Obezite, vücutta sağlığı bozacak ölçüde aşırı ve anormal yağ birikmesidir. Dünya genelinde her geçen gün yaygınlaşan ve çoğu ülkede sağlık sorunlarının ana nedenlerinden olan kronik bir hastalıktır. Gelişmiş ülkelerde, erkeklerde %18, kadınlarda %20 oranında görülür. Obezitenin tanımlanmasında kullanılan ‘’vücut kitle indeksi’’ (VKİ), vücut ağırlığının (kg), boyun karesine (m²) bölünmesi ile hesaplanır. VKİ’ye göre kişiler düşük kilolu, normal kilolu, fazla kilolu, obez ve morbid obez şeklinde sınıflanır.
● VKİ; 25 - 29.9 arasında ise aşırı kilolu,
● VKİ 30 – 40 arası obez,
● VKİ 40’ın üzerinde ise morbid obez olarak adlandırılır.
Obezitenin neden olduğu sağlık problemleri nelerdir?
Obezitenin neden olduğu bazı sağlık sorunları;
● Diyabet
● Hipertansiyon
● Yüksek kolestrol
● Kalp hastalıkları (kalp krizi vb.)
● İnme
● Uyku apne sendromu (uyku sırasında belirli sürelerle nefesin kesilmesi)
● Astım
● Kanser riski artışı
Obezite kişinin yaşam süresini kısaltır mı?
Evet, çalışmalar obez insanların zayıf olanlara göre daha genç öldüğünü göstermektedir.
Obezitenin neden olduğu bu problemlerden korunmak için ne yapılmalı?
Beslenme ve yaşam şekli değişikliklerinden, ilaç tedavisine uzanan bir dizi önlem ile kilo verilmeli. Bu yöntemler ile kilo veremeyen obez hastalar, daha az kalori ve besin alımını sağlayan ‘’bariatrik cerrahi’’ adayıdırlar. Bariatrik cerrahi;
● VKİ’si >40 olan ve diyet, egzersiz ve ilaç tedavisine yanıt vermeyen,
● VKİ 35 – 40 arasında olup obeziteye bağlı şeker, kalp hastalıkları ve hipertansiyon vb. sağlık sorunları olan hastalara uygulanabilir.
Farklı cerrahi yöntemler var mıdır?
Evet, birçok cerrahi yöntem kullanılmaktadır. Bunlar arasında en sık kullanılan cerrahi yöntemler;
● Gastrik bypass– Roux-en-Y gastrik bypass (RYGB) en sık kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde midenin büyük kısmı kapatılarak yiyecekler için küçük bir hazne bırakılır. Ardından hacmi küçültülmüş mide ince bağırsağın orta kısmı ile birleştirilir. Bu işlem, gıdaların daha az miktarda alınabilmesi ve mide ve ince bağırsak arasında daha az emilim olacak şekilde yeni bir yol izlemesini sağlar.
● Sleeve gastrektomi (tüp mide)– Bu yöntemde, midenin büyük bir kısmı alınarak dar bir tüp haline getirilir ve bir kerede daha az gıda alınabilmesi sağlanır. Ayrıca bazı hormonların (Ghrelin, GLP-1, PYY) seviyelerinde değişikliğe neden olarak açlık hissinin azalmasına, insülin direncinin düzelmesi ve glisemik kontrolün sağlanmasına katkıda bulunur.
● Gastrik balon – Bu yöntemde, endoskopi yardımı ile mideye özel bir balon yerleştirilir. Balon midede 6 haftaya kadar kalabilir. Balonun midede bulunduğu süre içerisinde, gıdalar için daha az yer kaldığı için yenilebilecek gıda miktarı kısıtlanır.
Cerrahi nasıl yapılır?
Gastrik bypass ve tüp mide ameliyatı açık, laparoskopik veya robotik yöntemlerle yapılabilir. Açık cerrahide hastanın karnının orta hattında uzun bir kesi yapılır. Laparoskopik yöntem, karın duvarında yapılan küçük kesilerden yerleştirilen düz ve ince aletler ve kamera yardımı ile yapılır.
Robotik cerrahi nedir?
Robotik cerrahi, laparoskopik yöntemin daha gelişmiş halidir. Da Vinci robotik cerrahi sisteminde ameliyat laparoskopide olduğu gibi küçük kesilerden yerleştirilen port adı verilen küçük kanallar yoluyla yapılır. Cerrah, ameliyatı robotik sistemin konsolunda oturarak gerçekleştirir ve robotun cerrahi aletleri, cerrahın komutlarını eş zamanlı olarak uygular.
