Gebelikler hekim kontrolünde belirli aralıklarla kontrol edilmeyi gerektirir. Çünkü, gebelik sırasında, bazı hafif belirtilerle birlikte ortaya çıkan hastalıklar olabildiği gibi, hiç bir belirti vermeden seyreden ve sonunda, klinik olarak (maternal) anne ve bebek (fetal) hayatını tehdit edebilecek psikolojik, sosyol ve duygusal boyutlara kadar ulaşan hastalıklar da görülebilir. Bu risklerin ortaya çıkma olasılığı her anne adayı için eşit değildir.
Gebelikte yapılması gereken kontroller, bu gibi riskleri daha önceden yakalayabilmek ve önlem alabilmek açısından önem arz etmektedir. Bu faktörlerin gebe kalınmadan önceki dönemde belirlenmesi, önlem alınması açısından en iyi sonuç verir. Zira risk faktörlerinin önemli bir kısmı kontrol edilebilir. Gebelik planlamasında gebelik için çiftlerin maddi, fiziksel, psikolojik olarak uygunlukları da denetlenir.
Gebeliğin sorgulamayla ya da muayine ile saptanmış belli bir risk faktörünün olması, o riskin gerçekleşeği anlamını taşımaz, yalnızca riskin yükseldiğini gösterir.
Risk faktörünün olmaması da, gebeliğin tümüyle sorunsuz seyredeceğini anlamını taşımaz. Ancak gebeliğin sorunsuz seyretme olasılığının yüksek olduğunu gösterir.
Yaşanmakta olan ya da yaşanacak bir gebeliğe ait risk faktörlerinin büyük bir kısmı doktor tarafından yapılan kontroller esnasından ortaya çıkmaktadır.
Riski Gebelikler İzlenmesinde
Anne adayının gebeliği süresince, gebelik haftasına göre taşıdığı olası risklerin öngörülerek tedbir alınması gereklidir. Taşınan riskin durumuna göre bazen annenin, bazen de bebeğin sık aralıklarla izlenmesi söz konusu olabilir. Uygun izleme planını yapılarak yüksek riskli gebelileri izleme konusunda deneyimli bir hekim bebeğin ve annenin durumuna göz önüne alarak planlar.
Riskli bir gebelik söz konusu olduğunda her zaman için hekim ve ailenin iş birliği içinde olması, anne adayı ve bebeğin sağlıklarının korunması açısından büyük öneme sahiptir. Hekimin süreci doğru yönetmesi ve söylediklerinin anne adayı ve aileye tarafından tam uygulanması önemlidir. Riskli gebelikler sırasında hastayı tek bir hekimin izlemisi yeterli değildir. Farklı branşlardan hekimlerin bilgi ve deneyimleri ile süreç izlenmelidir.
Bu Riskler;
Anne adayının yaşı ( 18 yaş altı ve 35 yaş ve üzeri )
Baba adayının yaşı
Sosyokültürel ve ekonomik özellikler
Anne ve baba adayının işi
Akraba evlilikleri. Bu durumda yaşanabilecek problemler evlilikten önce yapılan kan testleri ile ortaya çıkmakta ve önlemleri alınabilmektedir.
Anne adayının gebelik öncesi kilosu ve boyu
Anne adayının önceden geçirmiş olduğu jinekolojik operasyonlar
Tekrarlayan düşük öyküsü olanlar
Aile ağacında ya da önceki çocuklarında genetik bir hastalık öyküsü olanlar
Rh ya da ABO kan uyuşmazlığı olanlar
Çoğul gebelikler
Gebeliği sırasında zararlı etkenlere maruz kalmış olanlar ( röntgen ışınları, ilaçlar, kimyasal maddeler vs.)
Gebelik öncesinde var olan ya da gebelik sırasında ortaya çıkan, anneye ait sistemik hastalıklar ( kalp hastalıkları, diabet, troid hastalıkları, hipertansiyon, epilepsi ve bazı kan hastalıkları gibi )
Kontrolleri sırasında bebekte herhangi bir anomali ya da problem tespit edilenler gebelikte yüksek risk grubundan yer almaktadır.
Annenin sigara ya da alkol alışkanlığının olması,
Anne adayının kullandığı ilaçlar (bilmeden alınan veya zaruri olarak sürekli kullanılması gereken bazı ilaçlar gebeliği riskli ve problemli bir hale sokabilir)
Ayrıca özellikle ilk üç ayda annenin geçirdiği bazı viral döküntülü hastalıklar (kızamıkçık, CMV, su çiçeği, frengi, HIV, herpes gibi) ile bazı parazit enfeksiyonları (Toksoplazmosis gibi) de gebeliği riske sokar.
Gebelik Esnasında Oluşabilecek Riskler
Hamilelikten önce görülmemesine rağmen hamilelikle birlikte görülmeye başlanan özellikle hipertansiyon gibi rahatsızlıklar,
Gebelikle beraber vajinal kanamaların (dekolman) artması, ultrasonda rahim içi amniyon mayinin normale göre azlığı veya fazlalığı, sancıların başlamasından önce suyunun gelmesi, şiddetli kasık ve bel ağrıları,
Doğumda gelmesi gereken doğum sıvısının erken gelmesi,
Gebelikte görülen gebelik diyabeti
Gününden önce sancıların başlaması, tansiyonunun yükselmesi, ellerde ve yüzde oluşan şişmeler, geçmişe göre bebek hareketlerindeki azalma, gün aşımı, daha önceki gebeliklerinde yaşanan bazı problemler.
Bebeğe Bağlı Olarak Görülen Risklerde
Daha önceki gebeliklerde gelişen ölü ve sakat doğumlar, zor ve müdahaleli doğumlar, kan uyuşmazlıkları, ikiz gebelikler, bebeğin baş yerine makat veya yan olarak doğum kanalına ilerlemesi, bebeğin ultrasonda normalden iri veya küçük olması ile bebeğe ait ultrasonda saptanan normal dışı durumlar gebeliği riskli hale sokabilir.
Riskli Gebelikte Erken Doğum
Erken doğum, gebelikte 36. haftadan önce meydana gelen doğumlara verilen isimdir. Bu haftadan sonraki doğumların tamamı normal doğum olarak kabul edilmektedir. Erken doğum sonrasında hayata gelen bebeğe prematüre (düşük doğum ağırlıklı) adı verilmektedir. Prematüre bebeklerin hayatta kalma ihtimalleri, bebeğin gelişimine ve yoğun bakım sürecine bağlı olarak değişmektedir.
Erken doğumun ilk faktörü olarak, çoğul gebelikler, gebede görülen tansiyon yükselmeleri, psikolojik olarak yaşanan sıkıntılar gelir. Amniyon sıvısının fazla olduğu durumda bebek ve sıvı, rahim ağzına oldukça baskın uyguladığından doğum kasıntılarının erken görülmesi meydana gelir. Kasılmalar ve baskı sonucu yırtılan zar, bebeğin önce doğum kanalına girmesine ve erken doğumun yaşanmasına neden olur.
