YUMURTALIK KİSTİ NEDİR? YUMURTALIK KİSTİ AĞRI YAPAR MI? SOL KASIK AĞRISI YUMURTALIK KİSTİNE BAĞLI MIDIR?
Yumurtalığın içinde veya üstünde oluşan, içi sıvı veya başka dokular ile dolu kese / kitleye ‘yumurtalık (over) kisti’ denir. Yumurtalık kistleri sıktır. En çok üreme çağı yaş grubunda veya menopoz döneminde görülür. Çoğu selimdir, yani kanser değildir ve tedaviye gerek olmadan kendiliklerinden gerilerler. Nadiren, habis (kanser) olabilirler.
Farklı tipte yumurtalık kistleri vardır. En sık rastlanan yumurtalık kistleri, fonksiyonel kistlerdir. Çoğunlukla bulgu vermezler. 6-8 hafta içinde tedavisiz gerilerler. Teratomlar ise farklı tipte dokular içerir. Örneğin, deri, saç, kıl, yağ dokusu gibi dokular birarada teratom içinde yer alır. Bunlar doğumdan beri bulunabilir ve üreme çağında hormonal etki ile büyüyebilir. Çok nadir olarak teratomdan kanser gelişebilir. Kistadenomlar ise yumurtalık dış yüzeyinden gelişir. Çok büyük boyutlara ulaşabilmelerine rağmen sıklıkla selimdirler. Çikolata kistleri ise endometriozis hastalığının yumurtalığı tutan formudur.
Yumurtalık kistleri hangi şikayetlere yol açar?
Çoğu zaman yumurtalık kistleri hiçbir şikayete neden olmaz. Normal jinekolojik muayene sırasında veya başka bir nedenle batın görüntülemesi sırasında şans eseri saptanırlar. Bazı kistler künt veya keskin karın veya kasık ağrısı yapar. Bazen ağrı, bazı aktiveteler sırasında oluşur. Büyük olanları ki sıklıkla çapı 5 cm.’den fazla olanlar için ‘büyük’ denir, yumurtalığın kendi etrafında dönmesine (torsiyon) neden olabilir. Bu durum tek taraflı, gelip geçici veya ani ağrıya neden olabilir. Kistin kendi içine kanaması (korpus hemorajikum) veya kist patlaması (kist rüptürü) da ani ve şiddetli kasık / karın ağrısı nedenidir.
Yumurtalık kist tanısı nasıl konur?
Kadın hastalıkları ve doğum doktorunuz bir yumurtalık kistinden şüpheleniyorsa ilk yapılan jinekolojik muayene ve ultrasondur. Ultrason, ses dalgalarını kullanarak iç organların resmini oluşturan görüntüleme yöntemidir. Kişi evli ise transvajinal (hazneden), evli değilse transabdominal (karından) yoldan ultrason kullanılır. Elde edilen görüntüler kistin şekli, boyutu, içeriği ve yeri belirleniyor. Kistin içeriği tamamen sıvı, tamamen katı, bazen de ikisini de içeren şekilde olabilir. Kistin doğası ile elde edilen bu bilgi yönetimde çok önemlidir.
Yumurtalık kistlerinde istenen kan testleri ise ‘tümör belirteçleri’ denilen ve yine kistin doğası, tipi hakkında bize bilgi veren özellikli testlerden oluşur. Bu belirteçler sadece yumurtalık kistlerine özgü değildir, ancak değerler özellikle kistin tipi ve habeset derecesi konusunda bilgi verir.
Yumurtalık kistleri nasıl tedavi edilir?
Yumurtalık kisti saptandığında önümüzde birkaç yönetim şekli vardır. Hangi yönetim şeklinin seçileceğine kistin tipine, boyutuna, hasta yaşına, şikayete bağlıdır. Tedavisiz takip yanında büyük veya akut batına neden olan kistler için cerrahi tedavi seçeneği de söz konusudur. Tedavisiz takip, kistin boyut ve içeriğinde değişiklik olup olmadığını belli aralıklarla yapılan ultrason ile belirlenmesidir. Hangi sıklıkta ultrason yapılacağını ve takibin süresini kadın doğum hekiminiz belirleyecektir. Birçok kist bir-iki adet dönemi boyunca takip sonrası geriler.
Cerrahi ise yumurtalık kisti büyük veya ciddi şikayete neden oluyor ya da kanser şüphesi varsa söz konusudur. Cerrahinin tipi birçok faktöre bağlıdır. Yine kistin boyutu, ilerde çocuk sahibi olma isteği, hastanın yaşı, ailede yumurtalık veya meme kanser öyküsü olup olmadığı, ultrasonda kistin özellikleri, kanda bakılan tümör belirteçlerinin değerleri, kistin tek veya çift taraflı olması gibi birçok faktör birarada değerlendirilerek cerrahinin tipi ve genişliğine karar verilir. Sıklıkla sadece kist alınırken bazı olgularda kist o kadar büyümüştür ki sağlam bir yumurtalık dokusu kalmamıştır. Bu durumda o taraf yumurtalık alınmak zorunda kalır. Yumurtalık kistinin selim olduğu düşünülüyorsa en az hasar verecek cerrahi uygulanır ki bu sıklıkla laparoskopik yöntemdir. Karına ufak deliklerden özel aletlerle girilerek uygulanır. Diğer bir cerrahi yöntem ‘açık cerrahi’dir. Karın geniş olarak açılarak yapılan klasik ameliyatlardır. Kanser şüphesi varsa veya yumurtalık kisti çok büyükse tercih edilir. Gerçi kanser cerrahisi de artık laparoskopik olarak da yapılmaktadır.
