Serviks kanseri önlenebilir bir hastalıktır .Smear /Pap –smear testiyle tarama testi sayesinde erken tanı ve etkin bir tedavi mümkündür.Dünya çapında 45 yaş altında kadınlarda en sık görülen 2 kanser türü meme ve akciğer kanserinden sonra
kanserden ölümlerin önde gelen 3.nedenidir.Dünya çapında 2 dakidada bir kadın serviks kanserinden ölmektedir.
Servikskanserinin nedeninin insan papillomavirüsü (HPV) olduğu anlaşılmıştır. Yaklaşık 100 HPV tipi mevcuttur.Bunlardan yüksek riskli bazı tipler serviks kanserine yol açabilen anormal hücrelerin gelişmesine neden olmaktadır. Gerçekten serviks kanseri olgularının çoğuna iki tip HPV (HPV 16 ve 18) neden olmaktadır. Serviks kanseri olgularının aşağı yukarı % 70’inde bu iki tip bulunmuştur.
Serviks kanserine yol açan bazı risk faktörlerini önlemek mümkündür. HPV nin (insan papilloma virüs); 80 den fazla tipi serviks kanseri için risk faktörü oluşturmaktadır. Bunlar cinsel yolla bulaşarak serviksienfekte eder. Bu enfeksiyonların yaklaşık yarısı, serviks kanseri ile ilişkilidir. HPV’ in genital siğillerin %90’ ına ve serviks kanserlerinin %70’ ine neden olan iki tipine karşı iki aşı geliştirilmiştir. Bu aşının en az on yıl süre ile HPV enfeksiyonlarına karşı koruma sağladığı kanıtlanmıştır. Korumanın ömür boyu süreceği de halen yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Cinsel Öykü; HPV esas olarak en sık cinsel yolla bulaşmaktadır. Cinsel hayata erken başlayan ve çok partner değiştiren ve korunmayan kadınlarda serviks kanseri riski artmaktadır. Doğum kontrol yöntemleri ya da spermleri öldüren jeller korunmada
önerilebilir. Fazla sayıda hamilelik geçiren kadınlarda serviks kanseri riski fazladır. Smear testi ile tespit edilerek kanser gelişmeden tesbit ve tedavi edilebilir. Düzenli Pap-smear testi yaptırmayan kadınlarda serviks kanseri riski artmaktadır. Sigara içmek serviks kanseri riskini artırır.Bazı çalışmalar vitamin ve minerallerin serviks kanseri riskini azalttığını göstermekle birlikte bu henüz kanıtlanmamıştır. Serviks kanseri için risk faktörlerini bilmek onlardan kaçınmada ve korunmada da yardımcı olacaktır. HPV enfeksiyonu çok yaygın olduğundan ve her yaşta görülebileceğinden, cinsel olarak aktif olan kadınlar hayatları boyunca bu riskle karşı karşıya kalabilirler. Eğer HPV ile karşılaştıysanız ve enfeksiyonu geçirip iyileştiyseniz, yine de bu virüse karşı bağışıklık kazanmış olmayabilirsiniz. Bunun iki nedeni vardır: Bağışıklık sisteminiz uzun süreli koruma sağlayacak kadar ‘kuvvetli’ olmayabilir.
