POPÜLER DİYETLERİN SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ
Günümüzde zayıflama amaçlı pek çok diyet bulunmaktadır. Özellikle internetin yoğun kullanıldığı zamanımızda sosyal medyada sağlıklı, sağlıksız pek çok diyet uygulamaları da mevcuttur. Bu tür diyetler kilo verdirirken ayrıca sağlığı da olumsuz etkilemektedirler. Genellikle tek yönlü, kalorisi çok düşük, vitamin ve mineral açısından oldukça zayıf diyetlerdir. Kalorisi düşük olduğu için de kısa sürede kişilerde kilo kaybı görülmektedir. Ancak bu kilo kaybı özellikle kas kaybı şeklinde olmakta, birtakım vitamin ve mineral eksikliklerine de bağlı sorunları beraberinde getirmektedir.
Zamanımızda özellikle protein ve yağdan zengin, karbonhidrattan fakir ( Atkins diyeti, Karatay diyeti …vb.) diyetler çok fazla rağbet görmektedir. Bu gibi diyetler kilo verdirirken uzun vadede fazla protein alımına bağlı kemik erimesi, böbreklerde taş oluşumu gibi sağlık sorunlarına da sebep olmaktadırlar.
Obez bireylere zayıflama diyeti uygularken diyetin protein içeriği orta düzeyde artırılabilir. Ancak aşırı protein alımı, özellikle hayvansal proteinlerin (et, süt, yoğurt….vb) artırılması öncelikle karaciğere fazla yük bindirebilir. Fazla proteinler amino asitlere çevrilerek karaciğerde üre ve amonyağa metabolize olurlar. Üre ve amonyak kan yolu ile böbreklerden atılır. Böylece fazla protein alımı böbreklere de fazlası ile yük bindirebilir. Yine fazla protein alımı başta kadınlar olmak üzere kemik erimesine ve böbreklerden kalsiyum atımına bağlı taş oluşumuna da neden olabilirler.
Popüler diyetlerin bir diğeri ise ketojenik diyetlerdir. Ketojenik diyetlerde karbonhidratlar aşırı derecede kısıtlanmaktadır. Aslında bu diyet, zayıflama amaçlı bir diyet değildir. 1920’li yıllarda epilepsi hastalarının sinir iletimini düzenleyip, nöbet sıklığı ve yoğunluğunu azaltmak için geliştirilmiştir. Bu diyet zayıflama amaçlı kullanıldığında kısa sürede kilo kaybı oluşmakta ancak bu kayıp genelde kas ve su kaybı şeklinde olmaktadır. Ve diyet bırakıldığında hızlı ve kısa sürede kilo geri alınmaktadır. Ayrıca bu diyet vitamin ve mineral açısından da gereksinimi karşılamamaktadır.
Paleo diyeti (taş devri diyeti), genellikle protein ağırlıklı, besinlerin en doğal haliyle tüketildiği bir beslenme şeklidir. Sebze ve meyve, kefir, fıstık, badem gibi besinleri tüketmek serbesttir. Patates, bezelye gibi nişastalı besinlerin tüketimi sınırlı, işlenmiş gıdalar ve tam tahıllı ürünler yasaktır. Bu da protein ağırlıklı bir diyet olduğu için karaciğeri ve böbrekleri fazlasıyla yorar.
Bir diğer diyet ise alkali diyettir. Alkali beslenmede sebze yoğunluklu bir beslenme söz konusudur. Buna bağlı olarak potasyum ve posa alımı fazla, yağ alımı düşük, protein alımı eksiktir. Buna bağlı olarak zayıflama amaçlı kullanılmaktadır. Ancak bu konuda yapılan çalışmalar henüz sağlıklı zayıflamaya etkisini desteklememektedir. Yine bu beslenme şeklinde protein, kalsiyum, esansiyel yağ asitlerinden yetersiz bir beslenme söz konusu olduğu için uzun süreli kullanımları sağlık açısından zararlı olabilmektedir. Ayrıca Türk’lerin beslenme alışkanlıkları ile de bağdaşmamaktadır.
Sonuç olarak, günümüzde uygulanan birçok sağlıksız zayıflama diyetlerinden sadece birkaçından bahsettik. Aslında burada en önemli sorulacak sorulardan biri hangi tip kişilere uygun nasıl bir diyet uygulanacağı olmalıdır. Kişilerin sağlık durumu, fiziksel aktivitesi, alışkanlıkları, sosyal hayatı ve istekleri göz önüne alınmalı ve herkesin metabolizmasına uygun diyetler bu için uzmanı olan diyetisyenler tarafından ayarlanmalı ve uygulanmalıdır.
SAĞLIKLA KALIN…….