Düzenli ve sürekli uygulanan fiziksel aktivite ve egzersiz; glikozun hücreler tarafından daha iyi kullanılmasını ve kan şekerini olumlu yönde etkilemesini sağlar. Aktivite ve egzersiz bütün yaş gruplarında yararlıdır. Özellikle yaşlılara önerilmeli, planlanmalı ve hafif aktivitelerle başlatılmalıdır. Egzersizin en önemli etkisi kardiyovasküler sistem kapasitesini arttırır, aterosklerotik risk faktörlerinin kontrol altına alınmasını kolaylaştırır. Egzersize bağlı olarak lipid profilinde olumlu değişiklikler gözlenir, trigliserid ve LDL kolesterol azalır, HDL kolesterol artar. Sistolik ve diastolik kan basıncı düşer. Vücut ağırlığının azalmasına yardımcı olur. Kalp kasını kuvvetlendirir, kasların ve eklemlerin kuvvetlenmesini sağlar, yağ dokuda azalmaya yol açar. Hareket durumundaki artış psikososyal durumun iyileşmesini ve kendine güvenin gelişmesini sağlar.
Obez diabetlilerde 45 dakikalık egzersizin hepatik glukoz yapımını baskılayarak postprandial glukoz düzeyinde ortalama 50mg/dl ‘lik bir azalmaya neden olduğu bildirilmiştir. Diabet hastalarında egzersizin riskli olduğu durumlarda mevcuttur. Artan insülin duyarlılığına karşılık sekresyonda yeterince azalma olmaması durumunda oral antidiabetik kullanan hastalarda hipoglisemi riskini arttırır.
Egzersize başlamadan nelere dikkat etmeli?
Egzersize başlamadan önce ve sonrasında kan şekeri düzeylerine bakılmalı. Egzersize başlamadan önce kan şekeriniz düşükse (100 mg/dl’nin altında) egzersiz sırasında “Hipoglisemi” (kan şekerinin çok düşmesi) riski ile karşı karşıya kalabilirsiniz. Egzersiz sonrası insülin daha çabuk emilerek hipoglisemi oluşturabilir. Mümkünse, ana öğüne 1 saat kala ve öğünden sonraki 1 saat içinde egzersiz yapmayın. Öğün öncesi egzersiz zorunlu ise, ek karbonhidrat alımı hipoglisemi riskini önleyebilir. Egzersiz sonrası kasların insüline duyarlılığı artar, insülinin etkisi daha hızlı başlar ve kan şekeriniz birden düşebilir. Böyle bir durumla karşılaşırsanız doktorunuza başvurunuz. İnsülin dozunuz veya zamanının de ğiştirilmesi gerekebilir. Bir egzersiz programına başlamadan önce, yapacağınız egzersizin süresi ve tipi hakkında mutlaka doktorunuzla konuşunuz. Aksi takdirde, farkına varılmamış bir kalp-damar hastalığınız varsa egzersiz sırasında ağırlaşabilir. Eğer diyabet veya başka hastalıklar nedeniyle bazı sorunlarınız gelişmişse, bazı egzersiz türleri sizin için sakıncalı olabilir. Unutmayalım ki egzersizin şiddeti ve süresi kişiden kişiye değişebilir.
Bireyin gösterdiği çaba ve egzersizin nasıl gittiği izlenir, kaydedilir ve değerlendirilir. Glikoz kontrolü iyileşiyorsa, istenen tartı değişimi oluyorsa, komplikasyonlar yoksa ve aktiviteden hoşlanıyorsa sürdürülür. Herhangi bir sorun oluşursa egzersiz planında değişiklik yapılır.