Düzenli jinekolojik muayene ve Pap-smear testi serviks kanserinden korunmada yardımcıdır. Serviksdeki değişiklikler, HPV-enfeksiyonuna karşı kuvvetli bir cevap veremediyse, aynı HPV tipi ile tekrar enfeksiyon riski ile karşılaşabilirsiniz. HPV virüsü için bağışıklık cevabınız çok spesifiktir. Bağışıklık sisteminiz virüs ile savaştığında, virüsün özellikle o tipine karşı bağışıklık oluşturur. Bu nedenle çok fazla grip olmaktasınız; bütün grip virüslerine karşı bağışık olamazsınız. HPV ile de durum aynıdır. HPV’ nin bir tipine çok kuvvetli bir bağışık yanıt verseniz de, diğer tip enfeksiyonuna karşı sizi koruyamayacaktır. HPV yaygın bir virüstür, cinsel temasla kolayca geçer. Gerçekte cinsel yönden aktif kadınların % 80’i yaşamlarının bir anında, bir HPV virüs tipiyle enfekte olmaktadır. HPV virüslerini aldığımızda bağışıklık sistemimiz HPV enfeksiyonlarını savaşarak bazen uzaklaştırabilmektedir.. Ancak bazen yüksek riskli virüs tipleri serviks kanserinin gelişmesine neden olabilmektedir.Pap-smear testi sonuçları bazı serviks hücrelerinizin anormal göründüğünü saptayabilir. Bu, hücrelerin şekil, büyüklük değiştiği anlamına gelir. Kendiliğinden kanserli oldukları anlamı taşımaz. Anormal Pap-smear testi sonuçlarına yol açabilen birçok serviks iltihabı nedeni vardır. Yakın zamanlı cinsel aktivite ,vajinal duş, Herpes (uçuk) gibi cinsel yolla bulaşanlar , maya enfeksiyonları veya başka enfeksiyonlar gebelik, düşük ,ilaçlar, hormonal değişiklikler genital siğillere de neden olur HPV. Değişikliklerin derecesine bağlı olarak bir Pap-smear testi veya kolposkopi istenebilir. Kadınların küçük bir bölümünde, birincisinin yetersiz olduğu düşünüldüğünden, ikinci bir Pap-smear testi istenir. Pap-smear testi sonucunuz anormalse, doktorunuz bu hücreler hakkında daha fazla bilgi edinmeyi ister.
Kanser Öncülü Hücreler Nelerdir? Bu anormal hücreler, normal hücrelerden farklı yapıda kanserleşme potansiyeline sahip olan hücrelerdir. Bu nedenle kanser öncülü hücreler denmektedir. Ancak, gerileyebilir ve normale dönebilir. Kanser öncülü serviks hücreleri, kanser olduğunuz anlamına gelmemektedir. Kanser öncülü hücre kümelerine genellikle lezyon denir ve bunlar gelişmenin evresine göre hafiften şiddetliye göre derecelendirilir. Doktorunuz lezyonları, ServikalİntraepitelyalNeoplazi (CIN) olarak adlandırabilir ve hafiften (CIN1) şiddetliye (CIN3) doğru derecelendirir.
CIN ölçeğinin özeti: CIN1: Bu sonuca sahip kadınların yarısından fazlasında anormal hücreler zamanla kendiliğinden kaybolduğundan tedaviye gerek duyulmayacaktır. CIN2: CIN2 olarak sınıflandırılan anormal hücrelerin, ilerleme olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle anormal alan yapılacak bir küçük cerrahi işlem ile ortadan kaldırılarak serviks kanser gelişimi riski azaltılacaktır. CIN3: CIN3 olarak sınıflandırılan anormal hücrelerin ilerlemesi olasıdır. Bu sonuca sahip kadınların tümüne cerrahi tedavi önerilir. Böylece serviks kanseri gelişme olasılıklarını azaltmak için anormal alan ortadan kaldırılabilir.
Kanser Öncülü Lezyonların Tedavisi; Doktorunuz anormal lezyonlara sahip olduğunuz ve ilave tedaviye gerek duyduğunuzu saptarsa, birçok tedavi yöntemi mevcuttur. Bu tedavilerin çoğu, muayenehane veya hastanede, kadın-doğum polikliniğinde
uygulanmaktadır. Gerekirse lokal anestezi kullanılacağından bu tedavi metodları size acı vermeyecektir.
Kriyoterapi: Bu yöntemde bir metal prob donma derecelerine kadar soğutulur ve daha sonra anormal hücrelerin bulunduğu alana yerleştirilerek anormal hücreler yok edilir. LEEP ( Elektrocerrahi Lupla Eksizyon İşlemi): Halen en çok kullanılan basit ve etkili tedavi yöntemi olup anormal hücreleri kazımak için ısıtılmış bir ince tel halka kullanılır.
Konizasyon: Anormal hücreleri yok etmek için serviksten koni şeklinde bir doku parçası çıkartılır.
