Tüp bebekte başarıyı arttıran uygulama

ASSISTED HATCHING
Kadın yaşının 37den büyük olması, bazal FSH değerinin yüksek olması, daha önceki tüp bebek ya da mikroenjeksiyon uygulamalarında embriyo transferine rağmen gebelik olmaması, yumurtanın dış çeperinin kalın olması ve embriyoların bölünme hızının yavaş olması gibi durumların varlığında embriyoları çevreleyen zar (zona pellucida) üzerinde asitle ya da mekanik yöntemlerle delik açılmakta veya zar inceltilmektedir (zona thinning). Bu işleme "assisted hatching" adı verilir.

Bu teknikteki amaç embriyoların rahime tutunma oranlarını arttırmaktır.
Transfer öncesinde embriyolar değerlendirilerek işlem ya 2. gün aşamasında embriyo zarının inceltilmesi şeklinde veya 3. gün aşamasında mekanik yolla, "asit tyrode" solüsyonuyla ya da lazer kullanılarak zonada delik açılması şeklinde uygulanır.
Asit kullanılması ile lazer kullanılması arasında bilimsel açıdan gösterilmiş bir fark yoktur.

Transfer günü embriyolog, embriyoları, hastanın yaşını ve öyküsünü değerlendirerek bu işlemin uygulanıp uygulanmayacağına karar verir. Bu işlem dondurularak saklanmış embriyoların transferinde de kullanılabilir.

Bu işlemin embriyoların rahim iç duvarına tutunma şansını artırarak gebelik oranını arttırdığı düşünülmektedir.

Bu uygulamanın yukarıda belirtilen gruptaki şansı düşük kişilerde yapılması gereklidir. Her kişiye yapılması doğru değildir ve başarıyı arttırmaz.

BLASTOKİST TRANSFERİ
Embriyoların 2 ya da 3. gün aşamasında transfer edilmeyerek laboratuar ortamında daha ileri bir safha olan blastokist aşamasına kadar gelişimlerinin izlenmesi ile daha sağlıklı olan embriyoların seçilebilmesi mümkün olduğu gibi, blastokistlerin rahim duvarına tutunma olasılıkları çok daha yüksek olduğu için daha az sayıda blastokistin transferi ile çoğul gebelik riski artırılmadan daha yüksek gebelik oranı elde edilebilmektedir.

Blastokistlerin çevresindeki tabakanın (zona) yine özel yöntemlerle eritilmesi ile rahim duvarına tutunma şansı belirgin derecede artmış olan embriyoların transferi de mümkün olabilmektedir. Nadiren tercih edilen bir yöntemdir.

SPERMATİD ENJEKSİYONU
TESE işlemi ile eğer testislerde hiç olgun sperm bulunamazsa olgunlaşmamış hücrelerin (spermatidlerin) var olup olmadığı araştırılmakta ve eğer spermatidler varsa alınarak mikroenjeksiyon işlemi yapılabilmektedir.

Uzun ve daha çok olgunlaşmış spermatidlerin enjeksiyonu ile gebelik şansı mevcuttur. Ancak henüz tam olgunlaşmamış yuvarlak (round) spermatidlerin enjeksiyonu ile elde edilen sonuçlar son derece başarısızdır.

Tüm dünyada henüz deneme aşamasında kabul edilen bu işlemle elde edilen gebelik sayısı birkaç taneyi geçmemektedir.

FAZLA EMBRİYOLARIN DONDURULMASI (EMBRYO FREEZING)
Embriyoların dondurulması işlemi, tüp bebek için başvuran çiftlere güvenilir bir şekilde yeni gebelik şansı tanır.

Embriyo dondurulması işlemi transfer sonrasında artan uygun kalitedeki embriyolara uygulanır. Çünkü her transferde ortalama olarak ancak 2-4 embriyo transfer edilir.