Robotik cerrahinin avantajları nelerdir?
3 Boyutlu Kamera
da Vinci robotik cerrahi sistemi, her birinden ayrı ayrı görüntü alınan iki adet kameraya sahiptir. Böylece, 2 boyutlu görüntü sağlayabilen laparoskopiden farklı olarak derinlik hissi olan 3 boyutlu görüntü altında ameliyat gerçekleştirilir. Ayrıca bu kameralarla ameliyat sahası 10-12 kat daha büyütülür. Kamera cerrahın kontrolünde olduğu için derin ve dar bölgelerdeki anatomik yapıların büyültülmüş görüntüleri elde edilebilir. Ameliyat esnasında oluşabilecek yaralanmalar en aza indirilebilir.
Cerrahi Enstrümanlar
Düz ve bükülemeyen aletlerin kullanıldığı laparoskopinin aksine, robotik cerrahi sisteminin kollarında bulunan aletler 7 kademeli serbest hareket etme özelliğine sahiptir. Bu aletlerin uçları ‘endowrist’ adlı sistem sayesinde kendi eksenleri etrafında 540 derece dönebilir ve insan elinin bilek hareketlerini taklit edebilir.
Bu sayede, çok dar ve derin bölgelerde cerrahi müdahale yapılabilir. Ayrıca robotik cerrahi sisteminin “tremor scaling” özelliği ile ameliyat anında olası el titremeleri ameliyat sahasındaki aletlere iletilmez ve riskli bölgelerde yapılacak müdahalelerde insan eline bağlı hatalar da azaltılabilir.
Obezite Hastalarının Robotik Cerrahi Sistemiyle Ameliyatı
Obez bireylerde, karın içi yağlı dokunun çok fazla olması ameliyatları teknik olarak zorlaştırır ve açık ameliyata geçme riskini arttırabilir. Robotik cerrahi, yukarıda sayılan avantajları sayesinde obezite cerrahisinin daha güvenli ve etkili yapılabilmesini sağlayabilir.
Farklı ameliyat yöntemleri nasıl karşılaştırılır?
Seçilecek her yöntemin faydaları ve olumsuz yanları bulunmaktadır.
● Gastrik bypass, daha hızlı ve daha çok kilo vermeyi sağlar, ancak komplike bir cerrahi yöntemdir. Besinlerin emiliminde sorunlara neden olabilir ve sonucunda bazı önemli besinlerin yetersizliği ortaya çıkabilir.
● Tüp mide ameliyatı, gıdaların yolunu değiştirmediği için ya da mide – bağırsak arasında yeni bağlantılar yapılmadığı için daha güvenli bir yöntemdir. Önemli besinlerin yetersizliği daha nadir görülür.
● Mide balonu uygulanması, kilo vermede daha popüler olmaya başlamıştır. Mide ya da bağırsakta herhangi bir kesi ya da dikiş olmadığı için daha güvenli ve uygulaması kolaydır. Ancak cerrahi yöntemler kadar kilo vermeyi sağlayamaz.
Hastaya uygulanacak yönteme; ameliyattan hastanın beklentileri, seçilecek yöntemin şekli ve riskleri hakkında ameliyat öncesi görüşülerek karar verilir.
Cerrahinin faydaları nelerdir?
Kilo vermeyi sağlamanın yanı sıra diyabet, hipertansiyon, uyku apne sendromu gibi sağlık sorunlarının da düzelmesine katkı sağlar.
Cerrahinin riski var mıdır?
Hastanın yaşı, sağlık durumu, uygulanan cerrahi yönteme bağlı olarak bazı riskleri vardır:
● Kanama
● Yara yeri veya karın içi enfeksiyon
● Bağırsak ya da midedeki dikişlerden sızıntı olması
● Kalp ve akciğer sorunları
● Safra taşları oluşumu
● Şiddetli diyare
● Beslenme sorunları
● Tekrar cerrahi gereksinimi
Cerrahi sonrası beslenme şeklinin değiştirilmesi gerekli midir?
Evet, beslenme uzmanı ile hastanın diyeti düzenlenir. Yeni beslenme düzenine hastanın uyumu tedavinin etkili olmasında çok önemlidir.
