Bunama ya da demans, günlük yaşamın her zamanki gibi sürdürülmesini engelleyen ilerleyici unutkanlıkla karakterize, kronik bir beyin hastalığıdır. Bir başka deyişle demans, erişkin merkez sinir sisteminin edinsel hasarı sonucu gelişen zihinsel yeteneklerde bozulmadır.Demans, kişinin bilinci bozulmaksızın, bellek, günlük yaşamın gereksinimleriyle başa çıkabilme yeteneği, algı ve devinime ilişkin işlevler, koşullara uygun düşen toplumsal davranışın korunabilmesi ve duygusal tepkilerin kontrolünde bozulma gibi düzey işlevlerin genel olarak bozulmasıdır. Büyük çoğunlukla geri dönüşsüz ve ilerleyici bir durumdur. Demans olarak itelendirilebilecek bir zihinsel bozulma, tanımı gereği, mesleki performans, sokakta, mali işlerde bağımsızlık, sıradan aygıtların kullanımı, hobiler, ev işleri, kendine bakım ile özetlenebilecek günlük yaşam aktivitelerinde (GYA’lar) kayda değer bir bozulmaya yol açacak şiddette olmalıdır.
ALZHEİMER HASTALIĞI NEDİR?
Alzheimer Hastalığı (AH) yaşlılarda görülen en yaygın demans türüdür. Bir başka deyişle, sanayileşmiş ülkelerde en sık görülen demanstır ve nüfusun yaşlanmasına paralel olarak giderek de artmaktadır.
Alzheimer Hastalığı’nın ilerleyişi genellikle çok yavaştır ve olguların çoğunda bellek problemleriyle kendini gösteren bir preklinik evre ortaya konabilir. Alzheimer Hastalığı yaşla birlikte artar, ancak daha gençleri, hatta elli yaşları içendekileri de tutabilir. Bu nedenle, sadece çok yaşlıların hastalığıdır diye düşünmemek gerekir.
Ailevi Alzheimer Hastalığı, oldukça seyrektir. Bu konuda uzmanların farklı görüşleri olabiliyorsa bazıları tüm Alzheimer tipi demansların % 5’i olduğunu söylerlerken, diğerleri bu oranı % 1 olarak vermektedirler. Kalıtım kanıtlanmıştır, ancak tüm olgularda rol oynamamaktadır. Ellili yaşlardaki genç hastalar genellikle bu gruptandır.
Geriatrinin ilgilendiği sporadik (kalıtsal olmayan) Alzheimer türü tüm olguların % 95’ini temsil eder. Yaşlılardaki hastalığın tipik biçimidir. Ailenizde bir Alzheimer hastası varsa, bu sizin de ilerde hasta olacağınız ya da hastalığı çocuklarınıza aktaracağınız anlamına gelmez. Hastalığın nedeni henüz bilinmemektedir.
ALZHEİMER HASTALIĞI, bulaşıcı bir hastalık değildir. Başka demans nedenleri de vardır. Bunlar daha seyrektir. Vasküler (damarsal) ya da bir başka deyişle Multiinfarkt Demans (VaD), beyin kan dolaşımındaki bozuklukla ilintilidir. Demans sıklığında ikinci sırada gelir ve bazı uzmanlar Alzheimer Hastalığı ve VaD’nin sıklıkla aynı hastada bir arada olduğuna inanırlar. VaD, doğal olarak çok nadir türleri dışında kalıtsal değildir.
ALZHEİMER HASTALIĞINI NASIL TANIYACAKSINIZ?
Bu hastalığın belirtileri her zaman aynı değildir; kişilik, fiziksel koşullar ve kişisel yaşam tarzının belirtiler üzerinde etkisi olabilir. Bir uzman (geriatrist, nörolog, psikiyatr), bazı özel testleri de kullanarak bir klinik görüşme ile hastalığın tanısını koyabilir.
HASTALARDA İLK BULGULAR NELERDİR
Yakın geçmişteki olayların ve insan isimlerinin unutulmaya başlaması;
Tarihleri unutma, evin yolunu bulma ya da yabancı yerlerde dolaşma güçlüğü;
Karar vermede güçlük;
Çalıştığı işe ve hobilerine olan ilgisinin azalması.
EŞİNİZ, ANNENİZ, BABANIZ YA DA ARKADAŞINIZDA BU BELİRTİLERİ GÖRDÜĞÜNÜZ İÇİN BELKİ DE DOKTORUNUZA BAŞVURDUNUZ BİLE. EĞER HALA BAŞVURMADIYSANIZ, ŞİMDİ ZAMANIDIR.
BELLEK VE YÖNELİM AŞAĞIDAKİ ZİHİN TESTİ İLE BASİT BİR BİÇİMDE SINANABİLİR
YAŞINI SORUN.
SAATE BAKMADAN SAATİN KAÇ OLDUĞUNU SÖYLEMESİNİ İSTEYİN.
RASTGELE BİR ADRES SÖYLEYİN VE HATIRLAMASINI İSTEYİN.
(Testin sonunda adresi tekrarlamasını söyleyin)
İÇİNDE BULUNULAN YILI SORUN.
İÇİNDE BULUNULAN YERİ SORUN (hastane adı, ev adresi, vb.)
O SIRADA ÇEVRESİNDE BULUNAN VE ÖNCEDEN TANIDIĞI İKİ KİŞİNİN ADINI SORUN (yakınlarının, doktorunun, vb.).
DOĞUM YILINI SORUN.
CUMHURİYET KURULUŞ YILINI SORUN.
CUMHURBAŞKANININ ADINI SORUN.
20’DEN GERİYE DOĞRU 1’ER SAYMASINI İSTEYİN.
HER DOĞRU CEVAP İÇİN 1 PUAN VERİN
PUAN 6 YA DA DAHA AZ İSE
DOKTORUNUZDAN DAHA AYRINTILI TESTLER YAPMASINI İSTEYİN!