Bazen de şiddetli OHSS riskinin yüksek olduğu durumlarda siklüs iptal edilerek tüm yumurtalar toplanır, spermlerle laboratuarda döllenmesi sağlanarak elde edilen embriyolar dondurulur ve daha sonra transfer için saklanılır.

Dondurulmuş embriyosu olan çiftlerde bir tedavilerindeki siklüslerde yumurtaların geliştirilmesi (ovulasyon indüksiyonu) ve yumurta toplanması (OPU) işlemlerine gerek yoktur.

Dondurulacak embriyolar genellikle yumurta toplanmasından sonraki üç gün içinde seçilir. Programlanabilen bir araç içinde dondurulan embriyolar sıvı azot içeren tanklarda saklanırlar. Bu şekilde saklanan embriyoların hayatta kalmaları garanti değildir. Bu durum ancak çözüldükleri zaman anlaşılır. Embriyolar yaşamıyorsa transfer edilmezler.

Bu zamana kadar dondurulmuş embriyolardan elde edilen gebeliklerde düşük ve doğumsal anormallik oranlarında bir artış saptanmamıştır.

Embriyo dondurulması ileri teknolojik bir yöntem olmakla beraber bazı yasal ve etik sorunları beraberinde getirmektedir. Embriyoların yasal hakları halen tartışma konusudur.

Embriyoların ne kadar süre saklanması gerektiği, çiftin boşanması vb durumda ne yapılacağı konusunda çelişkiler sürmektedir. Ancak bu yöntemin bir çok çiftin gebeliğe ulaşma umudunu sağladığı düşünüldüğünde bu etik sorunların da sağduyuyla aşılabileceği açıktır.

PGD (PREIMPLANTASYON GENETİK TANI)
10 yıldan fazla bir süredir insan embriyolarının bir blastomeri (hücresi) alınarak biyopsi yapılabilmekte ve anne rahmine yerleştirilmeden önce embriyonun cinsiyeti, kromozom yapısı ve bazı gen defektleri belirlenebilmektedir.

Son yıllarda gen teknolojilerindeki gelişmeye paralel olarak daha önce sadece araştırma merkezlerinde çok kısıtlı olarak kullanılan bu teknikler şimdi daha yaygın ve pratik olarak kullanılabilmektedir.

FISH (flöresan in situ hibridizasyon), PCR (polimeraz zincir reaksiyonu) gibi tekniklerle yumurtaların kutup cisimciğinden (polar body), embriyo aşamasında blastomerden ve blastokist aşamasında trofoektoderm hücrelerinden biyopsi yapılmakta ve gen defektleri, cinsiyet tayini ve kromozomların sayısal ve yapısal bütünlükleri çalışılabilmektedir.

Konu son derece hızla gelişmekle birlikte klinikte yine de sınırlı bir grup hastanın kullanımına uygun durumdadır (cinsiyete bağlı geçişli hastalık riski (kas distrofileri, hemofili vb.), translokasyonlar, kromozom sayı bozuklukları, bazı bilinen gen defektleri gibi).

Tüm bu teknikler hiç bir zaman % 100 sağlam çocuk iddiasında değildir. Hatta çoğu tecrübeli merkez bu teknikleri kullandıktan sonra elde edilen gebeliklerde yine de klasik antenatal tanı yöntemleri olan amniyosentez ve koryon villus biopsisini önermektedirler.

EMBRİYO TUTKALI (EMBRIO GLUE)
Anne rahmine verilen embriyoların tutunmasını artırmaya yönelik olarak kullanılan destekli yuvalanma ve blastokist aşamasında transfer gibi yeniliklerin yanında, özellikle yakın zamanda embriyoları rahim içine yerleştirirken kullanılan kültür ortamlarına eklenen bazı maddelerin (Hyaluronan) anne rahmine tutunmayı arttırdığı bildirilmektedir.

Kullanıma yeni giren bu yeni jenerasyon embriyo kültür sıvıları Embriyo Tutkalı gibi iddialı bir isimle piyasaya olup başarı oranlarını görmek için biraz daha zamana gerek vardır.