Yaşam Koşulları; Çok sayıda insan teması, seyahatler , aynı ortam veya diş fırçası, traş bıçağı gibi ortak malzeme kullanımı
İnfeksiyonlar için yüksek-riskli davranışlar; güvensiz seks, steroid kullanımı, yaralanmalar gibi
Yoğun fiziksel egzersiz; Bilimsel bulgular, yüksek düzeyli ve de bağışıklık sistemini etkilediğini göstermektedir. Orta düzeyde fiziksel aktivitenin (30-45 dk.lık aktivite ) tersine ağır aktivitenin ( >90 dk.lık aktivite) bağışıklık sistemini baskıladığı ve başta üst solunum yolu ve deri infeksiyonları olmak üzere infeksiyonlara duyarlılığı arttırdığı düşünülmektedir. Ağır aktivite, literatürde, futbolcular ve ağır antreman yapan ve /veya maraton-türü aktivitelerde yer alan elit atletler için tanımlanmaktadır.
Özellikle kış aylarında; Eylül ve Nisan ayları arasında ve olağandan ağır antremanların yapıldığı, uykusuzluk, yarış stresi, iyi beslenememe, seyahat gibi durumların eşlik ettiği, infeksiyon duyarlılığının arttığı dönemlerde nezle (soğuk algınlığı) ve grip riski yüksektir.
NEZLE (SOĞUK ALGINLIĞI ) İLE GRİP GİBİ ÜST SOLUNUM YOLU İNFEKSİYONLARINI NASIL TANIMLANABİLİR?
Nezle ve grip birbirinden farklı iki tablodur. Nezle; belirgin burun akıntısı, gözlerde sulanma, hafif bir ateş, bazen hafif bir kırgınlıkla seyrederken, gripte şiddetli bir halsizlik, belirgin eklem kas ağrıları ve kırgınlık, şiddetli baş ağrısı ve yüksek ateş vardır. Diğer yandan nezledeki gibi belirgin burun akıntısı gripte yoktur. Nezle; 200’den fazla virüsün, grip ise tek bir virüsün yol açtığı üst solunum yolu infeksiyonlarıdır. Bir insan aynı yıl içinde defalarca nezle geçirebileceği halde yalnızca bir kez grip geçirebilir Nezleden farklı olarak, grip, riski bulunan kişilerde , ağır zattürreye dönüşerek ölümcül olabilir.Grip için etkili ve her yıl her yıl mümkünse Ekim en geç Kasım ayları içinde yapılması önerilen aşı gripten korurken nezle için böyle bir aşı bulunmamaktadır. Her iki hastalıkta, hasta kişilerin ağız-burun salgıları ile yakın ve doğrudan temas veya bu salgıların bulaştığı mendiller veya yüzeyler ile doğrudan olmayan temas sonucu bulaşabilmektedir. Bazı nezle etkenleri , dış ortamda 2-4 saat kadar canlı kalabilmektedir. O zaman korunmada genel vücut direncinin yüksek tutulacağı sağlık kuralları ile bulaşın önlenmesine yönelik “iyi yaşam alışkanlıkları” önem kazanmaktadır.
Bunlar şöyle özetlenebilir: *
hasta kişilerden mümkünse uzak durmak
hastayken mümkünse diğer insanlarla temastan kaçınmak ve dinlenmek
öksürürken, hapşırırken, ağzımızı ve burnumuzu kapatmak
Kullandığımız mendilleri, kapalı kutulara atarak ortamdan uzaklaştırmak
ellerimizi, ağız, burun ve gözlerimize götürmemek
olabildiğince sık el yıkamak, su ve sabunun olmadığı ortamlarda, alkol-bazlı el antiseptikleri ile sık sık ellerimizi temizlemek
iyi uyku, kaliteli beslenmek gibi genel direncin yüksek tutulmasına yönelik kuralları uygulamak
Zaten bu kurallar yalnızca bu iki hastalığın değil, pek çok başka infeksiyon hastalığının önlenmesinde de en etkili yaşam alışkanlıklarıdır.
Hastalık tablosu geliştikten sonra, alınan vitaminler, bitkisel çayların herhangi bir yararı olduğu gösterilmemiştir. Her iki hastalıkta da “antibiyotik” kullanmanın bir yararı olmadığı gibi sayısız zararı olabilir. Ancak istirahat, özellikle ateş ve kas-eklem ağrısı gibi bulgular varsa kesin istirahat, bol sıvı alımı, boğaz gargaraları , ateş düşürücüler ve burun açıcı damla veya spreylerden yararlanılabilmektedir. Ateş ve/veya eklem-kas ağrıları yoksa hafif-orta düzeyde antrenmanlar sürdürülebilir.Grip için etkili özgün grip ilaçları bulunmaktadır. Ancak hastalığın ilk iki günü içinde, nezle-grip ayrımı yapıldıktan sonra bir doktor önerisi ile başlanmalıdır.
