Kene aracılığıyla bulaşan hastalıklar arasında coğrafi dağılımı en geniş olan hastalık; KKKA’dir. (Kırım Kongo Kanamalı Ateşi)
800 den fazla kene türü var, bunlardan 30 kadarı hastalık taşır.
KKKA ile ilgili olgular, Türkiye’de ilk kez 2002-2003 bahar ve yaz aylarında görüldü ve Kelkit vadisi denilen bölgede; Tokat, Samsun, Yozgat, Sivas,Çorum ve çevresinde daha çok görüldü.
Ancak, coğrafi dağılımı genişledi.
Çünkü hem kenetransfer olan bir hayvan hem de ekolojik denge bozulduğunda odaklar genişliyor.
Keneler, daha çok otlak, çalı, su kenarları, gür otların bulunduğu kırsal alanlarda ve orman kuytularında bulunuyor.
Ancak şehir parkları veya ev bahçelerinde bulunma ihtimali de, bu şekilde olgu bildirimi de yok.
EVCİL HAYVANLARINIZDAKİ KENELER İLE DE İLİŞKİSİ YOK..
Mayıs- Eylül: arası kene hareketlenmesinin beklenildiği mevsim, en sık karşılaşıldığı aylar ise Haziran, Temmuz..
İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde yoğunlaşmaktadır. >1000 mt. yüksekliklerde bulunuyor.
Olgular; kene varlığı ve parçalı arazi yapısı ile yakından ilişkili; orman içi açıklıklar ve orman kenarındaki tarım arazileri riskli bölgeler. İşlenmeyen tarım arazileri riskli bölgelerin oluşumuna yol açıyor.
İstanbul, İzmir, Antalya, Balıkesir hiç vaka bulunmayan iller, Ankara’da çok düşük.
”KKKA insanlara kene ısırması, kenenin ezilmesi, bulaşmış kişi veya hayvanın kan, vücut sıvıları veya ile temas ederek
bulaşıyor.
Tarım, hayvancılıkla uğraşanlar, deri sanayinde çalışanlar..
Şehirde yaşayan insanlara en önemli bulaşma yolu ise piknik, kamp, bisiklet, tırmanma gibi açık havada yapılan gezme-eğlenme aktiviteleri..
Korunmanın en iyi yollarından birinin insan-kenetemasının önlenmesi.
Kene temas riski yüksek olan uzun süreli açık hava etkinlikleri için keneye de etkili olan böcek ilaçları var onları kullanmak gerek.
Vücuda ve giysilere de sürülebilen bu ilaçların, çok fazla kullanmayacakları için bir zararı olmaz.
Kullanılacak ilaçların içinde -DEET yani “dietiltoluamid” olmalı.
DEET İçeriği %50’nin üzerindeyse gün boyu korur, daha düşük ise 4-6 saatte bir tekrarlanamalı.
DEET içeriği yüksek olanlar hamile ve çocuklarda kullanılmamalı.
Giysi üzerinden kullanılacak ilaçlar da var-özellikle hayvancılık yapanlar ve tarım işçileri için-onun içinde de PERMETRİN olmalı.
Bitkisel olan kovuculardan ise “limon okaliptüsü”ndan hazırlananlar koruyucudur.
Bunun yanında, çimlere basarken ve kırsal alanlarda bulunurken özellikle ayak bacak bölgesinin kapalı olması gerekiyor. Çünkü keneler zıplamıyor yüzeyle yakın temas halinde vücuda geçiyor.
Piknik dönüşü mutlaka vücudun bir ayna karşısında kontrol edilmesi.
Özellikle koltuk altları , kulak çevresi, kemer bölgesi, diz arkaları kasıklar, saç gibi bölgelerin gözden kaçırılma ihtmali yüksek..
Bene benzeyen küçük siyah noktasal siyahlıklar olarak görülür.
Keneninhemen oradan uzaklaştırılması gerekiyor. İlk 6-12 saatte çıkarılması önemli . Mümkünse kene ezilmeden ve kırılmadan bir pensle sağa sola oynatarak çivi gibi çıkarılması gerekiyor.
Ama , bir peçete yardımı ile çıplak elle temas etmeden kenenin bir an önce uzaklaştırılması önemli.
Kenenin üzerine asla alkol, sabun gibi kimyasallar sıkılmamalı ve sürülmemeli.
Hastalık hayvanlarda belirti göstermeden seyrettiğinden hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanlar sağlıklı görünse bile hastalığı bulaştırabilirler. Bu sebeple hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya dokularına çıplak el ile temas edilmemelidir.
Kene temaslı başvuruların bir kısmı köpek ve kediden gelen ve hastalık bulaştırmayanlar.
Ayrıca, hastalık taşıyan keneler için de her kene teması KKKA ile sonlanmıyor.
Kenekan emdiyse ağzında bulunan tükürüğü kanınıza bulaştırdığı için bulaş gerçekleşmiş oluyor.
Kuluçka süresi; kene ısırması sonrası,1-3 gün (en fazla: 9 gün ), doğrudan kan ve vücut sıvıları ile temasta daha uzun olup ortalama 5-6 gündür.
KKKA , kuluçka dönemi sonrası ani başlayan ateş, baş ağrısı, kırıklık, halsizlik ve yaygın kas ağrıları ile grip gibi seyreden bir tabloya neden olur. Ayrıca bulantı,ishal, gözlerde kızarma, ışık hassasiyeti gibi bulgular. Bu dönem ortalama 3 gündür.
Bu “kanama öncesi dönem” i takiben, kanamalar, ciltte dökü ile karakterize “kanama” dönemi başlar.
Yüzde, gözlerde kızarma, kollarda, bacaklarda morarma, burun kanaması ,mide kanaması,idrarda kan gibi bulgular gelişebilmektedir.
Bu dönemde, sarılık,beyin iltihabı,karaciğer yetmezliği solunum yetmezliği ve böbrek yetmezliği gelişebilir.
Hastalar genellikle 10 gün civarında hastanede izlenmek zorundadır.
Nekahat dönemi 10-20 gün civarındadır.
Ölüm daha çok hastalığın 2.haftasında gelişmektedir.
İklim değişikliği, vektörlerin taşıyıcısı olan birçok göçmen kuş türünün beslenme ve göç tarihinde değişikliklere neden olmaktadır.
Türkiye’de riskli 22 il belirlendi.
Bu iller: Gümüşhane, Tokat, Bayburt, Yozgat, Erzincan, Erzurum, Çorum, Sivas, Amasya, Tunceli, Bingöl, Çankırı, Giresun, Kırşehir, Artvin, Kastamonu, Kars, Samsun, Ordu, Muş, Kırklareli, Bilecik..
Ekolojik değişiklikler coğrafi dağılımını genişletmesine yol açmaktadır.
Evcil hayvanların periyodik ilaçlanması ,bahçe ilaçlaması..
