Prostat hastalıkları özellikle ülkemizde konuşulması nerede ise ayıp olan bir sağlık sorunudur. Konuşulmadığı için de birçok hurafenin dolaştığı ve ne yazık ki hastaların da bu yanlış bilgiler nedeni ile doğru tedavi için doktorlara başvurmadığı ve hatta tedavilerine devam etmediği bir konumdadır. 18-70 yaş grubunda her eğitim seviyesinden ( bunların içine ürolog olmayan doktorlar da dahil olmak üzere) 778 erkeğin katıldığı bir araştırmada ilginç sonuçlara ulaştık. Bu bilgileri sizlerle paylaştıktan sonra sizlere prostat hastalıkları için bilinmesi gereken bazı gerçekleri de bahsetmek istiyoruz.
1. Prostat bir hastalıktır. YANLIŞ
Prostat tüm erkeklerde doğuştan itibaren bulunan bir organdır. Görevi erkekte meninin sıvı kısmını yapmaktır. Araştırmaya katılanların %77.8si prostatı bir hastalık olarak tanımlamışlardır.
2. Bütün erkelerde prostat vardır. DOĞRU
Bir önceki soruda da söylediğimiz gibi tüm erkeklerde prostat vardır. Olmaması genetik bir bozukluk olduğunu gösterir. Bu soruya doğru cevap verenlerin yaş ortalamaları daha yüksek idi.
3. Sık cinsellik prostat kanseri yapar. YANLIŞ
Prostat kanserinin cinsel birleşme sıklığı ile bir ilişkisi gösterilememiştir. Ancak çok partner değiştirenlerde geçirilen cinsel yolla bulaşan hastalıklar farklı sorunlar yaratabilir.
4.Sık cinsellik prostat büyümesinden korur. DOĞRU
Çalışmaya katılanların %55i bu sorunun cevabını bilmediklerini söylerken sadece %13.8 i doğru cevabı verebilmiştir. Cinsel yaşamın aktif olmasının ve haftada enaz 1-2 kez cinsel birleşme yaşanmasının prostat hastalıklarından koruyucu olabileceği bildirilmiştir.
5. Prostat kanserini karıma bulaştırabilirim. YANLIŞ
Prostat kanseri cinsel yolla partnerinize bulaşmaz ve kanser nedeni ile kullandığınız ilaçlar da aynı şekilde partnerinizi etkilemez.
6. Prostat muayenesi cinselliği etkiler. YANLIŞ
Çalışmamız bu konuda çok konuşulsa da toplumda cinselliğin prostat muayenesinden etkilenmediği konusunda oldukça bilinçli olduğunu gösterdi. Yaklaşık %71 oranında etkilenmediğini söylerken. Daha çok 30 yaş altındaki katılımcılarda bu konuda negatif bir sonuş görüldü.
7. Prostat kanseri varsa biyopsi kanserin vücuda yayılmasına neden olur.YANLIŞ
Toplumda yine yaygın olan inanışlardan bir tanesi biyopsinin kanserin vücuda yayılmasına neden olacağı şeklindedir. Ancak prostat kanserinin teşhisi ancak ve ancak biyopsi ile konuşabilmektedir ve tüm dünyada yaygın olarak uygulanan bu biyopsilerin incelemelerinde hiçbir şekilde vücuda yayıldığına dair bir bulgu saptanmamıştır. Vücuda yayılır korkusu yaşayan katılımcıların yaş ortalamalarının genellikle 50 yaşının üzeri olduğu da dikkat çekmiştir.
8. Makattan parça alınması işlemi cinsel yaşantımı etkiler. YANLIŞ.
Aynen prostat muayenesinde olduğu gibi makattan biyopsi yapılmasının cinsel hayatı etkileyebileceği korkusu taşıyan bireyler olduğu % 33 lik “evet” cevabı ile ortaya konulmuştur. Ancak biyopsiyi takip eden 1-2 günlük süreçte meninin hafif kanlı gelebilmesi dışında cinselliği etkileyen hiçbir etkisi bulunmamaktadır.
9. Oturarak idrar yapmak prostat büyümesini engeller. YANLIŞ
Kökeninin neresi olduğu bilinmeyen bu yalış bilgi ülkemizde yaygın bir inanışa sahiptir. Katılımcılarımızın %68.9 u bu bilgi için doğru olduğunu bildirmişlerdir. Oysa ki bilimsel olarak bu konuda hiçbir destekleyici bilgi bulunmamaktadır. İşeme hızları üzerine yapılan bir incelemede ise ayakta idrar yapıldığında işeme hızının daha iyi olduğu ve bu nedenle mesanenin de daha iyi boşaldığı bildirilmiştir.
10. Prostat ameliyatı erkekliğin bitmesine neden olur. YANLIŞ
Prostat hastalıkları tek bir çeşit değildir. Özellikle yaşa bağlı selim prostat büyümesi nedeni ile yapılan ameliyatlarda gelişen teknoloji cinsel sorunlar yaşanmasını engellemektedir. Ancak daha önce belirttiğimiz gibi prostatın görevi meninin sıvı kısmının yapılması olduğundan ameliyat sonrasında meni miktar olarak azalacaktır ancak bunun çocuk sahibi olma işlevi dışında bir görev yoktur. Prostatın kanser ameliyatlarında ise cinsellikle ilgili sorunlar yaşanabilmektedir. Bu sorunlardaki esas altta yatan neden cerrahi sırasında eğer tümör ereksiyon için gerekli sinirlere yakın ise o siniri koruyup cinselliğin devam etmesi ile içeride tümör dokusu bırakmamak adına sinirin de çıkarılması arasında karar verilme zorunluluğundadır. Hiçbir kanser ameliyatında içeride olası bir kanser hücresi bırakılması kabul edilemez. Bu nedenle “radikal prostatektomi” adı verilen cerrahi sonrasında sinirin korunup korunamamasına bağlı olarak ereksiyon sorunları oluşabilmektedir. Ancak bu durumda bile cinselliğin bittiğini söylemek yanlış olur, çünkü günümüzde bu durumu düzeltebilecek ilaç tedavileri, iğne tedavileri ve protez uygulamaları da başarı ile hastalara sunulmaktadır.
