Sigara dumanında kanserojen, irritan özelliklere sahip 4000’den fazla kimyasal mevcuttur ( mumyağı, büton, kadminyum, radon, çözücü, boya, WC temizleyicisi, aseton, metan, arsenik, egzos, roket yakıtı, fuel).
Nikotin, psikoaktif ve psikostimulandır. Beyinde norepinefrin ve dopamin düzeylerini direkt olarak yükseltir. Uyarıcı ve neşe vericidir. N. Accumbens’ten (dopamin) salgılamasını sağlıyor kişinin kendini iyi hissetmesini sağlıyor. Locus seruleustan; noradrenalin (yoksunluk semptomlarından sorumlu hormon) salgılamasını arttırıyor.
Nikotin; enerji ve konsantrasyon artışı sağlar, el göz koordinasyonunu arttırır, neşe yapar ve iştahı azaltır.
Nikotin yoksunluk belirtileri; aşırı sigara içme isteği, halsizlik, sıkıntı, huzursuzluk, anksiyete, uyku bozukluğu, konatrasyon güçlüğü, el-göz koordinasoyunda düşme.
Fagerström skalası (puanlarınızı toplayın)
Bir günde sigara sayınız 0-11 ise 0 puan, 11-20 ise 1 puan.
0-30 sigara ise 2 puan, 30’dan fazla sigara için 3 puan.
Sabah ilk sigaranızı; ilk 5 dakikada içiyorsanız 3 puan, 6-30 dakika içinde içiyorsanız 2 puan, 31-60 dakika 1 puan, 1 saatten daha uzun sürede içiyorsanız 0 puanınız var demektir.
Sigara içme yasağı olan yerlerde zorlanıyorsanız 1 puan daha alın.
Günün ilk saatlerinde daha çok sigara içiyorsanız 1 puan daha alın.
Günün büyük bölümünü yatakta geçireceğiniz bir hastalığınız varsa 1 puan daha alın.
Fagerström Değerlendirme
0-2 çok düşük, 3-4 düşük, 5 orta, 6-7 yüksek, 8-10 çok yüksek. Orta, yüksek ve çok yüksekse mutlaka profosyonel yardım alın.
Ülkemizdeki epidemiyolojik çalışmalar öğrencilerin 1/3 sigarayayı deniyor, %9 halen içiyor.
Sigaraya başlama yaşı; 11-12’dir. Başlama nedenleri ise; akran etkisi, kolay ulaşılması, rol modellerin (anne, baba, öğretmen, vs.) sigara içmesi, görsel basın (filmler, klipler) gizli reklam ve promosyonlar.
Kadınlarda sigara içme davranışı, kendini ve ekonomik gücünü gösterme, bağımsızlık, kendine güven göstergesi olarak görülmüştür.
Gebelikte sigara içimi sonucu, düşük riski artar; ceninde gelişim geriliği ve solunum sıkıntısı görülür. Erken ve düşük doğum ağırlıklı bebek doğumuna sebeb olabilir ve bebeğin bedensel ve zihinsel gelişimi olumsuz etkilenir.
Kadınlarda; doğum kontrol ilacı kullananlar da felç, kalp krizi, akciğer embolisi riski artar. Kadınlarda, kısırlığı arttırır. Adet düzensizlikleri ve erken menopoza yolaçar. Meme, kadın genital organı, rahim ağzı kanseri olasılığı artar. Osteoporoz (kemik erimesi) hızlanır ve bedenen erken yaşlanma görülür. Ciltte sarkma ve erken yaşlanma görülür.
Sigaranın neden olduğu hastalıklar; kalp krizi, damar tıkanması, kangren, felç ve kronik bronşit, anfizem, astım gibi akciğer hastalıkları sebebi ile solunum yollarında hassasiyet ve harabiyet oluşur.
Mide, oniki parmak bağırsağı, ülserleri ve gastro-özofageal (reflü) olasılığı artar. Akciğer, yemek borusu, ağız içi, burun, boğaz, gırtlak, pankreas, böbrek, mesane kanseri ve lösemi olasılığını arttırır. Tüm kanserlerin %30’nun nedeni sadece sigaradır. Ayrıca katarakt olasılığı artar, tat ve koku alma duyguları zayıflar, erkeklerde kısırlığa yol açar.
Akciğer (CA kanseri) ölümlerinin %90’nında, tüm kanser ölümlerinin %30’dan, bronşit ölümlerinin %75’den kalp krizi ölümlerinin %25’den sorumludur.
Pasif sigara içicisi durumunda olan çocuklarda ve yetişkinlerde, sigara bağımlıları kadar zarar görürler.
Sigara kullananların %70’den fazlası sigarayı bırakmak istemektedirler. Her yıl %30-50 sigarayı bırakmayı denemektedirler. Psikiyatrik yardım almayanların %5’i sigarayı bırakmada başarılı olmaktadır. Farmakolojik (ilaç) yardım ile bırakma oranı %30’uza yükselmektedir.
