Bilimsel çevrelerde büyük yankı uyandıran son çalışma, uyku bozukluğu olan ve ciddi uyku apne rahatsızlığına sahip hastaların kansere yakalanma riskinin yüzde 65 daha yüksek olduğu ortaya konulmuştur. Bilimsel çevreleri de şok eden bu gelişme bu hastalık konusunda, devrim niteliğinde bulgular olarak nitelendiriliyor.
Tıkayıcı uyku apne (OSA) hastalığının Kalp-damar hastalıkları ve diyabet gibi ciddi sağlık sorunları ile ilişkili olduğunu bir süredir biliyoruz. İlk kez, iki ayrı çalışma da insanlarda uyku apnesi ve kanser arasında bir bağlantı bulundu. Bu çalışma bilimsel çevrelerde büyük yankı uyandırdı.
Bu çalışmaların sonuçları son yapılan Amerikan Toraks Derneği toplantısında sunuldu. Bu iki
çalışma da OSA ve insanlarda kanser arasında bir bağlantı kurmak için yapıldı. ilk çalışmalar hayvanlar üzerinde yapıldı. Bu çalışma da farelerde kanser ve uyku apnesi arasındaki ilişkiye dair kanıtlar bulundu. Bu İp uçlarından yola çıkılarak insanlarda yeni araştırma sonuçları ortaya kondu.
Çalışmalardan biri Wisconsin Üniversitesi'nde yapıldı. Araştırmacılar obstrüktif uyku apnesi ve kanser ölümleri arasında olası bir ilişkiyi araştırmak için uzun vadeli, kapsamlı bir uyku çalışması verileri kullandılar. 1522 erkek ve kadının, uyku ve sağlığı ile ilgili verileri 22 yıl boyunca takip edildi ve sonuçlar derlendi . Araştırmacılar, yaş, cinsiyet, kilo ve sigara dahil olmak üzere, kanser riskini etkileyebilecek diğer faktörleri hesaba katarak bunların analizi için ayarlamalar yaptı.
Bu çalışmanın sonuçlarında;
Hafif uyku apnesi varlığı olan grupta kanserden ölüm riski yüzde 10 artış ile ilişkili bulunmuştur.
Orta uyku apnesi olanlarda kanser ile ilişkili ölüm riskinin iki kat daha arttığı bulunmuştur.
Şiddetli uyku apnesinde, kanserden ölüm yaklaşık beş kat artış ile ilişkilendirilmiştir.
İkinci olarak yapılan çalışmada , İspanya Valencia General de Requena hastanesinde araştırmacılar 2000-2007 yılları arasındaki uyku apnesi tedavisinde olan 5246 hastanın verilerini incelendi. Araştırmacılar aynı zamanda kanser riskini etkileyen diğer genetik ve yaşam tarzı faktörlerini de dikkate alarak çalışmalarını düzenlediler. Yapılan çalışmada ciddi OSA hastalarında kansere yakalanma riskinin yüzde 65 daha yüksek olduğunu buldular .
Bu konudaki ilk çalışmalarda hayvanlarda kanserle ilişkili bu bağlantı bulunmuştu. Bu son yapılan iki çalışmada insanlarda uyku apnesinin kanser ile bağlantılı olduğu ilk kez belirlendi. Barcelona Üniversitesi'ndeki araştırmacılar farelerde uyku apnesi ve kanser arasındaki bağlantıyı ortaya koymuşlardır. Burada araştırmacılar bir tür kanser çeşidi olan melanom tümörünün normal ve düzenli oksijen solunumu olan farelere göre oksijen yoksunluğu olanlarda daha çabuk büyüyüp yayıldığını bulmuşlardı.
Periyodik oksijen yoksunluğu , bu hipoksi yani vücudun oksijenlenememesi olarak bilinir. Uyku apne hastalığının temel özelliğidir. Uyku apnesi olan kişilerde havayollarının tıkanmasına bağlı kısa bir süre vücut oksijenden mahrum kalır. Solunum kesilir ve kan da oksijen seviyesi düşer. Uyku apnesinin şiddeti ve nefes kesintisi dönemlerinin ne sıklıkta olduğu yapılan tetkiklerle belirlenir. Bu tetkiklerden en önemlisi polisomnografi adı verilen uyku testidir. Bu testlerin sonucunda bir derecelendirme yapılır. Hafif dereceli uyku apnesi, uykuda solunumun saatte 5-15 kere kesilmesi olarak kabul edilir. Orta dereceli uyku apnesi, uykuda solunumun saatte 15-30 kere kesilmesidir. Şiddetli derecede uyku apnesi uykuda solunumun saatte 30 kez veya üstü kesilmesi olarak kabul edilir.
İnsanlarda yapılan bu iki çalışma da kansere yakalanma veya kanserden ölüm nedeni olarak uyku apnesi ile kurulan ilişkiye dikkati çekmek için yapılmıştır. Bu çalışmalar uyku sırasında uyku apnesi ve oksijen yoksunluğu etkilerini araştıran önemli bir devrim niteliği taşımaktadır ve bir ilk adımdır. Yeni araştırmalara yol gösterecek niteliktedir.
Bu çalışmaların temel düşüncesi uyku apnesinin, tedavi edilmezse vücut için tehlikeli ve sağlığa zararlı olduğudur. Bu son uyku apnesi ve kanser haberlerinden önce de , uyku apnesinin zaten birçok ciddi sağlık sorunları ile ilişkili olduğu bilinmekteydi:
Felç/İnme: Bir çalışmada, inmeli hastaların yani felç geçirenlerin yüzde 91'inin uyku apnesi şikayetlerinden muzdarip oldukları tespit edilmiştir .
Kalp hastalığı: Uyku apnesi ve kalp sorunları arasında güçlü bir ilişkinin olduğu bilinmektedir. Uyku apnesi, yüksek tansiyon, çarpıntı ve diğer kalp hastalıklarına neden olmaktadır. Şiddetli obstrüktif uyku apnesi olan erkeklerde koroner arter hastalığı gelişme olasılığı yüzde 68 daha fazladır. ve OSA olmayan erkeklere oranla kalp yetmezliği gelişme olasılığı yüzde 58 daha fazladır.
Diyabet: Yeni bir çalışma, OSA sonucu düşük oksijen düzeyleri bulunan kişilerde bunun , kan şekerinin yükselmesi ile ilgili olduğu ve Tip 2 diyabet için bir zemin oluşturduğunu ortaya koydu.
Daha da fazlası: Uyku apnesi, uyku solunum bozukluğu sadece yetişkinleri etkilemez. Çocuklar da bu uyku bozukluğu ve onunla birlikte gelen diğer sağlık sıkıntıları için risk altındadır. Çocuklar için yapılan ön araştırmalar konunun ciddiyetinin sinyalini vermekte ve çalışmalar sürmektedir.
Op.Dr.Ali Ahmet Şirin
KBB ve başboyun cerrahisi
