YAPAY TATLANDIRICILARIN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ
Yapay tatlandırıcılar gıdalarda, ilaçlarda ve içeceklerde çok fazla kullanılan katkı maddeleridir. Sakarin, siklamak, asesulfam-K, aspartam, sükraloz gibi maddeler sık kullanılan tatlandırıcılardır. Tatlandırıcılar doğal ve yapay tatlandırıcılar olarak 2 çeşittir. Doğal tatlandırıcılar bitkisel kaynaklıdırlar (früktoz gibi.), yapay tatlandırıcılar ise sentezleme yoluyla elde edilen tatlandırıcılardır (aspartam, siklamat, asesulfam-K gibi). Bunlar şekerden yüz veya bin kat daha tatlı tadına sahiptirler. Günlük kullanım miktarları içinde kullanıldığında tüketiciler için güvenli kabul edilir. Ancak hamileler, emziren anneler, migren, epilepsi hastaları gibi kişiler için yüksek risklidirler.
Besin değeri olmayan bu tatlandırıcıların son yıllarda kullanımı önemli ölçüde artmıştır. Toplumda tatlı tadına karşı dayanıklılığın az olması ve bu duygunun tatmin edilebilmesi ve vücut ağırlığının korunması adına bu maddelerin kullanılma sıklığı artmaktadır. Şeker yerine kullanılması ile vücut ağırlığını ve enerji alımını azaltarak diyabet, kalp hastalıkları riskini önemli ölçüde azalttığı çeşitli araştırmalar ile desteklenmektedir.
Sıvı tatlandırıcı olarak kullanılan früktozun aşırı tüketimi ailede şeker hastalığı özellikle tip 2 diabeti olan kişilerde olmayanlara nazaran kan yağlarında bozulmalara, depo yağlarda artışa sebep olduğu ve insülin duyarlılığını azalttığı bulunmuştur. Yapılan deneylerde früktozun fazla tüketilmesi ile hipertansiyon, insülin direnci gibi metabolik komplikasyonların oluşma sıklığında da artış gözlenmiştir.
Peki tatlandırıcı kullanırken nelere dikkat edeceğiz. Öncelikle enerjisi azaltılmış gıdaların ürün etiketlerinde kalori değerinin görünür şekilde yazıldığına ve ürün bilgilerine bakılmalıdır. Bitkisel kaynaklı tatlandırıcı içeren besinler tercih edilmelidir. Mannitol, sorbitol içeren besinlerin fazla tüketimi ishale sebep olabileceğinden dikkatli olunmalıdır. Aspartam içeren tatlandırıcılar bazı metabolik hastalıkları alevlendirebilir. Özellikle fenilketanürili çocuklara zararlıdır. Ayrıca “diabetik” ürün olarak adlandırılan besinlerin içerikleri incelenmeli hangi tür tatlandırıcı içerdiklerine bakılmalıdır. Yine bu ürünler diyet ürün demek değildirler. Fazla tüketildiklerinde bunlar da kilo alımına sebep olabilirler.
Her zaman olduğu gibi “her şeyin azı karar, çoğu zarar”. Bu nedenle tatlandırıcıların güvenli sınırlar içinde kullanılmasında büyük bir sakınca yoktur.
SAĞLIKLA KALIN……