Obezite tedavisinin önemli basamaklarından birisi de yeme alışkanlığı ve yaşam tarzında davranış değişikliğinin sağlanmasıdır. Şişmanlığa neden olan yemek yeme ve fiziksel aktivite ile ilgili istenmeyen davranışları, istenen davranışlarla değiştirmek veya istenmeyen davranışları azaltmak, ayrıca istenen davranışları pekiştirerek yaşam tarzı haline gelmesini sağlamak amacıyla uygulanan tedavi şeklidir.
Davranış değişikliği tedavisindeki amaç, yaşam boyu sürecek davranış değişikliğini oluşturmak ve böylece ağırlık kaybının korunmasını sağlamaktır. Yapılan araştırmalarda davranış değişikli tedavisi süresinin en az 16 hafta, tedavi sonrasında ağırlığın korunma süresinin ise en az 1 yıl olması gerektiği belirtilmedir.
Amerikan Aile Hekimleri Derneği’nin yayınladığı bir derlemede davranış değişikliği tedavisi diyet uygulamasının bir parçası olması ve uzman kişi (doktor, diyetisyen, egzersiz uzmanı ve psikiyatrist gibi) tarafından uygulanması gerektiği vurgulanmıştır. Davranış değişikliği tedavisinde yapılan toplantıların sıklığı da önemlidir. Tedavinin başlangıcında toplantılar daha sık ( 1 ay süreyle- haftada 3 kez, yarım saatlik görüşmeler) , sonrasında iki haftada bir kez, daha sonraları ise ihtiyaç olduğunda toplantı yapılmalıdır.
KAYBEDİLEN KİLOLARIN KORUNMASI
Kaybedilen kiloların korunması işin en önemli kısmıdır. Kilo kaybetmeye göre daha zor bir süreç olduğundan bireylerin koruma programına alınması büyük önem taşır. Ağırlık kaybetmiş kişilerde, eski yaşam tarzına ve beslenme alışkanlıklarına dönüşün fazla olduğu görülmektedir. Bireylerin eski alışkanlıklarına dönmeleri ile tekrar yağ dokusundaki artış oluşmaktadır. Kilonun tekrar alınmasıyla da hiperlipidemi, tansiyon, diyabet gibi sağlık problemleri tekrar nüksedebilmektedir.
Verilen kiloların tekrar alınmaması için kiloyu kaybederken uygulanan diyet programının enerjisinin çok düşük olmaması gerekir. Çok düşük kalorili diyetler uygulandığında korumaya geçildiğinde kalori alımının yüksek olmaması için, kilo verme ile kilo koruma arasındaki enerji dengesi en iyi şekilde kurulmalıdır.
Kaybedilen kiloların geri alınmaması ve kazanılan sağlığın kalıcı olması için beslenme, egzersiz ve yaşam tarzıyla ilgili uygulamalarda davranış değişikliği eğitimi oldukça önemlidir. Bireylerin kilo verdikten sonra kaydettikleri kiloyu korumaları için dengeleme çalışmalarını öğrenmeleri gerekmektedir.
ÖNERİLER
Obezite multifaktöriyel bir etiyolojisi olan ve bu nedenle multidisipliner bir yaklaşımla tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Tedavisi beslenme alışkanlığı ile birlikte egzersiz ve yaşam tarzına uygun uygulamalarda değişiklik yapılmasını gerektirir. Her bireyin beslenme alışkanlığı ve yaşam tarzı aynı olmadığından diyetler bireysel olmalıdır. Kişilerin biyolojik ve genetik özellikleri diyet bileşiminin belirlenmesinde önemlidir. Diyet programı bireyin besin tercihleri ve olanakları dikkate alınarak bireye özgü planlanmalıdır. Enerjisi azaltılmış bir diyet programının mutlaka egzersiz ile desteklenmesi gerekir. Kaybedilen kiloların geri alınmaması ve kazanılan sağlığın kalıcı olması için beslenme, egzersiz ve yaşam tarzıyla ilgili uygulamalarda davranış değişikliği eğitimi hayati önem taşır.
