1 - Prostat nedir?
Prostat erkeklerde mesane cıkışında bulunan bir bezedir. Yaklaşık 18-20 gr arasındadır. Konum itibariyle mesane cıkısındaki idrar kanalını bir mengene gibi sarar. Ve her erkekte bulunur. 40 yaşından sonra bazı sorunlara sebebiyet verebilmektedir
2 - Prostat ne tür hastalıklar yapıyor?
Genel olarak inceleyecek olursak prostat, belli bir yaştan sonra 2 şekilde hastalık yapar. Bunlar Prostat Kanseri (Kötü huylu prostat büyümesi) ve İyi Huylu Prostat Büyümesi Hastalığı (BPH). Bu bilginin iyice bilinmesi gerekir. Çünkü iyi huylu ve kötü huylu prostat hastalığının tedavileri tamamen farklıdır.
3 - Prostat büyümesinin sebebi nedir?
Mutlak tespit edilmiş bir neden yoktur. Aile öyküsü, yaş ve hormonal faktörler tetikleyici mekanizmayı oluşturduğu düşünülmektedir. Toplumda bilinenin aksine ayakta veya oturarak idrar yapmanın prostatın büyümesi üzerine pozitif veya negatif bir etkisi yoktur.
4 - Prostat büyümesine ait bulgular nelerdir?
Prostatta bir büyüme başladığı zaman, bu büyüme ister iyi huylu olsun ister kötü huylu olsun, hastada oluşacak bulgular çok değişkenlik gösterir. Bu nedenle prostat buyumesi olan her hastada aynı semptomların olmasını beklemek yanıltıcı olacaktır. En sık gördüğümüz bulguları sayacak olursak,
• Gece idrar kalkma
• İdrar akım hızında düşme
• İdrar yaptıktan sonra idrar hissinin devam etmesi,
• İdrarın başında idrarın hemen gelmemesi
• İdrar yaparken çatallanma, kesik kesik işeme
• İdrarın sonunda damlama
• Ani sıkışma(urge) idrar kaçırma
• İdrarda yanma,
• Sık idrara çıkma
Burada belirtilmesi gereken bir diğer husus ise yukarıda bahsettigim bulguların hepsinin veya birkaçının her hastada aynı sıklıkta olması gerekmediğidir.
5 - Prostat değerlendirilirken hekimin yaklaşımı nasıl olmaktadır?
Prostat değerlendirilmesi yapılırken bugün için Fizik muayene, Üriner Ultrasonografi(USG), PSA testi, IPSS skoru ve Üroflowmetri, gerektiği taktirde de Sistoskopi (idrar kanalına endoskop ile bakılması) en önemli basamakları oluşturmaktadır.
Bana göre öncelikle prostatta iyi - kötü ayrımını yapmak gerekmektedir. PSA testi ve Fizik muayene bulguları bize iyi - kötü ayrımında yol gösterici olacaktır.
Burada unutulmaması gereken husus ise, yılda bir kez bu testlerin tekrar edilmesi gerçeğidir. Hastanın PSA sının normal çıkması ve/veya Fizik muayenesinin normal olması, ileride Prostat Kanserine yakalanmayacağı anlamına gelmemektedir.
6 - PSA testi nedir?
PSA testi, kanda bakılan Prostata özgü bir testtir. Prostat Kanserine karşı duyarlılığı yüksektir. Yalnız şuda unutulmamalıdır ki, PSA testi sadece Prostatın kötü huylu büyümelerinde yükselmez, Prostatın İltihabında (Prostatit) ve bazı sistemik rahatsızlıklarda PSA değerler yükselebilmektedir.
7 - Üroflowmetri (işeme testi) testi nedir?
Üroflowmetri testi, bugün üroloji polikliniğinde yapılabilen prostatın mekanik olarak idrar yolunu sıkıştırmasını göstermesi açısından çok basit ama güvenilir sonuç veren bir testtir. Hasta idrara sıkışık olarak bilgisayarlı bir makinaya idrarını yapar. Bu sırada idrar akım hızı ölçülür.
8 - Ultasonografi (USG) neden istiyoruz?