11. Prostat Kanseri sadece ileri yaştakileri etkiler. YANLIŞ
Burada kim ileri yaşta sayılır tanımının Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan açıklamasının yapılması gerekir. 65 yaş ve üzerindeki bireyler “yaşlı” olarak kabul edilmektedir. Oysaki, prostat kanseri 40’lı yaşlardan itibaren göreülebilmektedir. Eğer ailede özellikle baba, amca gibi yakın akrabalarda prostat kanseri hikayesi var ise yüksek risk grubu olduğundan 40 yaş üzerinde prostatlarını kontrol ettirmeleri gerekmektedir. Nası olsa bu yaşlılarda görülüyor yaklaşımı ile bakıldığından birçok genç kabul edebileceğimiz 50’li yaşlarındaki prostat kanserli hasta tedavi olma şanslarını kaybedebilmektedir.
12. Erken yaşta yapılacak prostat ameliyatı prostat kanserinden korur. YANLIŞ
Prostat yapı olarak portakala benzer. Bir kabuk kısmı, içinde etli bir kısmı ve tam ortasından da idrar kanalı geçer. Kanser olmayan prostat büyümeleri için yapılan ameliyatlarda portakalın içindeki tıkanıklık yapan etli kısmı çıkarılır. Oysa ki prostat kanseri dışındaki kabuk kısmından çıkar. Buradan da anlaşılabileceği gibi prostat ameliyatı geçirenlerde bile ileride prostat kanseri olmaz diye bir kural yoktur ve senelik kanser taramalarının yapılması gerekir.
13. PSA prostat kan testinin yüksek olması kanser olduğunu gösterir. YANLIŞ
PSA prostat bezinin ürettiği bir maddedir. Kanser taramasında kullanılmasına rağmen prostatın iltihabı, yaşa bağlı selim büyümesinde de yükselebilmektedir. Bu nedenle PSA yüksekliği olan hastalarda klinik şüphe varsa mutlaka biyopsi yapılması gerekmektedir.
14. Ameliyat edilirse prostat kanseri vücuda yayılır. YANLIŞ
Öncelikle hiçbir doktor hastasına zarar vermek istemez. Yanlış bilinen “bıçak değerse kanser yayılır” inanışı ne yazık ki birçok tedavi olabilecek hastanın ameliyattan kaçarak hastalığı tedavi edilemez hale getirmesine neden olabilmektedir. Prostat kanseri erken evrede yani portakalın kabuk kısmının da dışına yayılmadığı dönemde yakalandığında %100 ‘ e yakın tedavi edilebilir bir kanserdir. Tedavi seçeneklerinin başında tüm dünyada ve ülkemizde de cerrahi gelmektedir.
15. Meninin gelmemesi erkekliğin sonu demektir.YANLIŞ
Prostat bezi ile ilgili gerek ilaç tedavileri olsun, gerek cerrahi yöntemler olsun hepsinde sonuçta prostata müdahale olduklarından meni ile ilgili sorunların olması kaçınılmazdır. Ancak meni gelişi ile erkeklik olarak tabir edilen ereksiyon oluşması mekanizmaları tamamen faklıdır ve cinselliğin yaşanılmasına hiçbir engel taşımaz.
İşte Gerçekler:
Prostat hastalıkları ergenlikten sonra ileri yaşlara kadar erkeklerde çeşitli şekillerde oluşabilen bir hastalık grubudur. Ancak halk arasında konuşulduğu şekli ile “prostat” bir tek hastalık değildir. Prostat hastalıklarının erken tanısının yapılması ile, yaşam kalitesini ciddi oranda azaltan sık idrara gitme, idrarı zor yapma, idrar yaptıktan sonra tam rahatlayamama, idrarı başlatmada sorunlar, gece idrar için uyanma gibi idrar sorunlarının giderilmesi ve prostat kanserine erken müdahale etmek mümkün olabilmektedir.
Yeni teknoloji ve yöntemlerin geliştirilmesi ile prostat ameliyatları da korkulu rüya olmaktan çıkmıştır. 50 yaş üzerindeki erkeklerin hiçbir sorun yaşamasalar bile senede bir, ailesinde özellikle de babasında prostat kanseri hikayesi olan bireylerin ise 40 yaşından sonra yapacakları bir kontrol hayat kurtarıcı olacaktır.
Bahsettiğimiz işeme şikayetleri olan hastalar için de günümüzde ilk seçenek ameliyat değildir. Ameliyata karar vermeden önce kullanılabilecek ilaç tedavileri hastaların nerede ise %70inden fazlasının rahatlatılmasında büyük rol oynamaktadır. Modern ürolojik tıp hizmetlerinde ameliyat sadece ilaç tedavisine cevap vermeyen, prostat tıkanıklığına bağlı ciddi kanamaları olan, mesanesinde taş oluşan, mesaneyi tam boşaltamadığı için böbreklerinde sorun yaşayan veya geçmeyen enfeksiyonları olan bireylerde tercih edilmektedir.

Doç.Dr. Haluk Kulaksızoğlu
Üroloji Uzmanı