KADINLARDA EN SIK GÖRÜLEN ŞİKAYET (VAJİNİT)
Yazın bittiği, sonbaharın başladığı şu günlerde, kadınların en sık şikayetlerini lökore denen vajinal akıntı oluşturmaktadır. Sebebi ise enfeksiyon ajanlarıdır. Jinekolojinin en sık rastlanan hastalıkları arasında yer alan bu enfeksiyonlara vajinit denir.
VAJEN FLORASI OLUŞUMU
Vajinanın iyi huylu hastalıkları arasında en sık enfeksiyonları görmekteyiz.Vajina çeperini keratinize olmamış çok katlı yassı epitel hücreleri döşer. Normal koşullarda vajina uterus ve kollumda bulunan çeşitli salgı bezlerinin sekresyonları ve epitelden sızan sulu transüda tarzındaki sekresyonlarla nemli tutulur. Bu nemli ortamda ‘vajina florası’ denen ,normal koşullarda bulunan ve hastalık yapmayan pek çok mikroorganizma türü vardır. Başlıca gram (+) basil ve koklar bulunur. Genç kızlıkta ilk adet görme dönemi sonrası, dolaşımda artan estrojen hormonu hücrelerde glikojen depolanmasını sağlar. Bu glikojenin laktobasiller tarafından yıkımını takiben ortaya çıkan laktik asit vajina pH sını 3,5- 4,5 a düşürür. Bu asit ortam diğer enfeksiyon ajanlarının çoğalmasını ve hastalık oluşturmasını engeller. Normal vajina florası yaş, ortam pH sı, cinsel aktivite, hormonal durum,kullanılan doğum kontrol yöntemi, kullanılan ilaç ve antibiyotikler, cerrahi girişimler ve vücut direncini etkileyen sistemik hastalıklar ,diyabet , kemoterapi gibi etkenlerle değişiklik gösterir. Normal vajen florasında diğer mikroorganizmalarla birlikte gardnerella vaginalis ,candida albicans ve trichomonas vaginalis de bulunur. Fakat neisseria gonorrhoea(Gonore=bel soğukluğu etkeni), HSV Tip 2(genital uçuk etkeni)ve HPV(siğil ve rahim ağzı kanseri de yapan virüs) bulunmaz.
BELİRTİLER VE ETKENLER
Enfeksiyöz vajinitlerde en sık lökore ,kötü koku, kaşıntı, yanma, kızarıklık gibi belirtiler görülür. % 33 oranında gardnerella vaginalis, % 21 oranında candida albicans, %10 oranında trichomonas vaginalis en sık vajinit etkenleridir. Bunların dışında belli bir etken saptanamayan vajinitlere de nonspesifik vajinit denir. Bu enfeksiyonlar cinsel ilişki ile de bulaşabilmektedir.
Gardnerella vaginaliste homojen, köpüklü ,gri-beyaz, kötü kokulu, akıntı olur.
Candida vajinitinde dış genital bölgede kızarıklık, koyu kıvamlı ,peynirimsi kokulu ,süt kesiği gibi beyaz akıntı vardır.
Trichomonas vajinitinde dış genital bölge ve vajen girişinde kızarıklık ,vajina ve serviks uteride çilek görünümlü kızarıklık, köpüklü,kokulu,yeşil-sarı ve homojen akıntı gözlemlenir.
TANI KOYMA
Vajinitlerde tanı sadece akıntı ve klinik bulgulara göre konulursa % 50 nin üzerinde yanlış tanı elde edilir. Özellikle tekrarlayan vajinitlerde ,alınacak akıntı örneğinden yapılan mikroskobik taze preparat incelemesinde tek hücreli hareketli parazitlerin ,mantar spor ve hiflerinin görülmesi ,clue cell denen hücrelerin görülmesi,kokmuş balık kokusu (whiff) testi ve vajinal kültür tetkiki ile etken olan mikroorganizmanın ayırıcı tanısı yapılabilir. Alınan kültürlerde geçmesi gereken zaman ortalama olarak 24 saattir. Son yıllarda yeni yöntemlerle gardnerella ,candida ve trichomonas türlerinin DNA ları izole ederek 1 saatte sonuç veren kültür sistemleri gelişmiş ve önde gelen hastanelerimizde uygulamaya konulmuştur.
TEDAVİ
Bakteriyel vajinozisde: metronidazol 7 gün süre ile aynı zamanda eş tedaviside verilerek yapılmalıdır. Metronidazol alamayan yada gebe olan hastalarda, candida enfeksiyonuna sebep olabileceği akılda bulundurularak ampisilin, clindamisin verilebilir. Tedavi süresinde erkeğin condom kullanması ve eş zamanlı tedavi olması önerilmektedir. Çünkü erkekler anaerop bakteriler için iyi bir taşıyıcıdır.
Candida enfeksiyonlarında: tedavi sonrası %5-20 arasında nüks görülür. Bunu önlemek için kolaylaştırıcı sebepleri ortadan kaldırmak gerekir. Kolaylaştırıcı sebepler: antibiyotikler, gebelik ,diyabet, adet öncesi dönem, doğum kontrol ilaçları ,spiral kullanımı ,vücüt direnci düşüklüğü, fazla rafine şeker tüketimi, sentetik giysiler, sıcaklık ve rutubet etkisi, lokal allerjiler (parfümlü tuvalet kağıdı, tamponlar, yüzme havuzundaki klor), metabolik hastalıklar (hipotiroid, hipoparatiroid , demir eksikliği anemisi) ,radyoterapi, kronik servisit, obezite sık ve değişik kişilerle cinsel ilişkidir.
Tedavide bölgesel ve sistemik olarak. nistatin, imidazoller ,ketokonazol, ıtrakonazol ve flukonazol türevi ilaçlar kullanılır. İmmünoterapi yapılabilir. Tekrarlayan enfeksiyonlarda eş tedavisi yapılmalıdır.
Trichomonas vaginalisde: tedavide ilk seçenek 7 gün süre ile metronidazol olmalıdır. Tek ve yüksek doz seçeneği de vardır. Eş tedavisi de gerekir ,ayrıca ornidazol, tinidazol ,seknidazol de kullanılabilir.
SONUÇ
Cinsel yolla da bulaşabilen, eşlerin de tedavisi gerekebilen bu hastalıklardan korunabilmek hijyenik şartların sağlanabilmesi ile mümkündür. Bu şartlar sağlanamadığında oluşan vajinal enfeksiyonlar için tablo ağırlaşmadan jinekoloğunuza müracaat etmeniz en doğru hareket olacaktır.