Prostat büyümelerinde USG, prostat hacminin ölçülmesi ve böbreklerin değerlendirilmesi için gerekli bir testtir. Burada bilinmesi gereken nokta, USG'de tespit edilmiş prostat hacmi ile bu prostatın yapacağı mekanik sıkıştırıcı etki arasında birebir ilişki olmadığıdır. Örnek verecek olursak; kimi prostat vardır, USG'de ölçülen değeri 30-35 gr olmasına ragmen ciddi işeme problemleri yaratabilir ve ameliyat etmemiz gerekir, kimi prostat ise USG de ölçüldüğünde 80-90 gr üzerindedir ama hastada hiçbir semptom vermez, Hasta normal işeme ve diğer test sonuçlarına sahiptir. Bu hastayı da sadece takip etmemiz yeterli olacaktır.
9 - Prostat Kanseri teşhisi nasıl konulur?
Prostat Kanseri teşhisi, daha önce de bahsettigim gibi PSA değerleri yüksek, fizik muayenesinde de şüpheli bulguları olan hastalarda biopsi yapılmak suretiyle konulmaktadır. Biopsi yapılmadan yani prostatın patolojik incelenmesi olmadan bir hasta için Prostat Kanseri teşhisi konması mümkün değildir.
10 - İyi huylu prostat büyümesi (BPH) teshisi nasıl konur?
Daha önce belirtmiş olduğum testler sonucu, prostatın mekanik olarak idrar yolunu kapattığı tespit edildiğinde BPH ( İyi huylu Prostat Büyümesi ) tanısı konmuş olur.
11 - Prostat Kanserinin tedavisi nedir?
Prostat Kanserinin teshisi konduktan sonra, Tedavisi; hastanın Yaşı ile, Hastanın Kliniği ile, Prostat biopsisi sonucu kanserin Patolojik Tipine ve Tümörün çevre dokulara Yayılma durumuna göre çeşitlilik gösterir.
Şu çok net bilinmelidir ki, Bugün için uygun hastada tedavide ilk seçenek, CERRAHİ olmalıdır.
12 - İyi huylu prostat büyümesinin (BPH) tedavisi nedir?
Testler sonucu prostatın mekanik olarak idrar yolunu kapattığına karar verildiği zaman, mevcut kapatmanın şiddetine göre tedavi planı yapılmalıdır. Hafif kapatmalarda ilk secenek öncelikle medikal tedavi olmalıdır.
13 - BPH'da hangi hasta ne zaman ameliyat olmalıdır?
Klasik kitaplarda 3 temel bulgudan bahsedilir, Aşağıdaki bulgulardan bir veya bir kaçı olduğunda Prostat için tedavinin öncelikle cerrahi olması gerektiğidir.
• İdrar yapamama sonucu foley sonda (kateter) öyküsü,
• İdrarda makroskopik kanama görülmesi
• Mesanede taş tespit edilmesi
Bunun dışında yapılan testler sonucunda bilimsel olarak operasyon endikasyonuna giren durumlarda ve/veya medikal tedaviden fayda görülmediği durumlarda da operasyon planlanmalıdır.
14 - BPH'de Cerrahi Tedavi nedir?
BPH 'nın cerrahi tedavisi 2 şekildedir. Açık ve Kapalı. Adından da anlaşılacağı gibi açık ameliyatta karına bir kesi yapılarak prostat komple dışarı çıkartılır. Kapalı ameliyatta ise idrar kanalından bir endoskop ile girilir ve endoskopun ucuna takılan aparat vasıtasıyla prostat içeriden temizlenir.
15 - BPH'de hangi hastada hangi yöntem? Açık mı Kapalı?
USG'de ölçülen hacmi 80 gr'a kadar olan propstatlarda ilk tercih kapalı yöntem olmalıdır.
Klasik kitaplarda yazan, prostat hacmi 80 gr ın üzerinde ise açık yapılması şeklindedir. Fakat bu durum, cerrahın tecrübesi, hastanın durumu ve endoskopik ekipmanın yeterliliğine bağlı olarak 90-100 gr'a kadar kapalı yöntemle çıkarılabileceği şeklindendir.
