Ses kısıklığı sesteki anormal değişimi ifade eden genel bir terimdir. Ses kısıldığında sesin kalitesinde bazı değişiklikler görülür. Örneğin bu durum sesin nefesli ve zorlamalı çıkmasına şiddetinin ve perdesinin de bozulmasına neden olabilir. Sesteki değişim genellikle larenks (gırtlak) bölgesinde bulunan ses tellerinde oluşan problemlere bağlıdır (Şekil A). Nefes alırken ses tellerimiz açık şekilde durmaktadır (Şekil B). Ancak konuşurken ya da şarkı söylerken bir araya gelirler (Şekil C). Sesin üretilmesi için hava ciğerlerden çıkar ve ses tellerinin titreşmesini sağlar. Ses tellerinin şişmesi ya da ses telleri arasında oluşan patolojik bir yapı ses tellerinin sağlıklı bir şekilde bir araya gelmesini engeller ve sesin kalitesinde değişikliklere sebep olur.
Ses neden kısılır?
Ses kısılmasının pek çok nedeni olabilir. Çoğu genellikle ciddi değildir ve kısa süre içinde geçer. Soğuk algınlığına ya da üst solunum yolu enfeksiyonuyla görülen şiddetli larenjit nedeniyle , larenks bölgesindeki iritasyona (örneğin bir spor karşılaşmasında sesi zorlayarak bağırmak) bağlı olarak ses tellerinin şişmesi ile ses kısıklığı şikayetinin görülmesi çok muhtemeldir.
Daha uzun süren ses kısıklığı şikayetleri genellikle sesin yanlış şekilde kullanılmasından kaynaklanır. Bu gibi durumlar ses tellerinde nodüllerin oluşmasına neden olur. Nodüller ses telleri üzerindeki nasırımsı yapılardır. Daha ileri durumlarda polipler de oluşabilir. Nodüller sesini sıklıkla yükselterek kullanan yetişkin ve çocuklarda görülebilir. Pek sıklıkla olmasa da nodül ve polipler kansere de sebebiyet verebilmektedir.
İleri yaş yetişkinlerdeki ses kısıklığının nedeni genellikle gastroözafagüel reflüye bağlıdır.Bu durum “mide asidinin öğürme ya da kusma olmaksızın özafagusa (yemek borusu) geri kaçışı” anlamına gelmektedir.
Sigara, ses kısıklığının başka bir nedeni olabilir. Sigara gırtlak kanserinin temel sebeplerinden olduğundan sigara içen ve ses kısıklığı şikayeti olan kişilerin mutlaka bir otolarongoloğa görünmesi gerekmektedir.
Nadiren alerji, tiroid problemleri, nörolojik bozukluklar, larenkse gelen herhangi bir hasar ve bazen de mensturasyon dönemleri ses kısıklığına sebep olabilmektedir. İleri yaştaki pek çok kişide de ses kısıklığı şikayeti görülmektedir.
Ses kısıklığı tedavisi ile kim ilgilenir?
Ses kısıklığı 2 haftayı geçtiğinde mutlaka bir otolarengoloğa-kulak burun boğaz hekimine görünmek gerekmektedir. Ses kısıklığının ciddi pek çok rahatsızlığın belirtisi olabileceği unutulmamalıdır. Bu problemin tedavisi için ses hakkında uzman bir ekibin yardımına başvurulur. Bu ekip otolarengolog, kulak burun boğaz hekimleri, konuşma bozuklukları uzmanları, şan terapistlerinden oluşmaktadır.
Ses kısıklığı şikayetim olduğunda ne zaman bir otolarengoloğa, kulak burun boğaz hekimine başvurmalıyım?
- Ses kısıklığı şikayetiniz 2 haftayı geçtiğinde,
- Ses kısıklığına aşağıdaki şikayetlerde eşlik ettiğinde:
Soğuk algınlığı olmadığı halde larenkte acı hissi,
Öksürürken ağızdan kan gelmesi,
Yutma ve yutkunma güçlüğünün varlığı,
Boyunda şişlik görülmesi.
- Sesin birkaç gün boyunca tamamen kaybolması veya kalitesinde ciddi bir değişiklik görüldüğünde,
zaman kaybetmeden mutlaka bir otolarengoloğa, kulak burun boğaz hekimine başvurulmalıdır.
Ses kısıklığı nasıl değerlendirilir?
Otolarengolog öncelikle ses kısıklığı şikayetinin ne zamandır ve ne sıklıkta görüldüğünü ve genel sağlık durumunuzu değerlendirecektir. Duruma göre ses tellerinize ya bir aynanın ya da diğer gelişmiş bazı araçların( fiberoptik skop ,videolarengostroboskopi) yardımı ile bakılır. Bazı zamanlar ses tellerindeki durumun analizi için video kaydı almak gerekebilir.
Bu yöntemlerin hiç biri hastayı rahatsız edici ve zorlayıcı değildir. Pek çok hasta bu teknikleri tolere edebilmektedir. Bazı durumlarda hastaların sesini analiz edebilmek amaçlı akustik testlerin yapılması önerilir.