Kan yolu ile bulaşan etkenler arasında, sarılık yapan hepatit B virusu (HBV), hepatit C virusu (HCV) ve AIDS etkeni HIV sayılabilir. Bunlar arasında bulaş riski en yüksek olan HBV’ dir.
Her üç etken de hem kan hem de cinsel ilişki ile bulaşmaktadır. HBV için %90-95 etkili ve doğumdan hemen sonra herkes için önerilen aşı, en etkin korunmadır.Tüm bu etkenler için ortak malzeme, özellikle traş bıçağı, tırnak makası gibi kesici- delici alet kullanımından kaçınılması, açık yaraların hemen kapatılması,kişisel hijyene dikkat edilmesi, kan bulaşmış ortamların, alkol veya daha iyisi uygun sulandırılmış (1:10) çamaşır suyu ile temizlenmesi , güvenli (kondom kullanılarak) seks ve eğitim en önemli önlemlerdir.
Kişisel hijyene dikkat edilmesi ve iyi beslenme , tüm infeksiyonlardan korunmadaki en etkin tedbirlerdir.
İnfeksiyonların bulaşmasında en önemli yolun, infekte kişi ile doğrudan ya da dolaylı temas olduğu bilindiğinden; kişisel hijyen ; “paylaşma” (havlu, su şişeleri, kesici-delici aletler) , “cilt hasarları “(kesik, sıyrık, yara) ,”yakın temas” olarak sıralanabilecek üç potansiyel riskin azaltılması önlemleri olarak özetlenebilir.
İyi beslenme ve demir, çinko, bakır,selenyum,vitamin A, B6,C ve E , vitamin ve mineraller,bağışıklık sisteminin “optimal” çalışması için gereklidir. Bu vitamin ve mineral desteklerinin alınması, bağışıklığı normalin üstüne çıkarmamaktadır.Ancak 90 dk.dan uzun sürecek ağır antremanlar sırasında, saatte 1 lt .olacak şekilde karbonhidratlı tipik bir spor içeceğinin tüketilmesi, bağışıklık sistemindeki olumsuz etkileri giderdiği düşünülmektedir. Hastalık geçirmekte olan futbolcuların istirahati, özellikle aktif hastalık bulguları varlığında izolasyonu sağlanmalıdır. Ayrıca her futbolcu ya da koç , yaralanmalar sırasında kanla bulaşan etkenlerin önlemine yönelik, yara bakımı eğitimine sahip olmalıdır.
Aşılama, aşı ile önlenebilir hastalıklar için , en etkin korunma yoludur. Ayrıca futbolcuların, ülke içi ve uluslararası seyahat sıklığı düşünülerek, tüm futbolcuların, tetanoz, boğmaca,kızamık, kızamıkçık, kabakulak, çocuk felci aşıları açısından durumların gözden geçirilmesi gerekmektedir.Su çiçeği geçirmemiş ya da aşılanmamış futbolcuların , aşılanması önerilmektedir.Futbolcular, hepatit B ve grip aşısı konusunda cesaretlendirilmelidir. Gelişmekte olan ülkelere seyahat öncesinde hepatit A aşısı , gidilen bölgenin özelliklerine göre; kuduz, kolera, tifo, sarı humma aşıları , sıtma için ilaçla korunma dikkate alınmalıdır.Ayrıca, gene gelişmekte olan bölge ya da ülkelere seyahatler sırasında; ishal ve sinek-böcek sokmaları ile bulaşabilecek etkenler için eğitim önem taşımaktadır. Besin-su aracılığıyla bulaşan ve ishale neden olabilecek etkenler için; “pişir ye”, “soy ye” , “kaynat iç” kuralı, sinek- böcek sokmalarının neden olabileceği, sıtma, kanamalı ateşler için ise, insektisid kullanımı, özellikle kolları ve bacakları açıkta bırakmayacak giysiler , genel önlemlere ek olarak uygulanmalıdır.
İnfeksiyonların hızla tanımlanması, uygun tedavisi ve koruyucu önlemler , bir futbolcunun bireysel sağlığı ve başarısı açısından gerekli olduğu kadar, tüm takımın sağlığı ve başarısı için de gerekmektedir.