16 - BPH de kapalı yöntem ile operasyon tipleri nedir?
BPH'nın kapalı yöntemle operasyonuna (Transüretral Rezeksiyon) (TUR) ismi verilir. Burada endoskop ile idrar kanalından (penis ucundan) girilir ve endoskopa monte edilen bir aparat vasıtası ile büyüyen prostat içeriden temizlenir.
Temel prensip olarak ülkemizde yapılan TUR yöntemleri;
• Bipolar veya monoplar Yöntemle TUR-Prostat
• Laser ile yapılan TUR-Prostat
• Plasma ile Yapılan TUR-Prostat
Bu yöntemlerin tamamında amaç, kapatan prostat dokularının ortadan kaldırılmasıdır.
17 - Monopolar TUR-P ameliyatı nedir ?(Klasik kapalı prostat ameliyatı)
Bugün ülkemizde en yaygın kullanılan kapalı prostat ameliyatı yöntemidir. Burgulu yötem, kazıma yöntemi gibi isimlerle de anılmaktadır. Klasik yöntemdir. Elektrik enerjisi kullanılarak dokuların kesilmesi ve dışarı çıkarılmasına olanak sağlar.
18 - Laser ile Prostat ameliyatı nedir?
Laser ile yapılan kapalı prostat ameliyatında, daha önce bahsettiğim gibi bir endoskopi ile idrar kanalından girilir. Ve Laser enerjisi kullanılarak prostat dokuları buharlaştırılır. Temel avantajı, kanamanın az görülmesidir. Özellikle kanama bozukluğu olan veya kan sulandırıcı ilaç kullanması zorunlu olan hastalarda avantajldır. Dezavanajı ise buharlaştırmadan dolayı prostat dokusu elde edilememektedir. Bu nedenle prostatta kötü huylu hücrelerin varlığı şüphesi varsa, bu hücreler tespit edilememektedir.
19 - Plasma yöntemi ile yapılan Kapalı Prostat ameliyatı nedir?
Bu yöntem nispeten laser ve Klasik TUR-P yöntemine göre daha yeni bir teknolojidir. Burada kullanılan enerjiden ziyade dokunun kesilirken göstermiş olduğu dirence göre enerjinin değeri ayarlanabilmektedir. Böylece iyileşme sırasında diğer yöntemlerde görmüş olduğumuz Termal Hasar minimum düzeyde kalmaktadır. Bunun dışında vücut sıvısına uyumlu, tuzlu su ile çalışılmasından dolayı da kalp yetmezligi olan hastalarda kalp pili olan hastalarda güvenli bir şekilde kullanılabilmektedir.
20 - Ameliyat sonrası nelere dikkate etmek gerekir?
İster açık ister kapalı yöntemle olsun bütün prostat operasyonlarından sonra hastaların uymasını istediğimiz bazı kurallar vardır. Bu kurallara uymak yaranın daha hızlı ve güzel iyileşmesini sağlayacaktır. Nekahat dönemi boyunca,
• Bol bol su sıvı tüketilmeli
• Kabız kalınmamalı
• Acı ekşi turşudan uzak durulmalı
• Cinsel ilişkiden doktor onay verinceye kadar kaçınılmalı
• Sert zemine (tabure,at eyeri, bisiklet-motosiklet selesi,) oturulmamalı
• Namaz kılınacaksa sandalye veya koltuğa oturarak kılınmalı
• Prostat anatomik olarak erkekte oturak yerinin üzerinde olmasından dolayı o bölgeye baskı yapabilecek eylemlerden uzak durulması gerekmektedir.
Dikkate edilmediği taktirde en önemli problem kanamadır.
21 - Hasta ameliyat olmazsa ne olur?
Prostatın mekanik sıkıştırması sonucu en büyük hasarı mesane ve böbrekler görür. Tıpkı bir su hortumun ucunun tıkanması gibidir, hortumun gerisinde basınç artar, idrar geri tepmeye başlar, bunun sonucunda da mesane ve böbreklerde kalıcı hasarlar meydana gelebilir. Biz bu sona gelinmemesi icin zamanı geldiğinde operasyon kararı alırız.