Lazer tedavisi: Anormal hücreleri yakıp yok etmek için lazer kullanılır.En iyi tedavinin belirlenmesi için doktorlarınızın görüşlerini dinlemeli ve seçenekleri tartışmalısınız. Farklı Serviks Kanseri Tipleri vardır . Adenokarsinom ve yassı epitel hücreli karsinom gibi invaziv kanserler dahil çeşitli terimler kullanabilir. Adenokarsinom; saptanması zor, daha hızlı seyreden serviks kanseri tipidir. Düzenli aralıklarla Pap-smear testinden geçen kadınların çoğu, serviks kanserine karşı iyi bir korunma sağladıklarından emin olacaktır. Serviksin dış yüzeyinde oluşma yerine, adenokarsinomlar genellikle serviksin iç yüzeyinde oluşmaktadır. PAP testleri dikkatli alınmazsa serviksin dış yüzeyindeki hücreleri örneklemektedir. Bu nedenle adenokarsinom tanısı konduğunda, kanserin daha ileri evrede olma ihtimali mevcuttur. Özellikle genç kadınlarda HPV’nin kansere neden olan 16, 18, 45 ve 31 gibi tipleriyle daha fazla adenokarsinom oluşmaktadır.
Serviks Kanserinden Korunma:
Bir kişinin kansere yakalanma olasılığını artıran faktörlere, risk faktörleri, buna karşın kanser gelişim riskini azaltan faktörlerse koruyucu faktörler denir. Genetik faktörler gibi bazı risk faktörlerinin ortadan kaldırılması mümkün değilken diyet, sigara gibi bazı risk faktörlerinin önlenmesi mümkündür. Kanserden korunma, önlenebilir risk faktörlerinin azaltılıp, koruyucu faktörlerin artırılarak kanser gelişim riskinin azaltılmasıdır. Pap-smear testi ile serviks kanseri riski oldukça azalmıştır. Pap-smear testi serviksinizden bir sürüntü almayı gerektirir. Anormallikler saptandığında, ileri
testler ve olası tedavi için doktorunuz önerilerde bulunulacaktır. Düzenli aralıklarla test yaptırmanız önemlidir. 30 yaşından sonra yılda bir kez Pap-smear testi yaptırmanız önerilir.
Tanı
Pap-smear testinde anormal bulgular görüldüyse tanı için daha ileri yöntemlere başvurulur. Aşağıdaki belirti ve bulgular Vajinal kanama ,beklenmeyen anormal vajinal akıntı ,Pelvik ağrı ,Cinsel ilişki sırasında ağrı veya lekelenme serviks kanserinde görülebilir. Doktorunuz hastalığı teşhis edebilmek için size çeşitli testler uygulayacaktır.
Kolposkopi :Kolposkopide , özel bir mikroskop kullanarak serviksin değişikliklerini doğrudan ve çok yakından görmek mümkündür.Doktorunuzserviksi gözlemek için rahim ağzınıza spekulum denilen bir alet yerleştirir. Kolposkop denilen ışıklandırılmış bir mikroskop kullanarak serviks dokusunu aydınlatıp görünümünü büyütecek ve serviks dokusundaki anormallikleri araştıracaktır. Bu inceleme genellikle beş dakika sürmektedir. Kolposkopi sırasında doktorunuz ileri analizler için küçük bir serviks dokusu örneği alabilir. Bu işleme biyopsi denilir.
Sonuç: Kadınlarda HPV enfeksiyonları serviks kanseri ve siğiller oluşturabilir. HPVnin 100 den fazla tipi vardır.Korunma yolları vardır.Kolaylaştıran faktörler vardır.
Erken tanı için serviksten fırça ile akıntı örneği alınabilir.Bu örnek incelendiğinde bazı hücrelerde değişiklikler bulunabilir ve bu değişikliklerin şekillerine göre kanser öncülü hücreler CIN 1,CIN 2,CIN 3 diye adlandırılırlar.Bunların takibi ve tedavisi Kadın Doğum Uzmanınca yapılır. Kolposkopi denen özel inceleme mikroskobu ile değerlendirilip tedavi uygulanır. Tıpta ilk kez bir virüsün kanser yaptığı anlaşılmış ve buna karşı iki cins aşı geliştirilmiş ve koruyuculuğu ispatlanmıştır.Düzenli kontrol muayenesi, smear testi ile kontrol,kolposkopi ile kanser taraması,erken evrelerde cerrahi uygulamalar ve koruyucu amaçlı aşılar 9-50 yaşlar arasındaki tüm genç kız ve hanımlara tavsiye edilmektedir.
