur. Aynı zamanda bu tıkanıklık ciddi ağrı bazen de enfeksiyona yol açabilen bir durumdur. DJ stentler genellikle böbrek veya üreter taşı olduğu durumlarda kullanılır. Özellikle hemen ameliyat olamayacak kişilerde, böbreğin bu sürede zarar görmemesi için takılabileceği gibi, dışarıdan şok dalgaları ile yapılan kırma işlemleri öncesinde de kırılan taşların yine bu kanalı tıkamaması ve ağrı yapmaması için de kullanılır. Ancak günümüzde en sık taş ameliyatlarından sonra, zarar gören böbreğin veya üreterin iyileşmesi, kalan taş parçalarının böbreği tıkamaması, ameliyat sırasında oluşan küçük çaplı üreter hasarlarının onarımı için kullanılır. Bunların dışında, böbrek kanal darlıklarında ameliyat sırasında kesilen ve dikilen kanalın iyileşmesi için de ameliyat esnasında takılabilir. Çeşitli sebeplerle üreterde oluşan darlıklarda da bu darlığın açılmasını takiben bu bölgenin iyileşmesi için kullanılır. Bazı kanser vakalarında, tümörün üreteri sıkıştırıp daralttığı ve idrar geçişine izin vermediği, veya ışın tedavisi (radyoterapi) sonrası üreterin daraldığı durumlarda da böbrek fonksiyonlarını koruma amaçlı uzun süreli stentler takılabilir.
Double J stentin vücutta kalma süresi ne kadardır?
Stentlerin vücutta uzun süre kalmaları enfeksiyona, stentin taşlaşmasına ve birçok şikayete sebep olabilir. Normal yapıdaki stentlerin vücutta sorun çıkarmadan kalabilme süreleri 2-3 ay civarındadır. Ancak bu stentler herkeste aynı sürede probleme yol açmaz. Bazı hastalarda çok uzun süre kalsa bile herhangi bir problem çıkarmazken, bazı hastalarda 20 günlük sürede bile taşlaşablir. Bu nedenle stentin kalma süresi hastadan hastaya değişebilir ve buna ilgili doktor karar verir. Özel yapım stentler ise vücutta herhangi bir problem oluşturmadan uzun süre dayanabilecek yapıda hazırlanmıştır. Bu özel stentler daha çok kanser hastalarında kullanılır ve maliyeti yüksek stentlerdir. DJ stentler bir önceki soruda anlatıldığı gibi birçok sebeple takılabilir. Stentin kalma süresi ise takılma sebebi ile doğrudan ilişkilidir. Taş ameliyatlarından sonra genellikle 2-4 hafta tutulur. Açık veya Laparoskopik yapılan kanal darlığı ameliyatlarında genellikle 6 hafta vücutta kalması istenir. Kanser ameliyatlarında ise genellikle 1 yıl süreyle tutulup bu sürenin sonunda yeni bir stent ile değiştirilir.
Double J stent ne gibi yakınmalara sebep olur?
Bu durum da çok çeşitlilik gösterir. Bazı hastalarda hiçbir yakınmaya sebep olmazken, bazı hastalar ise dayanılmayacak şikayetlerle karşılaşır ve bazen gereğinden daha kısa sürede stentin çıkarılması gerekir. Sık karşılaşılan yakınmalar ise; idrarda yanma, sık idrara çıkma isteğine rağmen az idrar yapma, idrardan kan gelmesi, göbek altında ağrı, erkeklerde peniste ağrı, sıkışıkken veya idrar yaparken stentin takıldığı böbrek bölgesinde (böğürde) ağrı şeklindedir. Bu şikayetler genellikle stentin idrar torbası içerisinde kalan kıvrılmış kısmından kaynaklanır. Yine birçok hastada ilk günler hissedilen şikayetlerin ilerleyen günlerde vücudun alışması ile azaldığı gözlenir. Daha az sıklıkla; stente bağlı enfeksiyon nedeniyle yüksek ateş, stentin yapısına karşı allerjik durumlar, stentin yerinden kaymasına bağlı yan ağrısı veya damla damla istemsiz idrar kaçırma görülebilir. Şiddetli şikayetleri olan hastalar doktora başvurarak bu şikayetleri azaltıcı veya ortadan kaldırıcı bazı ilaçlar alabilirler. Tüm bu şikayetler stent çekildikten sonra ortadan kaybolacaktır. Aksi halde tekrar doktora başvurmanız gerekir.
Double J stent nasıl çıkarılır?
En önemli konu DJ stent her ne sebeple takılmış olursa olsun, zamanı geldiğinde onun çıkarılması gerektiğidir. Stent takılan hastanın bunu unutmaması ve mutlaka çıkartılması gerektiğini bilmesi gerekir. DJ stentler genellikle endoskopik yöntemle çıkarılır. İdrar kanalından girilen kameralı aletlerle stent tutulup çekilir. Idrar kanalı çok kısa olduğu için kadınlarda bu işlem için anestezi gerekmezken, erkeklerde ve çocuklarda bu işlemin anestezi altında yapılması uygundur. Erkeklerde lokal anestezi ile kıvrılabilen (flexible) aletlerle çekilmesi de bir alternatiftir. Genellikle işlemin süresi 5 dakika civarındadır. Ancak bazen stentin alt ucu yukarı böbreğe doğru kaçar, bu durumlarda klasik yöntemlerden daha farklı yöntemlerle, ince aletlerle üretere girilerek buradan stentin çekilmesi gerekebilir. Çok nadiren hastalar üreter ve mesanenin kasılması ile stenti kendiliğinden düşürürler veya bir ucunun idrar kanalından çıktığını görürler. Bu durumda ilgili doktora başvurmak en akılcı yöntemdir.
